راه‌های پیشگیری از آرتروز زانو
برای پیشگیری از آرتروز زانو، روش‌های مختلفی وجود دارد که از جمله مهمترین آنها می‌توان به رعایت یک رژیم غذایی مناسب، تصحیح حرکات زانو، انجام فعالیت و ورزش‌های بدنی متناسب، تقویت عضلات مفصل زانو، حفظ تعادل وزن و… اشاره کرد. باید تمامی این اقدامات به درستی انجام شود تا از آسیب جدی به زانو جلوگیری شود. در ادامه به بیشترین جزئیات درباره هرکدام از این موارد خواهیم پرداخت.
مهم ترین راه های پیشگیری از آرتروز زانودر حوزه پزشکی، آرتروز زانو یکی از بیماری هایی است که منجر به تخریب مفاصل می شود و می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. عوامل مختلفی می توانند بر این بیماری تأثیر بگذارند، از جمله سن، عوامل ژنتیکی، جنسیت و غیره. هر چند که به دلایل نامعلوم، هنوز درمان دقیق برای آرتروز زانو وجود ندارد، اما با اقدامات احتیاطی و تغییرات در سبک زندگی می توان به پیشگیری و کاهش احتمال بروز این بیماری کمک کرد که برخی از این اقدامات عبارتند از:
1. ورزش برای آرتروز
ورزش‌هایی که فشار کمی به مفاصل وارد می‌کنند، گزینه‌ای مناسب برای حفظ سلامت استخوان‌ها و مفاصل به شمار می‌روند. تمرینات هوازی از جمله ورزش‌هایی هستند که توسط متخصصان توصیه می‌شوند، چرا که می‌توانند از ابتلا به آرتروز زانو جلوگیری کرده و روند پیشرفت آن را کند کنند.
برخی از مهمترین فواید ورزش‌های هوازی و تمرینات بدنی عبارتند از:
- حفظ سلامت و انعطاف‌پذیری مفاصل
- کاهش درد و خشکی مفاصل
- تقویت عضلات و افزایش استحکام آنها
- کمک به حفظ وزن ایده‌آل بدن
2. متعادل نگه داشتن وزن
اضافه وزن و چاقی از عوامل مهمی هستند که خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهند. زیرا در این وضعیت، مفاصل به‌ویژه در اندام‌های تحتانی مانند زانو و لگن، تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند و همین امر موجب تسریع در فرسایش غضروف‌ها می‌شود. در گذشته، آرتروز بیشتر در سالمندان دیده می‌شد، اما امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی، این بیماری در میان جوانان نیز شیوع یافته و زانو درد نیز در آنها شایع‌تر شده است. بنابراین کاهش وزن در افراد دارای اضافه‌وزن می‌تواند در کاهش درد و بهبود علائم آرتروز تأثیر چشمگیری داشته باشد.
دیابت و افزایش قند خون از دیگر عواملی هستند که خطر ابتلا به آرتروز را بالا می‌برند. دیابت با افزایش التهاب در بدن، روند تخریب غضروف‌ها را تسریع کرده و موجب سفتی مفاصل می‌شود. به همین دلیل، کنترل سطح قند خون در افراد دیابتی اهمیت بالایی دارد تا بتوان از بروز یا پیشرفت آرتروز پیشگیری کرد.
3. استراحت کردن
درست است که ورزش نقش مؤثری در حفظ سلامت مفاصل دارد، اما باید توجه داشت که استفاده بیش از حد و فشار مداوم به مفاصل می‌تواند احتمال بروز آرتروز را افزایش دهد. اگر مفصلی دچار تورم شده باشد، باید استفاده از آن به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت را متوقف کرد تا فرصت ترمیم فراهم شود.
استراحت کافی می‌تواند به پیشگیری از تشدید آرتروز در آینده کمک کند، اما باید دقت داشت که استراحت طولانی‌مدت نیز عوارض خاص خود را دارد؛ چرا که عدم تحرک باعث ضعف عضلات اطراف مفصل شده و در نهایت ممکن است روند پیشرفت بیماری را تسریع کند. بنابراین، حفظ تعادل بین فعالیت و استراحت، کلید مدیریت صحیح آرتروز است.
4. اصلاح حرکات
این باور که ابتلا به آرتروز مفصل زانو به دلیل زیاد نشستن رخ می‌دهد، کاملاً نادرست است. نشستن طولانی‌مدت به خودی خود باعث ساییدگی کشکک زانو یا تخریب لایه غضروفی مفصل نمی‌شود، اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که نگه داشتن زانو در حالت خمیده برای مدت طولانی، به ویژه در افرادی که ساعات طولانی پشت میز می‌نشینند، می‌تواند به مشکلات مفصلی منجر شود. به همین دلیل، برای پیشگیری از بروز این مشکلات، توصیه می‌شود که هر چند ساعت یک‌بار، حتی به مدت کوتاه، از جای خود بلند شده و قدم بزنید. این کار به حفظ سلامت مفاصل و جلوگیری از مشکلات در آینده کمک می‌کند.
