مردم برای کاهش مصرف انرژی همکاری می‌کنند؟/ اورعی: هر درجه کاهش دما ۲۵ میلیون متر مکعب مصرف گاز را کاهش می‌دهد
به گزارش خبرآنلاین، این روزها سرما کشور را در بر گرفته است و سرما همزمان شده با چالش تامین انرژی مورد نیاز. ایران صاحب دومین منابع گازی گسترده شناخته شده جهان است ولی به دلایل متعدد امکان بهره برداری کامل از آنها وجود ندارد. امسال هم در تابستان تامین برق دچار مشکل شد و هم در فصل پاییز.
بیشتر بخوانید:
این ناترازی نیازمند اقدامات بلند و میان مدت است اما برای گذر از دوره فعلی هم باید صرفه جویی صورت بگیرد. شاید همین مساله مسعود پزشکیان را واداشت تا از مردم بخواهد دو درجه از دمای خانه‌هایشان بکاهند. همین میزان کاهش مصرف اگر به صورت عمومی در دستور جامعه قرار بگیرد به نحوی محسوس ناترازی‌های کاهنده خواهد شد.
هاشم اورعی، کارشناس حوزه انرژی، معتقد است این اقدام اگر به طور سراسری انجام شود، تا ۵۰ میلیون متر مکعب در روز گاز کمتری مصرف می‌شود که معادل ۷ تا ۸ درصد تولید کشور است. با این حال او نسبت به موفقیت این خواسته، تردیدهای زیادی دارد. او معتقد است جامعه در شرایطی که از دولت همراهی با مطالبات خود نمی‌بیند، دلیلی برای گوش دادن به پزشکیان ندارد.
مشروح این گفتگو را می‌توانید در ادامه بخوانید.
ناترازی انرژی به مشکلی واقعی و روزمره در ایران تبدیل شده است. این روزها پیشنهاد مسعود پزشکیان که از مردم خواسته دو درجه دمای خانه‌هایشان را پایین بیاورند، به بحثهای مختلف دامن زده است. فکر می‌کنید چقدر این پیشنهاد در رفع چالش‌های موجود موثر باشد؟
تردیدی در این نیست که با کاهش دمای خانه‌ها، مصرف گاز کاهش خواهد یافت. تاثیر کاهش مصرف به طور طبیعی، کاهش ناترازی موجود خواهد بود و به هر جهت با صرفه‌جویی مورد بحث می‌توان بهتر از این برهه عبور کرد.
هر درجه کاهش دمای خانه‌ها، چقدر از ناترازی خواهد کاست؟
در این رابطه ارقام مختلفی مطرح شده که شخصا نمی‌توانم صحت و سقم آنها را تایید کنم، ولی آن‌طور که از مدیرعامل شرکت ملی گاز نقل شده هر درجه کاهش دمای خانه‌ها، معادل ۲۵ میلیون متر مکعب در مصرف گاز خواهد کاست. این مقدار معادل تولید یک فاز پارس جنوبی در روز است.
این رقم قابل توجهی است چرا که اگر مردم ایران همراهی لازم را نشان بدهند و با درخواست آقای پزشکیان همراهی کنند، ۵۰ میلیون متر مکعب مصرف گاز کاهش می‌یابد. برای فهم بهتر بزرگی این میزان صرفه جویی باید بگویم که کل تولید گاز ایران در روز معادل ۸۰۰ تا ۸۵۰ میلیون متر مکعب است. هنگامی که هوا سرد می‌شود، مانند همین روزها، مصرف بخش خانگی به ۶۵۰ میلیون متر مکعب افزایش می‌یابد و به این ترتیب با کاهش دو درجه از دمای خانه‌ها مصرف گاز به ۶۰۰ میلیون متر مکعب کاهش خواهد یافت. چیزی معادل ۷ تا ۸ درصد از مصرف کاسته شده و این برای مدیریت ناترازی قطعا سهم به سزایی خواهد داشت.
این نکته که آقای پزشکیان طرح کرده کشف او یا دولتمردان نیست و بارها گفته شده بود ولی چنان بحران ناترازی تشدید شده که امروز به جایی رسیدم که به تعبیر من از مردم باید گدایی کنیم.
موفقیت این درخواست در گروی چه عواملی است؟
اجرایی شدن آن به اصطلاح یک بعد فرهنگی یا اجتماعی دارد و یک بعد اقتصادی. از نظر فرهنگی و اجتماعی سالهاست کسانی چون من فریاد زده‌ایم که نباید سرمایه اجتماعی را مانند آنچه در این سالها دیدیم، حراج کنند. سرمایه اجتماعی پایه هر اقدام اصلاحی در کشور است و بدون همراهی میان مردم با حاکمیت، کارها گره می‌خورند.
