هیجان ترس؛ دلیل علاقه‌مندی انسان‌ها به تجربه‌ی ترس
صدای گنگی که از انبارهای در انتهای حیاط می‌آید، سایه‌های کج روی دیوار یک منزل متروکه، یا دستی که از خاک یک قبر بیرون می‌آید، به راحتی می‌توانند ترس و دلهره را به جان بیاورند. با این حال، هر ساله میلیون‌ها نفر به طور عمدی جذب تماشای این تجربه‌های وحشتناک می‌شوند تا لحظاتی از ترس واقعی را تجربه کنند.
یک شرکت متخصص در حوزه سرگرمی‌های هالووین برآورد کرده است که آمریکایی‌ها به طور سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار صرف هزینه‌های ورودی به خانه‌های خالی از سکنه می‌کنند تا تنها به هدف تجربه یک ترس حقیقی، گام به این مکان‌ها بگذارند.
جاذبه‌های وحشت‌آور، شامل فیلم‌های ترسناک، نمایش‌های وحشتناک و ادبیات استرس‌آور، همواره هواداران پروپاقرصی دارند. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۲۳، مردم آمریکا برای جشن هالووین بیش از ۱۲.۲ میلیارد دلار صرف کردند.
برای برخی افراد، این اشتیاق به تجربه ترس ممکن است عجیب به نظر برسد. با این وجود، درحالی‌که اخبار مرتبط با جنگ‌ها و رویدادهای وحشتناک به پایان نمی‌رسد، چرا طیف وسیعی از مردم به دنبال سرگرمی‌هایی از نوع ترس هستند؟
روانشناسان توضیح می‌دهند که احساسات، به عنوان یک تجربه جهانی در انسان‌ها، به تكامل رسیده‌اند تا به بقا کمک کنند. در این راستا، ایجاد ترس به‌طور کنترل‌شده و ایمن می‌تواند لذت‌بخش باشد و به عنوان روشی برای افراد برای تمرین و آماده‌سازی خود برای مقابله با خطرات واقعی زندگی تلقی شود.
تجربه‌های ترس کنترل‌شده (که در آن‌ها قادر به بستن کتاب وحشتناکی، خاموش کردن تلویزیون یا ترک خانه‌ی متروکه هر زمان که تمایل داشتید، هستید) حس و حال مشابهی را به وجود می‌آورند که ترس واقعی ایجاد می‌کند.
زمانی که در معرض تهدید قرار می‌گیرید، سطح آدرنالین در بدنتان افزایش یافته و واکنش تکاملی جنگ یا گریز فعال می‌شود. نرخ ضربان قلب شما بالا می‌رود و نفس‌های‌تان عمیق‌تر و تندتر می‌شود. بدنتان برای محافظت از خود یا فرار از خطر آماده شده است.
این واکنش‌های فیزیکی در مواجهه با تهدید حقیقی حائز اهمیت است. اما وقتی که ترس کنترل‌شده‌ای را تجربه می‌کنید، مثل صحنه‌ای از یک فیلم زامبی، می‌توانید از این حس انرژی‌بخش بدون وجود هیچ گونه خطری لذت ببرید. با عبور بازیگر از تهدید، بدن شما دوپامین آزاد کرده و این امر احساس لذت و آرامش را به همراه دارد.
در یکی از مطالعات، محققان به این نتیجه رسیدند افرادی که برای تجربه ترس کنترل‌شده به خانه‌ها و قلعه‌های متروکه مراجعه می‌کنند، پس از مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا واقعی از خود فعالیت مغزی و اضطراب کمتری نشان می‌دهند.
این یافته‌ها تأکید می‌کند که فیلم‌های ترسناک، داستان‌های دلهره‌آور یا بازی‌های ویدئویی وحشتناک در واقع می‌توانند موجب آرامش شما شوند. به گفته روانشناسان، تجربه ترس به شیوه اجتماعی نیز مزایای قابل توجهی دارد. به عبارتی، غلبه بر ترس می‌تواند پیوندی قوی‌تر بین افراد ایجاد کند.
نمونه‌های بارز این موضوع شامل کهنه‌سربازانی است که در جنگ با یکدیگر خدمت کرده‌اند یا بازماندگان بلایای طبیعی. تجربه‌های کنترل‌شده از ترس، به‌طور مصنوعی فرصت‌های نزدیکی مشابهی را فراهم می‌آورد.
قرار گرفتن در معرض استرس نه تنها واکنش جنگ یا گریز را تحریک می‌کند، بلکه در بسیاری از شرایط احساسی ایجاد می‌کند که روانشناسان آن را سیستم «نگهداری و دوستی» می‌نامند.
این رفتار نوعی است که برخی از موجودات، از جمله انسان‌ها، در پاسخ به تهدید بروز می‌دهند و شامل مراقبت از فرزندان (نگهداری) و الگوهای دوستی برای دفاع مشترک (دوستی) می‌شود.
غریزه حمایت از فرزندان و برقراری پیوندهای اجتماعی-عاطفی برای حفاظت و آسایش، به شدت تحت تأثیر هورمون «عشق» یا اکسی‌توسین قرار دارد.
این هورمون در زمان مواجهه با عوامل استرس‌زا افزایش می‌یابد. در نتیجه، زمانی که تجربه ترس به‌صورت تفریحی، همچون بازدید از یک خانهٔ متروکه، با دوستان خود به اشتراک می‌گذارید، به لحاظ عاطفی برای برقراری ارتباط نزدیک‌تر با اطرافیانتان آماده می‌شوید.
این رفتار همچنین هنگامی که شما با دوستان‌تان در تاریکی نشسته و فیلمی ترسناک را تماشا می‌کنید، تکرار می‌شود.
در تحقیقی که در آزمایشگاه ترس تفریحی دانشگاه آرهوس دانمارک انجام شد، نشان داده شد که افرادی که به‌طور منظم به تماشای فیلم‌های ترسناک می‌پردازند، در مقایسه با طرفداران فیلم‌های غیرترسناک، از نظر روانی بهتر با بحران جهانی کووید-۱۹ کنار آمدند.
دانشمندان معتقدند این تاب‌آوری می‌تواند ناشی از درسی باشد که این افراد از طریق سرگرمی‌های خود در رویارویی با ترس و فشارهای کنترل‌شده آموخته‌اند. بدین معنا که آن‌ها آمادگی بیشتری برای مدیریت ترس واقعی ناشی از بیماری همه‌گیر داشتند.
به گفته محققان، ایجاد ترس کنترل‌شده خود یک تکنیک محوری است که از طریق تحریک احساسات مثبت و قوی و آماده‌سازی شما برای مواجهه با ترس‌های واقعی، به شما کمک می‌کند در دنیایی ترسناک، زنده بمانید و با آن سازگار شوید.
پس دفعه‌ی آینده که در میانهٔ انتخاب بین یک کمدی شاد و یک فیلم ترسناک دچار تردید شدید، شاید انتخاب گزینهٔ دوم هوشمندانه‌تر باشد، چرا که این امر برای سلامتی‌تان مفیدتر است.
منبع: یورونیوز
