نطق پرحاشیه محمدباقر قالیباف که در تریبون رسمی مجلس شورای اسلامی بیان شده و شائبههای سیاسی متعددی به همراه دارد، بار دیگر توجهها را به عملکرد نمایندگان مجلس معطوف کرده است. در این یک سال از عمر مجلس دوازدهم، به نظر میرسد که بسیاری از فعالیتهای این نمایندگان رنگ و بوی سیاسی بیشتری داشته و کمتر به حوزه نمایندگی خود پرداختهاند.
در این زمینه به گفتوگو با محمدرضا میرتاجالدینی، نماینده سابق مجلس پرداختهایم. میرتاجالدینی با وجود اعلام این موضوع که برای قضاوت در مورد مجلس دوازدهم هنوز زمان مناسبی است، عقیده دارد که موضعگیری قالیباف نسبت به حسن روحانی و محمدجواد ظریف به نوعی دفاع از جایگاه و شان مجلس به شمار میرود.
متن کامل گفتگو با این نماینده سابق مجلس را در زیر مطالعه کنید؛
****
* آقای میرتاجالدینی، شما که تجربه چند دوره نمایندگی را در مجلس دارید، عملکرد مجلس دوازدهم را چگونه میسنجید؟
به طور معمول، ارزیابی عملکرد مجالس در سال پایانی آنها انجام میشود، زمانی که خروجی مجلس در قالب چندین برنامه مهم و اساسی به نمایش درمیآید و میتوان بررسی کرد تا چه میزان در حل مشکلات جامعه مؤثر بودهاند. در حال حاضر برای قضاوت کامل به زودی است؛ اما در حوزه نظارت، بهخصوص در جلسات روز سهشنبه، عملکرد مناسبی از خود نشان دادهاند. همچنین در پیگیری اجرایی شدن کالابرگ الکترونیکی که به مرحله عملیاتی نزدیکی پیدا کرده، اقداماتی مثبتی به عمل آمده است.
در خصوص طرحها و لوایح نیز اخیراً مسائلی مانند هوش مصنوعی و موارد مشابه در دستور کار قرار گرفتهاند که اگر این روند به صورت مستمر ادامه یابد، به امید خدا نتایج مثبتی از بررسی این طرحها و لوایح حاصل خواهد شد.
* با توجه به موقعیت سیاسی ایران، چه جایگاهی برای مجلس در نظر میگیرید؟
مجلس دارای جایگاهی برجسته و تأثیرگذار است. از منظر سیاسی، حضرت امام (ره) در این مورد تأکید کردهاند که «مجلس در رأس امور است». این به معنای آن است که هنگامیکه مجلسی قانونی تصویب میکند، آن قانون برای تمامی کشور و نهادها الزامآور است. در واقع، تنظیم و هدایت اجرایی کشور ـ چه برای قوه مجریه، چه برای قوه مقننه و حتی قوه قضائیه ـ در مجلس صورت میگیرد.
* به نظر شما، مجلس دوازدهم تا چه اندازه به این جایگاه نزدیک شده است؟
همانطور که اشاره کردم، این مجلس شروع خوبی داشته است. در حوزه نظارت، از ابتدا عملکرد با کیفیتی را ارائه داده و با رویکردی تعاملی با دولت پیش رفته است؛ بهگونهای که تمامی اعضای کابینه دولت آقای پزشکیان رأی اعتماد دریافت کردند. این مجلس در ادامه نیز برنامههای نظارتی خود را با جدیت ادامه داده است.
مجلس نباید از مسائل حساس دور بماند
* برخی اوقات مواضع نمایندگان مجلس به گونهای دیده میشود که این سؤال به وجود میآید آیا این قبیل مسائل جزء وظایف نمایندگی است یا خیر. به عنوان مثال، اخیراً چند نماینده در مورد «انپیتی» نامهای ارسال کرده و خواستار خروج ایران از آن یا حتی دستیابی به سلاح هستهای شدهاند؛ در حالی که به نظر میرسد اینگونه مسائل امنیتی بیشتر در حوزه وظایف نهادهایی چون شورای عالی امنیت ملی قرار دارد. آیا در چنین مواردی نمایندگان مجاز به اظهار نظر یا اتخاذ موضع هستند؟
وقتی که مجلس در رأس امور قرار دارد، میتواند در این قبیل مسائل نیز جهتگیری و نظر ارائه دهد و وارد مباحث جدی شود. شورای عالی امنیت ملی نیز در این زمینه معمولاً با مجلس در خصوص توافقات همکاری میکند؛ مانند «قانون اقدام راهبردی جهت لغو تحریمها» که در مجلس یازدهم به تصویب رسید.
