علائم نارسایی ویتامین C در بدن
ادامه دار بودن کمبود ویتامین C به مدت بیش از ۳ ماه می تواند به بروز علائمی همچون خونریزی از لب ها و لثه ها منجر شود. شناخت این علائم مهم می تواند به طور قابل توجهی ریسک بروز عوارض جانبی را کاهش دهد. در این مقاله چنین نشانه هایی را که نشان دهنده کمبود ویتامین C در بدن هستند، مورد بررسی قرار می دهیم.
نقش ویتامین C در بدن
همشهری آنلاین گزارش می دهد که ویتامین C یا اسید اسکوربیک یکی از ویتامین های حیاتی است که سلامتی بافت ها و تقویت سیستم ایمنی را تسهیل می کند. این ویتامین به حفظ سلامت سلول ها و استخوان ها کمک کرده و در ترمیم پوست به هنگام بروز زخم و بریدگی مؤثر است. همچنین، ویتامین C از غضروف و عروق خونی حمایت می کند.
این ویتامین نقش موثری در حفظ عملکرد روان سیستم ایمنی ایفا می کند. به علاوه، برای تأمین انرژی روزانه و انجام وظایف مختلف، مصرف صحیح ویتامین C بسیار حائز اهمیت است. در صورت عدم مصرف کافی یا کاهش منابع ویتامین C، فرد ممکن است به کمبود انرژی و احساس خستگی دچار شود.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که برای جلوگیری از ظهور علائم کمبود ویتامین C، ضروری است تا مقدار مناسب روزانه این ویتامین را دریافت کنید. مقدار مورد نیاز ویتامین C بسته به سن و جنس افراد متفاوت است؛ به طور متوسط مردان به ۹۰ میلی گرم و زنان به ۷۵ میلی گرم ویتامین C در روز نیاز دارند.
افرادی که سیگار می کشند یا تحت استرس های شدید قرار دارند، باید روزانه ۳۵ میلی گرم بیشتر از میانگین نیاز داشته باشند. همچنین نیاز کودکان به ویتامین C بسته به سنشان بین ۱۵ تا ۷۵ میلی گرم متغیر است. زنان باردار و شیرده نیز به ۱۲۰ میلی گرم ویتامین C در روز نیاز دارند تا به نیازهای متابولیکی خود پاسخ دهند.
علائم کمبود ویتامین C
رژیم غذایی نامناسب، اصلی ترین علت بروز کمبود ویتامین C است. چرا که بدن انسان به طور طبیعی قادر به سنتز این ویتامین نیست و بنابراین باید آن را از طریق مصرف مواد غذایی شامل سبزیجات، میوه ها و غذاهای غنی شده تأمین کند.
سطح کمبود ویتامین C می تواند میان افراد بسیار متفاوت باشد. معمولاً نخستین علائم به تدریج ظاهر می شوند و در صورت ادامه دار بودن مشکل، این علائم می توانند به شدت افزایش یابند. در ادامه به برخی از بارزترین علائم کمبود ویتامین C اشاره می کنیم که شایسته توجه خاص هستند:
پوست خشک و زبر
ویتامین C برای تولید کلاژن در پوست امری حیاتی است. کلاژن پروتئینی است که خاصیت ارتجاعی و رطوبت پوست را حفظ می کند. با کمبود ویتامین C، فرایند تولید کلاژن دچار اختلال می شود که نتیجه آن می تواند خشکی، زبری و پوست ریزی باشد. بدین ترتیب، پوست ممکن است به سرعت دچار پیری زودرس شده و حالت جوان خود را از دست بدهد. خشکی پوست همچنین با احتمال ترک خوردن و تحریک به عوامل محیطی مانند باد یا سرما همراه است.
افراد با کمبود ویتامین C ممکن است دریافت کنند که بهبودی پوستشان به کندی و در اثر بریدگی ها یا خراش های سطحی انجام می گیرد. در موارد شدید، این وضعیت می تواند به کراتوز پیلاریس منجر شود که با وجود برجستگی های کوچک و زبر در پوست، به ویژه در نواحی بازوها و ران ها مشخص می شود. مصرف ویتامین C به مقدار کافی یا از طریق مکمل ها می تواند به احیای سلامت و زیبایی پوست کمک کند.
