آیا به ثبت آثار هنری مجوز داده می‌شود؟
در مراسم امضای دو اثر «دیدگاهی شفاف در مرمت نقاشی» و «جعل و ازآنِ خودسازی»، مباحثی در خصوص مرمت آثار هنری، تشخیص اصالت اثر و مسئله جعل و کپی‌برداری مطرح گردید.
، مراسم امضای کتاب‌های «دیدگاهی شفاف در مرمت نقاشی» و «جعل و ازآنِ خودسازی» در روز پنج‌شنبه، یکم آذرماه ۱۴۰۳ به حضور مجید ملانوروزی ـ مدیر اسبق موزه هنرهای معاصر تهران، مجموعه‌دار و پژوهشگر در تاریخ هنر ـ، زهرا قیاسی ـ مترجم کتاب جعل و ازآنِ خودسازی ـ و جاوید رمضانی ـ مدیر مسئول انتشارات آوام سرا و مترجم کتاب دیدگاهی شفاف در مرمت نقاشی ـ در شهر کتاب ایرانشهر برگزار شد.
چگونگی تشخیص اصالت اثر، فرآیند مرمت آن و تاثیراتش بر قیمت‌گذاری، همواره از سوالات کلیدی هستند
این نشست با بیانات جاوید رمضانی آغاز شد که در آن به اهمیت سوال‌های مربوط به حدود مرمت آثار و تأثیرات آن بر قیمت و بازار هنر اشاره کرد.
او با توجه به پرسش‌های حاضرین در خصوص تشخیص دقیق اصالت آثار هنری، بیان کرد: سوالات زیادی وجود دارد درباره اینکه چطور می‌توان از طریق آزمایش‌های علمی و تصویربرداری تخصصی، اصالت یک اثر را ثابت کرد؛ مدارکی که در محاکم قضائی نیز معتبر محسوب می‌شوند و برای کلیه افرادی که با هنر سر و کار دارند، این اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است.
بازار مرمت آثار هنری در حال گرم شدن است
مجید ملانوروزی نیز در ادامه اظهار داشت: امروزه به دلیل تنوع سبک‌ها و مصالح، تحولات در بازار هنر و مجموعه‌داری، و شرایط نگهداری آثار هنری، به مرمت و محافظت از آنها بیش از پیش نیاز داریم. بنابراین، اهمیت رشته مرمت نیز روز به روز در حال فزونی است. در دنیای کنونی که اقتصاد هنر در ایران در حال گسترش است، نمی‌توان آثار هنری نظیر کارهای سهراب سپهری و محصص را به هر کسی سپرد. در این زمینه، کارشناس مربوطه باید دارای دانش و تخصص کافی باشد.
او در ادامه به موضوع جعل و تشخیص اصالت آثار اشاره کرد و گفت: به علت ناآگاهی در این حوزه، بسیاری از افراد اصالت‌سنجی را با کپی و جعل اشتباه می‌گیرند. در حالی که در سطح بین‌المللی، این مقوله یک موضوع متداول و مهم محسوب می‌شود و به پیشرفت هنر کمک می‌کند.
زهرا قیاسی نیز به این موضوع پرداخت و گفت: مفهوم «ازآنِ خودسازی» از نیمه دوم قرن بیستم آغاز شده است، زمانی که هنرمندان مفهوم اصالت و مالکیت را به چالش کشیدند. این مفهوم ارتباط نزدیکی با قوانین کپی‌رایت دارد و مسأله اساسی که جدا از ابعاد فلسفی در ارتباط با «ازآنِ خودسازی» وجود دارد، تضاد منافع است. فوکو و بارت بر این باورند که خلاقیت و نوآوری دیگر موضوع مهمی نیست و من می‌توانم اثری ایجاد کنم که در واقع چیزی جدید نیست. این هنگامی مطرح می‌شود که کارم به موضوع «ازآنِ خودسازی» مرتبط باشد. تفاوت آن با جعل در ارائه بیانیه‌ای است که می‌تواند مورد تفسیر قرار گیرد و نقدهای مختلفی نسبت به هر موضوعی داشته باشد. نقد به نظام هنری، مسائل چپ، صنعت و فرهنگ.
