به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در ماههای اخیر، مسئله کمبود و افزایش قیمت نهادههای دامی به یکی از نگرانیهای عمده تولیدکنندگان حوزه کشاورزی و دامپروری در کشور تبدیل شده است. بررسیهای انجامشده توسط سازمان بازرسی کل کشور نشان میدهد که تخلفات گستردهای در فرآیند ثبت سفارش و توزیع این نهادهها وجود دارد و در برخی موارد حتی کالاهایی که هنوز به کشور وارد نشدهاند، به فروش رفتهاند.
در حالی که سازمان بازرسی در ماههای اخیر بیش از 15 بار در خصوص نقص نظارت و عملکرد نامناسب وزارت جهاد کشاورزی در زمینه واردات نهادهها و همچنین برنج هشدار داده بود، اما به این تذکرات توجهی نشده و این امر موجب تداوم بحران در زنجیره تأمین و افزایش فشار بر تولیدکنندگان شده است.
مکاشفه در ابعاد جدید نابسامانیهای بازار نهادههای دامی
بر اساس گزارشها، برخی واردکنندگان بدون اینکه کالا را از مبدا خارجی بارگیری کنند، با ثبت کوتاژ گمرکی تقلبی و درج آن در سامانه بازارگاه، اقدام به فروش نهادهها به مرغداران و دامداران کرده و مبالغ قابل توجهی را دریافت کردهاند؛ اما در عمل هیچ نهادهای به آنها تحویل ندادهاند.
ثبت کوتاژهای گمرکی غیرواقعی در پروسه واردات کالا
به نقل از محسنی اژهای، رئیس قوه قضاییه، در این رابطه اظهار داشته است: در برخی موارد فرآیند ثبت سفارش برای واردات کالایی به کشور انجام میشود، اما کالای ثبتشده وارد نمیشود و این امر در خصوص نهادههای دامی نیز مصداق داشته است. این موضوع نباید رها شود و لازم است که تا پایان پیگیری شود تا حقوق مردم و مصرفکنندگان تضییع نگردد.
وی ادامه داد: برخی از افرادی که ثبت سفارش میکنند، اساساً نیتی برای وارد کردن کالای درخواستی ندارند و یا کالا را از مسیرهای غیررسمی به فروش میرسانند؛ این قطعاً یک مشکل جدی است که سازمان بازرسی کل کشور باید بهطور جدی پیگیری کند.
رئیس قوه قضاییه همچنین به موضوع ثبت کوتاژهای گمرکی تقلبی در فرآیند واردات کالا اشاره کرده و گفت: ثبت «کوتاژ گمرکی» یا «همان کد شناسایی کالا» در سامانه بازارگاه و دریافت وجه از تولیدکنندگان داخلی در حالی که کالایی از مبدأ به مقصد کشور بارگیری نشده، یک مسئله بسیار جدی و با اهمیت است که باید بهطور دقیق و جامع مورد پیگیری قرار گیرد.
ایجاد اختلال در واردات توسط واردکنندگان عمده
بر اساس همین گزارش، خداییان، رئیس سازمان بازرسی، در این رابطه گفت که در مرحله ثبت سفارش کالا، نظارت کافی از سوی وزارت جهاد کشاورزی صورت نگرفته است. او عنوان کرد: زمانهایی که سفارشدهندگان برنج و نهادههای دامی میتوانند به سامانه مراجعه کنند، زمانهای مشخص و محدودی است که متأسفانه در پایان سال گذشته (1403) این سامانه برای ثبت سفارش گشوده نشد.
وی افزود: در پروسه ثبت سفارش، وزارت جهاد کشاورزی بهطور معمول سقف مشخصی تعیین میکند که بلافاصله با ثبت سفارش از سوی واردکنندگان عمده، این سقف پر میشود و از سوی دیگر، از واردات کالا جلوگیری میشود و این موضوع باعث کمبود و افزایش قیمت کالا میگردد؛ در حالی که وزارت جهاد کشاورزی باید هم سقف میزان ثبت سفارش را افزایش دهد و هم زمان مشخصی برای وارد کردن کالاهای سفارششده تعیین کند تا در صورت عدم ورود کالا در زمان مقرر، امکان ورود کالا از سوی سایرین فراهم گردد.