خونریزی و التهاب لثه ها
ویتامین C به تقویت بافت های همبند و رگ های خونی لثه کمک می نماید و بدین ترتیب در حفظ سلامت لثه مؤثر است. در صورت کمبود، لثه ها دچار ضعف و التهاب شده و معمولاً قرمز، متورم و حساس می شوند. به حقیقت، خونریزی و التهاب لثه را می توان به عنوان یکی از اصلی ترین نشانه های کمبود ویتامین C شناخت. در صورتی که این کمبود به مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است خونریزی لثه ها به قدری شدید شود که با مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان مشکلات بیشتری ایجاد کند.
در موارد وخیم، بافت لثه می تواند شروع به عقب نشینی کند و ریشه دندان ها را نمایان سازد، که احتمال عفونت و حساسیت را افزایش می دهد. این وضعیت نیز نشانه بارز اسکوربوت است، که یک اختلال شدید ناشی از کمبود ویتامین C می باشد. مصرف منظم میوه ها و سبزیجات حاوی ویتامین C مانند پرتقال و فلفل دلمه ای می تواند به تقویت بافت های دهان و پیشگیری از مشکلات لثه کمک نماید.
شل شدن و افتادن دندان ها
کمبود ویتامین C می تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت لثه ها و بافت های پیوندی که دندان ها را در جای خود نگه می دارند، داشته باشد. کلاژن برای یکپارچگی این بافت ها حیاتی است و فقدان ویتامین C، تولید کلاژن را دچار اختلال می کند. در نتیجه، دندان ها ممکن است به تدریج شل شوند و در صورت ادامه کمبود، نهایتاً بیفتند. لثه های تحت فشار، حساس تر به عفونت هستند و خطر از دست دادن دندان را افزایش می دهند.
مشکلات دندانی ناشی از کمبود ویتامین C ممکن است دردناک باشد و در فرآیند خوردن غذا و صحبت کردن اختلال ایجاد کند. این شرایط می تواند به کاهش اعتماد به نفس نیز منجر شود. بازگرداندن سطح ویتامین C از طریق رژیم غذایی یا مکمل ها می تواند به تقویت لثه ها و ثبات دندان ها کمک کند و از بروز عوارض دندانی بیشتر جلوگیری کند. بعلاوه، ویتامین C می تواند دندان های شما را سالم و زیبا نگه دارد.
خونریزی های مکرر از بینی
ویتامین C به حفظ استحکام و انعطاف رگ های خونی، به ویژه مویرگ های موجود در بینی کمک می کند. در صورت کمبود ویتامین C، این مویرگ ها ضعیف شده و ممکن است حتی تحت فشار جزئی مانند عطسه، بشکنند. خونریزی های مکرر بینی یکی از اولین نشانه های کمبود ویتامین C هستند و معمولاً در کودکان و افرادی که در معرض هوای خشک قرار دارند، مشاهده می شود.
تحریک بافت های بینی در طولانی مدت می تواند باعث تشدید موارد خونریزی بینی و در نتیجه خستگی و بی حالی بیشتر شود. حفظ سطح کافی ویتامین C با استفاده از یک رژیم غذایی متعادل می تواند به تقویت دیواره های مویرگی کمک کند و احتمال خونریزی بینی را کاهش دهد. افرادی که مکرراً دچار خونریزی بینی می شوند، باید مصرف مرکبات، توت فرنگی یا غذاهای غنی شده را مورد توجه قرار دهند که می توانند درمان هایی مؤثر محسوب شوند.
خستگی و ضعف عمومی
کمبود ویتامین C می تواند به بروز احساس خستگی دائمی و کاهش سطح انرژی منجر شود. دلیل این امر این است که ویتامین C برای سنتز کارنیتین ضروری است. کارنیتین مولکولی است که در انتقال اسیدهای چرب به سلول ها برای تولید انرژی به کار می رود. بدون وجود ویتامین C کافی، متابولیسم بدن ممکن است کاهش یابد و فرد احساس تخلیه انرژی و ضعف کند.
