جت لگ چیست؟ عوامل، نشانه‌ها و روش‌های مبارزه با آن
جت لگ چیست؟
جت لگ به‌عنوان یک اختلال موقتی در چرخه خواب در نظر گرفته می‌شود که به‌دلیل سفر سریع و فوری میان چندین منطقه زمانی به‌وجود می‌آید. هر فرد دارای ساعتی درونی به نام ریتم شبانه‌روزی است که مسئول تنظیم چرخه خواب و بیداری و همچنین تأثیرگذاری بر عملکردهای حیاتی از جمله خلق‌وخو، ترشح هورمون‌ها، متابولیسم و سیستم ایمنی می‌باشد.
این اختلال زمانی رخ می‌دهد که ساعت بیولوژیکی بدن هنوز با زمان منطقه‌ی مبدأ هماهنگ است در حالی که شخص در حال تجربه‌ی زمان منطقه‌ی مقصد است. با افزایش تعداد مناطق زمانی که فرد از آن‌ها عبور می‌کند، احتمال بروز جت لگ نیز بیشتر می‌شود.
تأثیر ساعت بیولوژیکی بر بدن
ساعت بیولوژیکی تنها مسئول خواب نیست، بلکه مدیریت‌کننده‌ی دامنه وسیعی از فرآیندهای حیاتی در بدن نیز می‌باشد، از جمله:
• تعادل هورمونی
• وضعیت خلق‌وخو و تمرکز
• عملکرد سیستم ایمنی
• فرآیند هضم
• متابولیسم
اختلال ریتم شبانه‌روزی و سیستم ایمنی
براساس گزارشی از مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی (NCBI)، اختلالات مکرر در ریتم شبانه‌روزی می‌توانند به تغییرات پایدار در کارکرد سیستم ایمنی منجر شوند. این مرکز تأکید دارد که حفظ یک ریتم درونی متوازن برای تندرستی کلی بدن بسیار حیاتی است.
علاوه بر این، مؤسسه تحقیقات ارتش والتر رید در گزارشی که توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) منتشرشده، اشاره دارد که تأثیرات جت لگ صرفاً محدود به بی‌خوابی و خستگی نمی‌شود و شامل موارد زیر نیز می‌گردد:
• کاهش تمرکز و اختلال در ادراک
• خواب‌آلودگی شدید در طول روز
• مشکلات گوارشی
• احساس کسالت عمومی
مدت زمان بازگشت بدن به حالت عادی
بدن بلافاصله پس از پرواز به حالت متعادل سابق خود بازنمی‌گردد. زمان لازم برای بهبودی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
• تعداد مناطق زمانی عبور کرده (سفر به سمت شرق معمولاً چالش بیشتری به‌همراه دارد)
• سن و وضعیت سلامتی فرد
علائم جت لگ اغلب طی یک تا دو روز پس از سفر نمایان می‌شوند و برای سازگاری کامل با شرایط جدید، به‌طور تقریبی برای هر منطقه زمانی یک روز به زمان نیاز است. به‌عنوان نمونه، در سفری که شامل شش منطقه زمانی است، ممکن است بدن به‌مدت تا نه روز برای بهبودی کامل احتیاج داشته باشد.
راهکارهای تسریع سازگاری با جت لگ
یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از عوارض جت لگ، مدیریت هوشمندانه مواجهه با نور است. نور (اعم از طبیعی یا مصنوعی) می‌تواند به تنظیم مجدد ساعت بیولوژیکی بدن کمک کند:
• نور صبحگاهی به تقویت ریتم شبانه‌روزی کمک کرده و بیدار شدن و خوابیدن در ساعات اولیه را تسهیل می‌نماید.
• نور عصرگاهی باعث تأخیر در ریتم شبانه‌روزی شده و امکان خواب دیرتر را فراهم می‌کند.
بنابراین، زمان قرارگیری در معرض نور به‌عنوان یک عامل اساسی در تسریع یا کند کردن فرایند سازگاری با زمان جدید به‌شمار می‌آید.
