ادامه واکنش ها به «اثر قطعی معدل»/آیا مصوبه کنکوری دوباره به شورای تصمیم گیری بازمی گردد

در حالی که به نظر می رسید پرونده جنجالی مصوبه کنکور در جلسه ۹۱۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به طور کامل مختومه شده است، اما مخالفت وزارت علوم و سازمان سنجش با تصمیم جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر تاثیر قطعی معدل در کنکور، و همچنین حمایت تمامی اعضای دولت از تاثیر مثبت معدل که از سوی رئیس شورای اطلاع رسانی دولت اعلام شد، شائبه هایی در مورد ادامه دار بودن این پرونده و احتمال بررسی دوباره آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی ایجاد کرده است.

در اواسط تیرماه سال ۱۴۰۱ بود که مصوبه تغییرات کنکور تحت عنوان «ماده واحده تکمیل و اصلاح موادی از سیاست ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان متوسطه)» که قبلاً در پنجم بهمن ماه ۱۴۰۰ و هفدهم خردادماه ۱۴۰۱ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده بود، به وسیله رئیس جمهور برای اجرا ابلاغ گردید.

یکی از کلیدی ترین بندهای این مصوبه ۸ بندی ماده و بند سوم آن، به صراحت عنوان کرده است که: سهم سابقه تحصیلی برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته های پرمتقاضی در سال تحصیلی ۱۴۰۲۱۴۰۳ تنها بر اساس پایه دوازدهم و به میزان ۴۰ درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۳۱۴۰۴ همین پایه و به میزان ۵۰ درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۴۱۴۰۵ شامل پایه های یازدهم و دوازدهم به میزان ۶۰ درصد با تاثیر قطعی، و از سال ۱۴۰۵۱۴۰۶ به بعد شامل پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم به میزان ۶۰ درصد با تاثیر قطعی بر نمره کل نهایی خواهد بود.

با وجود این، طرح کلی این مصوبه از همان ابتدا مورد واکنش های مثبت و منفی از سوی جامعه کنکوری، خانواده ها، کارشناسان و حتی مسئولین مختلف تحصیلی قرار گرفت، اما تغییرات مرتبط با «تاثیر قطعی معدل در کنکور» یکی از بندهای جنجالی این مصوبه بود که سبب بروز اعتراضات فراوانی از طرف دانش آموزان شد. اگرچه صدای این اعتراض ها طی دوران دولت سیزدهم که مسئول اتخاذ این سیاست بود، تاثیری نداشته است، لیکن مخالفان این مصوبه به دولت چهاردهم روی آورده و خیلی زود درخواست حذف و یا اصلاح این بند از مصوبه به یکی از اصلی ترین مطالبات حوزه آموزشی کشور تبدیل شد.

به گونه ای که علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش، در اوایل دوره مسؤولیت خود در یک نشست دوستانه با جوانان موفق و برندگان المپیادهای علمی، نسبت به مصوبه تغییرات کنکور واکنش نشان داده و تصریح کرد که تاثیر معدل در کنکور، مقوله ای مهم برای دانش آموزان است و بارها در این روزها اعلام کرده ام که این موضوع را به شورای عالی انقلاب فرهنگی منتقل کرده و پیگیری خواهم کرد.

بر این اساس، تغییر مصوبه کنکور به یکی از مسائل محوری و اصلی مراسم آغاز سال تحصیلی امسال تبدیل گردید؛ مراسمی که با حضور رئیس جمهور در دانشگاه تهران برگزار شد و در آن، بسیاری از رتبه های برتر و حتی تک رقمی کنکور ۱۴۰۳ از رئیس جمهور خواستند تا این مصوبه را حذف کند.

*درخواست رتبه های برتر از رئیس جمهور

در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و فناوری کشور، که با حضور رئیس جمهور در دانشگاه تهران برگزار شد، علی اکبر قنادیزدی، رتبه یک کنکور علوم انسانی، به بیان انتقادات خود از مصوبه کنکور شورای عالی انقلاب فرهنگی پرداخته و از رئیس جمهور درخواست کرد که این مصوبه ناعادلانه و غیر فنی را مورد بازنگری قرار دهند و حذف آن را بهترین هدیه به نخبگان تلقی کردند. همچنین ایشان تأکید کردند که خانواده ها و مردم نسبت به این مصوبه ناعادلانه نگرانی دارند و نباید نسبت به خشم و نگرانی آنها بی تفاوت بود.