در سطح بینالمللی نیز چنین رویهای رایج است؛ به عنوان مثال، در ایالات متحده، کنگره و سنا در تصمیمگیریها مشارکت میکنند و دیگر نهادها نیز سهم دارند. به این ترتیب، نباید نمایندگان مجلس را از ورود به مسائل مهم و حساس بازداشت. مجلس باید نماینده ملت باشد و در تمامی مسائل ورود داشته باشد؛ البته در موارد امنیتی این ورود بایستی با هماهنگی و مشورت با دستگاههای ذیربط انجام گردد.
نطق قالیباف دفاع از شان مجلس بود
* اخیراً آقای قالیباف در تریبون مجلس موضعگیری نسبت به دولت گذشته، رئیسجمهور و وزیر خارجه قبل از خود داشتند. به نظر شما، این اقدام تا چه اندازه در راستای وظایف نمایندگی است؟ برخی بر این عقیدهاند که اینگونه مواضع بیشتر جنبه سیاسی دارند تا وظایف نمایندگی، به ویژه با توجه به میزان پایین مشارکت در انتخابات و آرای محدود نمایندگان.
آقای قالیباف به درستی در موضع و جایگاه خود به عنوان رئیس مجلس اقدام به دفاع از شان مجلس کرد و دقیقا همان کاری را انجام داد که مردم از نمایندگان انتظار دارند. برخی در گذشته برخلاف امنیت ملی کشور رفتار میکردند؛ در حالیکه کشورهایی مانند روسیه و چین در شورای امنیت سازمان ملل به نفع ایران اقدام میکردند، اما اظهارات آقای روحانی و آقای ظریف خلاف منافع ملی بوده است. ما همواره از مجلس انتظار داریم در مسائل حساس اظهار نظر و موضعگیری کند.
نباید فراموش کرد که آقای هاشمی رفسنجانی نیز در دوره ریاست خود بر مجلس، در تمامی مسائل سیاسی نظر میداد و همواره در صدر اخبار رسانهها قرار میگرفت؛ این رویه در دورههای بعد نیز برقرار بود.
در نتیجه، به نظر میرسد امروز جریانی برای تضعیف مجلس شکلگرفته است و برخی رسانهها با چنین تبلیغاتی در این راستا حرکت میکنند. تضعیف مجلس نه به نفع ملت است و نه به نفع هیچ فرد دیگری. مجلس باید آزاد باشد؛ نمایندگان باید با صداقت و شجاعت نظرات خود را ابراز کنند و در غیر این صورت، مجلس نمیتواند به کارکرد واقعی خود دست یابد. مجلسی پویا است که نمایندگانش بدون هیچگونه محدودیتی، نظرات خود را با صراحت بیان کرده و منافع کشور و ملت را در برابر سایر قوا و افراد مطرح کنند.
روحانی نباید در این مقطع به روسیه اشاره میکرد
* آقای قالیباف در نطق خود از دیپلماسی روسیه دفاع کرده و به موضع آقای روحانی انتقاد کرد. در حالی که روحانی هیچ موضعی در مورد روسیه ابراز نکرده بود. همچنین بعد از اظهارات قالیباف، آقای لاریجانی که دبیر شورای عالی امنیت ملی هستند نیز به این اختلافنظرها اشاره کردند و آن را به صلاح ندانستند. با توجه به این وضعیت، آیا فکر نمیکنید اینگونه مواضع ممکن است موجب دوگانگی در موضع رسمی کشور شود؟
آقای روحانی در یکی از جلسات اعلام کرده بودند که روسیه جزء کشورهایی بوده که به تحریمهای ششگانه علیه ایران رأی داده بوده است. اما به هر حال بیان چنین مطلبی در این زمان مناسب نیست. حتی اگر آن زمان چنین رأیی وجود داشته باشد، هماکنون روسیه در کنار ایران قرار گرفته و باید از این موضع حمایتی استقبال و حمایت شود، به جای آنکه با اظهارنظرهایی این روابط تضعیف گردد.
منظور لاریجانی رسانهها بودند نه قالیباف
* وقتی آقای لاریجانی بیان کردند این گونه اختلافنظرها در حال حاضر به صلاح نیست، به نظر شما مخاطب ایشان آقای قالیباف نبود؟
به نظر من، هدف و منظور آقای لاریجانی بیشتر رسانهها بودهاند و نه آقای قالیباف.
* ایشان به واژه «زعمای سیاسی» اشاره کردند …
این سؤال را باید از خود آقای لاریجانی پرسید؛ فقط خودشان میتوانند توضیح دهند که منظورشان دقیقاً به چه کسانی بوده است.