کمبود ویتامین C موجب می شود که سیستم ایمنی بدن فعالیت بیشتری داشته باشد و برای مقابله با عفونت ها نیاز به انرژی بیشتری دارد، که به تبع آن خستگی را تشدید می کند. ضعف مزمن می تواند به علت کم خونی نیز باشد که عموماً با کمبود ویتامین C مرتبط هست. مصرف غذاهای غنی از ویتامین C مانند کیوی، پرتقال و اسفناج می تواند به بازیابی انرژی و شادابی بدن کمک نماید.
کبودی آسان پوست با ضربات خفیف
ویتامین C با تقویت تولید کلاژن و بهبود یکپارچگی عروق، دیواره های رگ های خونی را تقویت می کند. کمبود این ویتامین موجب نازک شدن مویرگ ها می شود. پارگی این مویرگ ها می تواند منجر به بروز کبودی هایی از خوف ضربات جزئی یا آسیب ها شود. این کبودی ها معمولاً به صورت لکه های بزرگ و ارغوانی نمایان می شوند و روند بهبود آن ها بیشتر از حد معمول طول می کشد.
در موارد سخت، کبودی ممکن است حتی بدون آسیب قابل اهمیت رخ دهد! این می تواند هشداری برای فرد باشد و اغلب یکی از نخستین علائم کمبود ویتامین C به شمار می آید. افزایش ویتامین C از طریق منابعی مانند گواوا، گوجه فرنگی یا مکمل ها می تواند در کاهش کبودی و پشتیبانی از سلامت عمومی پوست و عروق کمک کند.
تاخیر در بهبود زخم ها
کلاژن یک جزء اساسی در فرآیند ترمیم زخم محسوب می شود و در تشکیل بافت همبند جدید برای بستن و ترمیم زخم ها مورد نیاز است. کمبود ویتامین C به تولید کلاژن آسیب می زند و در نتیجه ممکن است باعث تأخیر در بهبود زخم ها شود. حتی زخم ها و بریدگی های کوچک ممکن است هفته ها نیاز به بهبود داشته باشند و زخم های بزرگتر ممکن است بیشتر در معرض عفونت قرار گیرند.
تاخیر در بهبودی می تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد و در موارد وخیم ممکن است منجر به زخم مزمن گردد. افزایش مصرف ویتامین C می تواند با بازگرداندن سطح کلاژن و بهبود عملکرد سیستم ایمنی، فرآیند بهبودی را تسریع کند. غذاهایی چون انواع توت ها، مرکبات و کلم بروکلی گزینه های عالی برای تسریع در روند بهبودی هستند.
درد و التهاب مفاصل
درد و التهاب مفاصل از علائم کمبود ویتامین C به شمار می آید. در واقع ویتامین C نقش اساسی در حفظ غضروف، رباط ها و سایر بافت های همبند در مفاصل دارد. کمبود این ویتامین باعث تضعیف این ساختارها شده و به دنبال آن درد، سفتی و التهاب مفاصل را به همراه دارد. افراد ممکن است تورم و ناراحتی را به ویژه در مفاصل تحمل کننده وزن مانند زانوها و لگن احساس کنند.
در صورت ادامه دار بودن کمبود، این وضعیت می تواند به شرایطی مشابه آرتریت منجر شود و کاهش تحرک و کیفیت زندگی را به دنبال داشته باشد. در موارد حاد اسکوربوت نیز ممکن است با خونریزی در مفاصل همراه باشد که به شدت دردناک است. مصرف غذاها یا مکمل های سرشار از ویتامین C می تواند به کاهش ناراحتی مفاصل و بهبود سلامت کلی سیستم اسکلتیعضلانی کمک کند.
موهای شکننده و موخوره
ویتامین C با حمایت از تولید کلاژن و افزایش جذب آهن در حفظ سلامتی موها مؤثر است. در نتیجه کمبود این ویتامین می تواند به شکنندگی، خشکی و موخوره در رشته های مو منجر شود. به مرور زمان، پوست سر نیز ممکن است خشک، پوسته پوسته یا دچار تحریک شود. ریزش مو می تواند در موارد حاد واقعاً مشهود گردد زیرا فولیکول ها از مواد مغذی کافی برای رشد محروم هستند.