در نهایت، صدای کنکوری ها به گوش رئیس دولت چهاردهم رسید و مسعود پزشکیان رئیس جمهور در این زمینه گفت: باید معیارهای جدیدی برای کنکور وضع کنیم تا رقابت به طور عادلانه و برابر باشد و بازنگری در کنکور ضرورت دارد. آیا عادلانه است که کسی که در روستا درس می خواند با کسی که در شمال تهران تحصیل کرده، به رقابت بپردازد؟ باید بررسی اساسی در کنکور بر اساس عدالت انجام گیرد. باید شرایطی فراهم کنیم که رقابت عادلانه و برابری از نظر معلم، محیط و امکانات وجود داشته باشد.

*سه سناریوی جدید کنکوری

پس از آنکه مسئولین ارشد دولت چهاردهم نظرات معترض خود را درباره تاثیر قطعی معدل در کنکور بیان کردند، حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی که مسئول اصلی تصویب مصوبه است، در حاشیه جلسه ۹۱۱ این شورا، به موضوع کنکور پرداخت و اظهار داشت: چند سناریو برای آینده کنکور مطرح شده است. یکی از سناریوها، استمرار اجرای مصوبه کنونی کنکور است که دو سال مورد اجرا قرار گرفته است. سناریوی دیگر، حذف تاثیر معدل پایه دهم و نگه داشتن تاثیر قطعی پایه های یازدهم و دوازدهم در کنکور است. سناریوی بعدی این است که آزمون جامع برای پایه های یازدهم و دوازدهم برگزار شود و در کنکور اثر داده شود. همچنین گزینه هایی برای تاثیر فقط پایه دوازدهم یا تاثیر مثبت دروس تخصصی و عمومی نیز مطرح گردیده است.

خسروپناه تاکید کرد: نظر جمعی بر حذف پایه دهم و ماندن پایه دوازدهم و تعیین تکلیف پایه یازدهم است. تصمیم نهایی در این زمینه در جلسات آینده شورای عالی انقلاب فرهنگی اتخاذ خواهد شد و امیدوارم خبرهای خوشی برای دانش آموزان در آینده نزدیک اعلام شود.

پس از کش و قوس های فراوان، در نهایت پرونده جنجالی کنکور در جلسه ۹۱۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست دکتر مسعود پزشکیان مورد بررسی قرار گرفت. حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در حاشیه این جلسه اذعان داشت: دستور جلسه مربوط به مصوبه کنکوری شورای عالی و میزان تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور بود. بر اساس تصمیم اعضا مقرر شد که سوابق تحصیلی پایه دهم در کنکور لحاظ نشود و سوابق پایه های یازدهم و دوازدهم برای کنکور مدنظر قرار گیرد.

وی افزود: این مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی جزئیاتی دارد و زمان اجرایی شدن آن در جلسات آتی تعیین خواهد شد.

*نظر وزارت علوم تاثیر مثبت معدل است

تنها چند ساعت پس از اعلام تصمیم جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر حسین سیمایی صراف با انتشار پیام ویدئویی در صفحه شخصی اینستاگرام خود نسبت به تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص تاثیر قطعی معدل در کنکور واکنش نشان داد و گفت: عدالت آموزشی دغدغه ای همیشگی برای من است و همچنین نگرانی های دانش آموزان را دغدغه و نگرانی خود می دانم.

وی در ادامه تصریح کرد: در خصوص تاثیر قطعی یا مثبت معدل در کنکور در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی اختلاف نظر وجود داشت؛ اما من بنا بر اصل شفافیت و قاعده عدالت که مورد تاکید مقام معظم رهبری است، در برابر انبوه جامعه باید پاسخ گو باشم. لذا نظر کارشناسی و شخصی من و وزارت علوم تاثیر مثبت معدل سال دوازدهم در کنکور است.