5. عدم بلند کردن اجسام سنگین
در هنگام بلند کردن اجسام، باید توجه داشته باشید که از انجام کارهای سنگین خودداری کنید. این نکته به‌ویژه برای افرادی که در مشاغل فیزیکی و سنگین مشغول به کار هستند اهمیت بیشتری دارد. بنابراین، حتماً در انجام وظایف خود دقت و احتیاط لازم را به‌عمل آورید.
6. استفاده از زانو بند
استفاده از زانوبند به‌طور کلی از وارد شدن ضربه یا فشار به زانو جلوگیری می‌کند. با این حال، توجه داشته باشید که استفاده از آن ممکن است حرکت زانوها را محدود کند. بنابراین، بهتر است قبل از استفاده، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
7. امتناع از پوشیدن کفش پاشنه بلند
بسیاری از خانم‌ها علاقه‌مند به پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند هستند، غافل از اینکه این نوع کفش‌ها می‌توانند آسیب‌های جدی به بدن وارد کنند. اگر دقت کرده باشید، پس از چند ساعت استفاده از کفش‌های پاشنه بلند، درد شدید در ناحیه کف و ساق پا احساس می‌شود که این نشانه‌ای از یک مشکل جدی است و در طول زمان می‌تواند منجر به عوارض جبران‌ناپذیری شود.
یکی از مشکلات شایع ناشی از استفاده مداوم از کفش‌های پاشنه بلند، ابتلا به آرتروز است. زیرا هنگام پوشیدن این کفش‌ها، فشار زیادی به مفصل داخلی زانو وارد می‌شود. اگر عادت به استفاده از کفش‌های پاشنه بلند دارید، پیشنهاد می‌شود که آنها را تنها در مواقع خاص و نه در طول روز به‌طور مداوم بپوشید.
8. جلوگیری از آرتروز زانو با اصلاح شیوه نشستن
نشستن به شیوه‌های نادرست نه تنها برای کمر و ستون فقرات آسیب‌زا است، بلکه می‌تواند به مفصل زانو نیز فشار زیادی وارد کند. یکی از شیوه‌های نادرستی که در میان ایرانیان رایج است، نشستن روی زانو است. در این حالت، زانوها به شدت خمیده می‌شوند و فشار زیادی به ناحیه بالایی مفصل زانو وارد می‌شود.
علاوه بر این، نشستن طولانی مدت بر روی زمین، صندلی یا مبل نیز می‌تواند برای زانوها مضر باشد. توصیه می‌شود که پس از هر نیم ساعت نشستن، به مدت پنج دقیقه راه بروید تا فشار از روی مفاصل برداشته شود.
عوامل دیگری که می‌توانند به زانو آسیب برسانند عبارتند از:
- پیاده‌روی، به‌ویژه در محیط‌های سربالایی
- استفاده از پله‌ها
- نشستن بر روی توالت ایرانی
- با رعایت نکات ذکر شده و پیشگیری از رفتارهای مضر، می‌توانید از سلامت زانوهای خود محافظت کنید.
آرتروز در افراد با زانوی پرانتزی
احتمال بروز آرتروز در افراد پا پرانتزی دقیقاً مشخص نیست، زیرا با توجه به اینکه وزن بدن از وسط زانو به بیرون می‌رود، افراد دارای زانوی پرانتزی ممکن است در طولانی مدت به آرتروز مبتلا شوند. اما تمام افراد با زانوهای پرانتزی نیاز به درمان ندارند مگر در صورت تجربه دردها یا مشکلات دیگر.
راهکارها و اقدامات موثر در پیشگیری از آرتروز زانو
در این مقاله علمی، به بررسی مهمترین روش‌های پیشگیری از آرتروز زانو پرداخته‌ایم. همانطور که اشاره شد، این عارضه می‌تواند در هر سنی و به دلایل مختلف ایجاد شود. اگرچه درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد، اما روش‌هایی برای تسکین و کنترل علائم آن وجود دارد.
یکی از مهمترین اقداماتی که می‌توان انجام داد، رعایت سبک زندگی سالم است. ورزش‌های سبک و منظم، استراحت کافی و خواب مناسب، رعایت رژیم غذایی متعادل و حفظ وزن مناسب از جمله عواملی هستند که می‌توانند به پیشگیری و مدیریت آرتروز زانو کمک کنند.
اگر به دنبال مشاوره و درمان‌های تخصصی در این زمینه هستید، کلینیک سلامت پردیس آماده ارائه خدمات درمانی و مشاوره‌ای برای بهبود سلامت زانو و پیشگیری از مشکلات مفصلی است.