اضافه کردن ویتامین C به رژیم غذایی می تواند به تقویت موها کمک کرده و باعث افزایش درخشندگی و خاصیت ارتجاعی آن ها شود. غذاهایی چون مرکبات، پاپایا و سیب زمینی شیرین می توانند به تقویت طبیعی مو و جلوگیری از آسیب های بیشتر یاری رسانند. مصرف ویتامین C به خصوص برای مردان و زنانی که با ریزش مو دست و پنجه نرم می کنند، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که به کنترل ریزش کمک می کند.
افزایش وزن غیرمنتظره
افزایش وزن می تواند از عوارض کمبود ویتامین C باشد. این ویتامین بر متابولیسم چربی تأثیر گذاشته و به تنظیم هورمون های استرس مانند کورتیزول کمک می کند. فقدان این ویتامین ممکن است این فرآیندها را مختل کند و منجر به افزایش غیرمنتظره وزن بدن گردد. توانایی بدن در سوزاندن چربی به طور مؤثر کاسته می شود و سطوح اضافی کورتیزول منجر به ذخیره چربی به خصوص در ناحیه شکم می شود.
خستگی مربوط به کمبود ویتامین C می تواند سطح فعالیت جسمانی را کاهش دهد و به تبع آن باعث افزایش وزن شود. اطمینان از دریافت کافی ویتامین C به وسیله رژیم غذایی یا مکمل ها می تواند به برقراری تعادل متابولیک، بهبود سطح انرژی و مدیریت وزن کمک کند. غذاهایی مانند فلفل، پرتقال و توت فرنگی به عنوان منابع مؤثر برایl مبارزه با افزایش وزن محسوب می شوند.
کاهش ایمنی و افزایش عفونت ها
به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی، ویتامین C عملکرد گلبول های سفید را تقویت می کند که خط دفاعی ابتدایی بدن در برابر عفونت ها به شمار می روند. کمبود این ویتامین سبب ضعیف شدن پاسخ ایمنی بدن و موجب وقوع عفونت هایی چون سرماخوردگی و آنفولانزا می شود. زخم ها ممکن است به راحتی عفونی شوند و روند بهبودی از بیماری ها می تواند به طور قابل توجهی بیشتر طول بکشد.
عفونت های مزمن نیز در موارد وخیم می توانند رخ دهند و سلامت عمومی را تحت تأثیر قرار دهند. مصرف مداوم غذاهای غنی از ویتامین C به دلیل تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و افزایش توانایی بدن برای مبارزه با عوامل بیماری زا بسیار مؤثر بوده و می تواند به جلوگیری از عفونت ها کمک کند. مرکبات، سبزیجات برگ دار و نوشیدنی های غنی شده منابع فوق العاده ای برای تقویت سیستم ایمنی به حساب می آیند.
کم خونی ناشی از فقر آهن
ویتامین C جذب آهن غیر هِم را از غذاهای گیاهی افزایش می دهد و بنابراین نقش کلیدی در پیشگیری از کم خونی ایفا می کند. کمبود این ویتامین می تواند به اختلال در این فرآیند منجر شود و منجر به کاهش تولید گلبول های قرمز خون گردد. نشانه های کمبود ویتامین C و فقر آهن شامل رنگ پریدگی، خستگی، سرگیجه و تنگی نفس می باشند.
افرادی که دچار کم خونی هستند، معمولاً با تشدید علائم ناشی از کمبود ویتامین C روبرو خواهند شد. افزودن ویتامین C به وعده های غذایی، مانند ترکیب اسفناج یا لوبیا با مرکبات، می تواند جذب آهن را بهبود بخشد و از میزان کم خونی بکاهد. همچنین استعمال مکمل های ویتامین C به بازگرداندن سطوح سالم گلبول های قرمز توصیه می شود.
تغییرات خلق و خو و تحریک پذیری
ویتامین C از تولید انتقال دهنده های عصبی به مانند سروتونین که مسئول تنظیم خلق و خو و رفاه عاطفی هستند، پشتیبانی می کند. کمبود ویتامین C می تواند به تحریک پذیری، اضطراب و نوسانات خلقی منجر شود. سطوح پائین مزمن این ویتامین ممکن است به احساس افسردگی یا استرس دامن زند. علاوه بر این، علائم جسمی ناشی از کمبود ویتامین C همچون خستگی و ضعف ایمنی، می توانند نوسانات خلق و خو را تشدید کنند.