خداییان بیان کرد: بررسیهایی که صورت گرفته نشان میدهد که متأسفانه وزارت جهاد کشاورزی نظارت کافی بر سامانه بازارگاه نداشته و به همین دلیل، برخی واردکنندگان اقدام به خالیفروشی میکنند و به این شکل که قبل از بارگیری نهاده در سرزمین خارجی، مراحل اداری مربوط به پیشاظهاری را در گمرک انجام داده و سپس، با وارد کردن آن کوتاژ به سامانه بازارگاه، نهادههایی که هنوز بارگیری نشده را به فروش میرسانند و مبلغ آن را از دامداران و مرغداران دریافت کرده و در نهایت، هیچ نهادهای تحویل نمیدهند.
وی افزود: این وضعیت میتواند چندین ماه طول بکشد و در نتیجه، نهادهای در اختیار مرغداران و دامداران قرار نمیگیرد و این امر خساراتی را به آنها وارد میکند.
خالیفروشی بیش از یک میلیون تنی نهادههای دامی
خداییان تصریح کرد: کوتاژ باید زمانی به سامانه بازارگاه وارد شود که اولاً قبض انبار وجود داشته باشد و دستگاههایی که باید نظرات خود را ارائه دهند، نظر خود را اعلام کرده باشند. در حال حاضر، بر اساس آخرین آمار، بیش از یک میلیون تن از انواع نهاده به فروش رفته و وجه آن دریافت شده، ولی هیچ اقدامی برای توزیع آنها انجام نشده است.
رئیس سازمان بازرسی خاطرنشان کرد: اقدام دیگری که برخی واردکنندگان انجام میدهند این است که پس از اقدام به فروش نهاده و عدم تحویل آن در زمان مقرر، افرادی را نزد دامداران و مرغداران میفرستند تا وجوه اضافی را از آنها مطالبه کنند تا به اصطلاح نهاده را سریعتر به دستشان برسانند.
خداییان افزود: دیگر اقداماتی که در سامانه بازارگاه مشاهده میشود و متأسفانه وزارت جهاد کشاورزی نظارت لازم را بر آن ندارد این است که در این سامانه اجازه خرید انواع نهاده به واسطهها و دلالها داده شده و آنها نیز نهادهها را با قیمت بالاتری به دامداران و مرغداران میفروشند.
خداییان متذکر شد که تأخیر در تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی نیز یکی از عوامل مؤثر بر گرانی برنج در مدت اخیر بوده است. او خاطرنشان کرد: سازمان بازرسی از سال گذشته تا کنون، بیش از 15 نامه هشداردهنده به مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و دیگر مسئولان مرتبط در زمینه واردات نهادههای دامی و برنج ارسال کرده که متأسفانه به آنها توجهی نشده است.
خسارتهای سنگین به دامداران و مرغداران و بیاعتمادی در بازار
طبق گزارش تسنیم، این تخلفات منجر به ضررهای زیادی برای تولیدکنندگان و بیثباتی در بازار شده است. دامداران و مرغداران نهتنها با کمبود نهادهها مواجه هستند، بلکه برای دریافت همان نهادهها نیز مجبور به پرداخت هزینههای اضافی به واسطهها میشوند؛ روندی که تهدیدی جدی برای امنیت غذایی کشور بهحساب میآید.
با توجه به وسعت این تخلفات، امید میرود وزارت جهاد کشاورزی ضمن روشن نمودن فرآیندهای ثبت سفارش، کنترل دقیق بر سامانه بازارگاه و برخورد با عوامل خالیفروشی را در اولویت خود قرار دهد. همچنین لازم است که سامانههای نظارتی بهروز شده و دسترسی به دادههای واقعی تضمین گردد.
انتظارات عمومی از وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی برای شفافسازی
تنظیم بازار نهادهها تنها با همکاری جدی میان وزارت جهاد کشاورزی، بانک مرکزی، گمرک و سازمان بازرسی امکانپذیر است. تنها از طریق اصلاح سیاستهای نظارتی، شفافسازی در روند واردات و برخورد قاطع با متخلفان میتوان از تکرار چنین پدیدههایی جلوگیری کرده و اعتماد از دست رفته تولیدکنندگان را بازگرداند.
/