اینکه مردم با یک درخواست رییس جمهور همسو شوند، به این گره خورده که چقدر مقبولیت دارند. مثلا صحبت از ابلاغ قانون حجاب و عفاف تاثیر خود را بر همراهی مردم با خواست پزشکیان خواهد داشت. وقتی فیلترینگ در کشور به یک چالش تبدیل می‌شود و مشکل آن را حل نمی‌کنند، وقتی روزها در مقابل مردم مانع‌گذاری می‌شود، شبها مردم برای سردتر ماندن خانه‌هایشان دلیلی نخواهند داشت. این اقدامات به درست یا غلط این را به ذهن جامعه متبادر می‌کند که دولت و حکومت در مقابل‌شان جبهه گرفته است.
در این شرایط همراه نشدن مردم با دولت، نوعی مقاومت مدنی و اجتماعی در مقابل بالا تفسیر می‌شود. مردم شاید این را نگویند ولی این طور برخورد می‌کنند که حالا تو به من نیاز داری. این در ناخودآگاه مردم جامعه رفته است. من فکر می‌کنم وقتی جایی که باید شان و احترام مردم را رعایت نکرد، شفافیت، صمیمیت و صداقت لازم را نشان نداد، نباید از مردم انتظار همراهی داشت.
از نظرتان این طرح شکست می‌خورد؟
حتی از نظر فرهنگی و اجتماعی همراهی مردم را کسب نخواهد کرد و نباید روی آن حساب کرد.
از نظر اقتصادی چرا این وضعیت حاصل شده است؟
دولت کاری کرده که کاهش دمای خانه‌ها توجیه اقتصادی خودش را هم نداشته باشد. در وضعیت فعلی ابزار قیمتی به عامل تشدید مصرف تبدیل شده زیرا قیمت حاملهای انرژی واقعی نیست. در چند سال اخیر قیمت نان، شیر، ماست، تخم مرغ و پنیر ۱۰ برابر شده، نرخ دلار ۷ برابر و قیمت خودرو و مسکن ۲۰ برابر شده است. از آن طرف دستمزدها تنها سه برابر شده‌اند و نرخ حاملهای انرژی هیچ تغییری نکرده است.
از نظر اقتصادی سیگنالی که این نظام قیمت‌گذاری به مردم می‌دهد این است که می‌توانند به جای هر کسری که دچارش شدند در بخش انرژی بیش مصرف باشند. این نحوه قیمت گذاری به مردم این پیام را می‌دهد که نیازی به پوشیدن لباس و مراعات کردن مصرف انرژی باشید و حتی می‌توانید آن را هدر بدهید. صرفه جویی نیاز به انگیزه اقتصادی هم دارد که در وضعیت فعلی چنین چیزی نیست.
با توجه به اینکه گفتید سرمایه اجتماعی کافی وجود ندارد، فکر می‌کنید امروز زمینه کافی برای گران کردن حاملهای انرژی وجود دارد؟
قطعا چنین همراهی وجود ندارد و حتی این اقدامات اگر بدون زمینه چینی کافی و همراهی مردم انجام شود، می‌تواند به ناآرامی منجر شود. اهمیت سرمایه اجتماعی همانطوری که گفتم بسیار تعیین کننده است اما در این ۴ دهه هر دم آن را به ارزانترین قیمت هدر دادند و کار را به جایی رساندند که مردم به هر اقدامی با نهایت سو ظن می‌نگرند. دولت باید کاری کند که این وضعیت دگرگون شود تا بتواند سرمایه اجتماعی را دوباره تا حدی احیا کند.
در این رابطه یک نکته را فکر می‌کنم حتما باید مورد توجه قرار داد و آن هم این است که مردم حق دارند اعتماد نکنند. مردم حق دارند عصبانی شوند و اینها نه ناشی از مردم که یکسره حاصل عملکرد دهه‌های گذشته است. در واقع نمی‌توان و نباید توپ را به زمین مردم شوت کرد و باید فهمید این بی اعتمادی گسترده انعکاس اعمال خودشان است.
با این وصف، چه قدر فکر می‌کنید درخواست پزشکیان به کاهش ناترازی‌ها بیانجامد؟
من تردیدی ندارم که این مهم شکستی سخت خواهد خورد زیرا حمایت اکثریت مردم ایران را در پی نخواهد داشت. دولتی که در این چند ماه نتوانسته حتی یکی از مطالبات مردم را عملی کند، چگونه انتظار حمایت مردم از خودش را دارد. آقای پزشکیان ۲۱ آبان ماه اعلام کرد که به سوزاندن مازوت خاتمه می‌دهد ولی بعدا دوباره آن را سوزاندند.
این اقدامات دولت نتیجه نخواهد داد و مانند این است که بهمن بزرگی به راه افتاده و مردم یک روستا می‌خواهند با چند بیل جلوی آن مقاومت کنند. این مقاومت به شکستی محتوم خواهد انجامید. مسبب این شکست نه بی اعتمادی مردم که ناکارآمدی حکمرانی است که هر نوع حس اعتماد را از مردم سلب کرده است.
۲۲۳۲۲۹