بازگرداندن سطح ویتامین C از طریق رژیم غذایی یا مکمل ها ممکن است موجب بهبود خلق و خو و ارتقاء سلامت روان شود. غذاهایی مانند پرتقال، کیوی و فلفل دلمه ای می توانند با حمایت از عملکرد بهینه مغز در تثبیت احساسات شما مؤثر واقع شوند. همچنین پیشنهاد می شود در کنار مصرف ویتامین C، به فعالیت هایی چون یوگا یا مدیتیشن بپردازید تا به آرامش و آسایش خود کمک کنید.
ضعیف شدن استخوان ها
ضعیف شدن استخوان ها یکی دیگر از علائم کمبود ویتامین C به حساب می آید. کلاژن جزء اساسی ساختار استخوان شناخته می شود و به همین خاطر ویتامین C به عنوان یک ماده ضروری برای سنتز کلاژن محسوب می شود. کمبود این ویتامین موجب ضعیف شدن استخوان ها و افزایش خطر شکستگی و پوکی استخوان می شود، به ویژه در افراد مسن و کسانی که در معرض ابتلا به بیماری های استخوانی هستند.
اختلال در جذب کلسیم و سایر مواد معدنی تقویت کننده استخوان می تواند کمبود ویتامین C را تشدید کند. مصرف روزانه غذاهای حاوی مقادیر بالای ویتامین C در کنار منابع کلسیم می تواند به بهبود تراکم و استحکام استخوان کمک کند. غلات غنی شده، توت فرنگی و مرکبات به عنوان مواد غذایی مؤثر در حمایت از سلامت استخوان ها و جلوگیری از عوارض مرتبط با آنها شناخته می شوند.
چ گونه کمبود ویتامین C را برطرف کنیم؟
برای تأمین ویتامین C کافی، لازم است که با مصرف بیشتر غذاهای سرشار از این ویتامین، مقدار مورد نیاز خود را تأمین کنید. در صورتی که نیاز به افزایش میزان ویتامین C خود دارید، می توانید از مکمل ها استفاده نمایید. به یاد داشته باشید که ویتامین C به طور طبیعی نمی تواند در بدن ذخیره شود و بنابراین هر روز باید تأمین شود. برای کمک به افزایش دریافت روزانه ویتامین C، تنوع غذاها و نوشیدنی های غنی از این ماده مغذی را در نظر داشته باشید. برخی از گزینه های غذایی و نوشیدنی هایی که غنی از ویتامین C هستند شامل:
مرکباتی نظیر پرتقال و لیمو
فلفل دلمه ای
توت فرنگی
توت سیاه
کلم بروکلی
کلم بروکسل
کاهو
سیب زمینی
هویج
کیوی
انبه
آناناس
پاپایا
کلام آخر
شناسایی علائم کمبود ویتامین C برای جلوگیری از عوارض بهداشتی و مشکلات پزشکی الزامی است. نشانه های این کمبود شامل خشکی پوست، موهای شکننده، خونریزی و التهاب لثه ها، لق شدن دندان ها و غیره می باشند. همچنین کمبود ویتامین C می تواند به بروز خونریزی مکرر بینی، کبودی و تأخیر در بهبود زخم ناشی از تضعیف رگ های خونی بیانجامد. خستگی، ضعف عمومی و نوسانات خلقی نیز از تأثیرات کمبود این ویتامین به دلیل تغییر در متابولیسم بدن و کارکرد انتقال دهنده های عصبی ناشی می باشد.
کاهش ایمنی بدن، منجر به عفونت های مکرر و در عوض، کم خونی فقر آهن ممکن است سبب بروز علائمی چون رنگ پریدگی، خستگی، سرگیجه و تنگی نفس شود. وجود کمبود مداوم ویتامین C می تواند به شرایط جالبی منجر گردد که شامل درد مفاصل، ضعیف شدن استخوان و افزایش وزن غیرمنتظره به دلیل اختلال در فرآیند متابولیسم باشد. لذا توصیه بر این دارد که در رژیم غذایی خود از مواد غذایی سرشار از ویتامین C و همچنین مکمل ها استفاده کنید.