جاوید رمضانی نیز با اشاره به اینکه در مسئله «ازآنِ خودسازی» می‌توان به چالش‌های خود هنر پرداخت، پرسش‌هایی را مطرح کرد و افزود: ریچارد پرینس آثار از مجلات و عکس‌های تبلیغاتی می‌سازد و به قیمت یک میلیون دلار به فروش می‌رساند. آیا این اثر را به عنوان هنر می‌پذیرید؟ در جامعه ما هنر چیست و آیا جامعه این نوع هنر را می‌پذیرد؟
مجید ملانوروزی در همین راستا افزود: هنر معاصر به واسطه سرمایه‌محوری پس از جنگ جهانی دوم، نیویورک را به مرکز هنر تبدیل کرد و به دلیل عدم وجود تاریخ و پیشینه، مفهوم معاصریت را پا به میدان گذاشت. همچنین در پس آثار هنری، بانک‌ها و موسسات مالی قرار دارند و برندینگ هنرمند نیز به مسئله‌ای مهم مبدل گشته است. از مهمترین موضوعات مطرح در محاکم بین‌المللی، بحث جعل آثار در آینده است. هنرمندانی که قبل از انتشار آثار دیگر هنرمندان، این آثار را در کارگاه‌های خود می‌بینند و زودتر نمایش می‌دهند، به نوعی در جعل آینده قرار می‌گیرند بدون اینکه خودشان هنوز مطرح شده باشند.
زهرا قیاسی همچنین ادامه داد: در فضای آکادمیک، وقتی از موضوع «ازآنِ خودسازی» و مؤلف بحث می‌شود، به تدریج جایگاه خود را در زمینه‌های غیرمارکتینگی پیدا می‌کند؛ این پرسش همچنان مطرح است؛ اگر من از این موضوع عکاسی کنم چه می‌شود یا اگر مانند جف کونز از اشیاء روزمره آثار برنزی بسازم، نتیجه چه خواهد بود؟ این سوال‌ها در تاریکی مطرح می‌شود و شاید مسیرهای جدیدی را باز کند، هرچند برای ما ممکن است دیرتر رخ بدهد چرا که تمایل نداریم به آن تاریکی وارد شویم.
او ادامه داد: همچنین پیچیدگی حقوقی در پرونده‌های جعل و کپی، همانند مسائل مربوط به آثار جف کونز وجود دارد که متخصصین باید ارزیابی کنند که چه مقدار از اثر اصلی برداشت و کپی شده است. استیتمنت آن چیست، آیا واقعاً «ازآنِ خودسازی» است یا نقدی به آن وارد می‌شود؟ آیا ماهیت و مصالح تغییر یافته‌اند یا مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند؟
آیا مرمت منجر به کاهش قیمت اثر می‌شود؟
جاوید رمضانی در ادامه تاکید کرد: نکته دیگری که وجود دارد، ارتباط فرد با مسیرهای اقتصادی است که به واسطه آنها توانسته اثری را به نام خود به فروش برساند در حالی که در واقع اثر شخص دیگری بوده و تنها به دلیل مسیر اقتصادی‌اش، موفق شده است. امروز با مسائل زیادی از قبیل کپی و جعل مواجه هستیم که ساختار ضعیفی نیز در این میان دیده می‌شود. این موضوع باعث عدم اطمینان سرمایه‌داران و مجموعه‌داران در خرید آثار می‌شود و اگر آنها اقدام به خرید نکنند، هنرمند نیز با بحران مواجه خواهد شد. بنابراین باید نهادهای معتبری در این زمینه وجود داشته باشد. تأسیس اسناد و مدارک معتبر، ثبت دقیق آثار هنری و به ویژه مستندنگاری جامع و معتبر از اهمیت فراوانی برخوردار است. ابتدا اثر به همراه کد ثبت و عکاسی فنی، عکس‌برداری UV، X-Ray، IR و میکروسکوپی انجام می‌شود و در انتها گزارشی کامل از اثر تهیه و به متقاضی ارائه می‌شود. به همین شکل، ما بیش از ۱۵۰۰ پرونده مرمتی و ۴۰۰ نمونه پرونده اصالت سنجی را ثبت کرده‌ایم که همگی دارای کد هَش Hash Code بین‌المللی هستند. همچنین اثری که تحت مرمت ما قرار می‌گیرد، با توجه به گزارشی که از آن استخراج می‌شود، می‌تواند به عنوان مدرکی بر اصالت اثر محسوب شود. سوالی که بسیاری مطرح می‌کنند این است که آیا مرمت باعث کاهش قیمت اثر می‌شود؟ باید گفت در برخی موارد حتی می‌تواند نجات‌دهنده اثر و مدرکی دال بر اصالت آن باشد و مرمت‌گر خوب باید کارش را با مستندنگاری آغاز کند؛ به همین دلیل در کارگاه پیش رو، به این سؤال به طور جدی‌تری پاسخ داده خواهد شد و علاقه‌مندان به مرمت و تشخیص اصالت آثار هنری می‌توانند از نزدیک با نمونه‌های مرمتی این مرکز آشنا شوند.
او همچنین اشاره کرد: در ماه آینده، رونمایی از کتاب «چگونه هنرمند موفقی باشیم» نیز انجام خواهد شد.
اولین کارگاه تخصصی با عنوان «مرمت و اصالت‌سنجی» قرار است پنج‌شنبه، هشتم آذرماه برگزار گردد. برای ثبت‌نام در کارگاه می‌توانید با شماره ۰۹۹۹۲۰۶۱۱۸۶ تماس بگیرید.
