زیر سایه فاجعه قاچاق سوخت؛ درآمد قاچاقچیان سوخت در هر دقیقه بیش از ۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان به ثبت می رسد

در روزگار حاضر، با توجه به کمبودها و عدم توازن در حوزه انرژی که به خاموشی های پی درپی در زندگی مردم منجر شده است، خبرهای مکرر درباره قاچاق سوخت و انرژی، پرسش های متعددی را در اذهان عمومی ایجاد کرده است. آمارهای رسمی و اظهارات رئیس مجلس شورای اسلامی گواه این موضوع است که روزانه بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده نفتی در ایران گم می شود یا به صورت غیرقانونی خارج می گردد؛ رقمی که با توجه به وضعیت کنونی انرژی در کشور، به طرز قابل توجهی بالا به نظر می رسد.

با وجود هشدارهای مداوم کارشناسان در حوزه سوخت و وجود نظارت های متعدد، قاچاق سوخت همچنان در حال ادامه است و راه حل این مسئله همچنان نامشخص به نظر می رسد. به تازگی مسعود پزشکیان در نشستی که با مسئولان وزارت نفت داشت، به تشکیل تیمی برای بررسی زنجیره تولید تا توزیع و مصرف سوخت به ویژه بنزین و گازوئیل و شناسایی مبادی خروج این منابع از مسیر قانونی تأکید کرد و خواستار تسریع در اتخاذ تدابیری برای پیشگیری از قاچاق سوخت شد.

با توجه به نگرانی های فزاینده کارشناسان و مسئولین درباره قاچاق سوخت و افزایش آمارهای نگران کننده در این زمینه، سوالاتی در رابطه با علل این پدیده و شیوه های مقابله با آن مطرح شده است. دکتر هاشم اورعی، استاد برجسته دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انرژی، در گفت وگو با به این سوالات پاسخ داده است:

یا دولت نمی تواند بر قاچاقچیان غلبه کند یا آن ها قدرتی فراتر دارند!

رئیس اتحادیه انرژی در گفت وگو با تاکید کرد: «رئیس مجلس اشاره می کند که روزانه به عبارتی بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق می شود. مدیر عملیات شرکت پخش فرآورده های نفتی کشور که باید اطلاعات دقیقی از همه چیز داشته باشد، بیان می کند که سالانه ۱ میلیارد لیتر گازوئیل از انبارهای مبداء به سمت نیروگاه ها ارسال می شود ولی به دست آن ها نمی رسد؛ یعنی در مسیر دزدیده می شود. فرمانده مرزبانی نیز اعلام کرده که از ابتدای سال جاری، توانسته اند ۲۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق را کشف و ضبط کنند. با نگاهی به تاریخ این اظهارات، مشخص می شود که تعداد روزهای گذشته از سال، ۲۶۹ روز است. بنابراین در واقع وقتی آقای قالیباف می گوید ۳۰ میلیون لیتر سوخت در روز قاچاق می شود و فرمانده مرزبانی از کشف ۲۰ میلیون لیتر از ابتدای سال سخن می گوید، این بدان معناست که تنها دو سوم یک روز از کل روزهای گذشته کشف شده که نشان می دهد این وضعیت به سادگی نمی تواند به قاچاق تعبیر شود.»

او افزود: «قاچاق زمانی می تواند مطرح باشد که شما ۱۰۰ مرسوله ارسال کنید و تنها یکی از آن ها در راه گم شود یا مورد سرقت قرار گیرد. اما این ارقام به قدری بزرگ و معنادار است که نمی توان آن را به یک اتفاق تصادفی و مخفیانه نسبت داد. اگر قاچاق نیست، پس چه ماجرا وجود دارد؟ تا به حال هیچ کس به طور قطع توضیحی ارائه نکرده که چه چیزی باعث این وضعیت شده است. شواهد و قرائن موجود نشان می دهد که وقتی هیچ اقدام برجسته ای برای کنترل این پدیده انجام نمی شود یا دولت نمی تواند جلوی آن را بگیرد، دیگر جای سوال دارد که چه کسانی پشت این عملیات ها هستند. به صورت کلی، افرادی با توانایی های معمولی نمی توانند به طور علنی و در دید همگان به قاچاق سوخت دست زده و مجازات نشوند.»

قاچاقچیان سوخت هر ساعت بیش از ۶۰ میلیارد تومان درآمد دارند

این تحلیلگر ارشد حوزه انرژی ادامه داد: «در چنین شرایطی سناریوهای مختلفی به ذهن می آید که برخی از آن ها به نقاط غیرقابل انتظار ختم می شود. همچنان این سوال وجود دارد که چگونه مسئولان و دولت ها قادر به شناسایی این مشکلات نیستند؟ یا شاید بهتر است بگوییم چرا برخی از افراد در مسند قدرت، چشم های خود را بر حقایق بسته اند؟ بر اساس اظهارات مقامات کشور و کسانی که در صنعت سوخت فعال هستند، محاسبات من نشان می دهد که باندهای قاچاق سودی بالغ بر ۶۰ میلیارد تومان در ساعت و بیشتر از ۱ میلیارد تومان در دقیقه به دست می آورند. فقط کافی است به ابعاد این فاجعه توجه کنید. با توجه به این ارقام و اعداد، می توان به عمق این مسأله پی برد. حال چگونه می توان بر این اقدامات نظارت و پایان داد؟»

او افزود: «به نظر من، ارگان های وابسته به دولت از جمله تعزیرات توان و امکانات لازم برای مقابله با این سطح گسترده قاچاق را نداشته و سازمان بازرسی کل کشور نیز در سال های اخیر نتوانسته اقدامات مؤثری جهت پیشگیری یا پایان دادن به آن انجام دهد. در کل به نظر نمی رسد هیچ ارگانی در هیچ یک از قوا توانایی ایستادگی در برابر این جریان قاچاق را داشته باشد، به جز اینکه خواسته های مردم به اندازه ای بالا برود که نهادهای مختلف مجبور به پاسخگویی شوند. اینک که کشور با بحران انرژی و قطعی برق روبه روست، جامعه نسبت به قاچاقچیان انرژی واکنش نشان داده و انتظار دارند که مسئولان پیش از آنکه بحران های اجتماعی بروز کند، به مطالبات مردم پاسخ دهند.