وزیر علوم بر این نکته تاکید کرد: همان طور که می دانید من یک رأی بیشتر در شورای عالی انقلاب فرهنگی ندارم. برای همه روزگار بهتری را آرزو می کنم.

پس از این پیام وزیر علوم، شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد: در جلسه اخیر شورا، سناریوهایی از جمله “ادامه اجرای مصوبه کنونی”، “تمرکز تأثیر قطعی بر پایه های یازدهم و دوازدهم” و “سنجش جامع این دو پایه در پایان دوره” مورد بررسی قرار گرفت. این سناریوها بر مبنای نظرات دستگاه ها، کارشناسان، متخصصان و خبرگان این حوزه جمع آوری شده است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد که بهترین سیاست ها از همکاری و مشارکت همه ذی نفعان شکل می گیرد. هیچ پیشنهادی مستقل از جانب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مبنی بر تاثیر مثبت پایه دوازدهم ارائه نشده بود.

*پاسخ شورای عالی انقلاب فرهنگی به حواشی مصوبه جدید کنکور

واکنش های متقابل دو نهاد تصمیم گیرنده (وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی) در خصوص مصوبه جدید تاثیر معدل در کنکور به حدی رسید که حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه در حاشیه اجلاس معاونان آموزشی وزارت بهداشت به ارائه جزئیات مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تاثیر معدل در کنکور پرداخت و گفت: پیشنهاداتی از همه دستگاه ها از جمله وزارت علوم، سازمان سنجش و سایر نهادها از قبیل وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش داشتیم؛ حتی نظرسنجی عمومی، نظر دانش آموزان، خانواده ها و معلمان نیز نقش مهمی در تصمیم گیری اخیر شورا ایفا کرد.

وی با اشاره به اینکه از میان دیدگاه های مختلف، سه دیدگاه نهایی در این زمینه مطرح شد، افزود: یک دیدگاه این بود که تاثیر معدل پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم حفظ شود و تغییری در آن ها ایجاد نشود. دیدگاه دیگر این بود که پایه دهم حذف شده و تاثیر قطعی معدل یازدهم و دوازدهم به قوت خود باقی بماند. نظر سوم نیز این بود که پایه دهم حذف شود، پایه یازدهم به صورت مثبت و پایه دوازدهم به صورت قطعی تاثیرگذار باشد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به این نکته اشاره کرد: نظرات فوق در قالب گزارش دقیقی طی چندین جلسه در ستاد علم و فناوری و در دو جلسه در شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شد. پس از مذاکرات و بحث های مفصل، نظرات مختلف بیان شد و وزیر علوم هیچ نظری در این زمینه بیان نکرد و وقتی برای صحبت در جلسه نگرفتند. در نهایت این تصمیم به رأی گیری گذاشته شد و تقریباً اکثر اعضا به این مصوبه رأی مثبت دادند.

این مقام مسئول تصریح کرد: در واقع کسانی که به مصوبه فوق رأی ندادند، بر این باور بودند که سه سال دهم، یازدهم و دوازدهم باید تاثیر قطعی داشته باشند. اما اکثریت اعضا، عمدتاً اعضای حقیقی و به نظر می رسد تمامی اعضای حقوقی به همین مصوبه رأی دادند تا معدل پایه یازدهم و دوازدهم تاثیر قطعی داشته باشد.

خسروپناه افزود: پیشنهاد مبنی بر اینکه پایه دوازدهم تاثیر مثبت داشته باشد، از سوی رئیس سابق سازمان سنجش مطرح شده بود، ولی پس از تغییر ایشان، جانشین وی نامه ای به شورا فرستاد که قبلاً چنین پیشنهادی قابل توجه بوده است، اما نه رئیس فعلی سازمان سنجش و نه رئیس پیشین چنین پیشنهادی به ما مطرح نکردند. از وزارت علوم نیز چنین پیشنهادی ارائه نشده بود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر ضرورت شفاف سازی در مورد مصوبه اخیر شورا تاکید کرد و گفت: در صورت نیاز، می توانم نام افرادی که به این مصوبه رأی داده اند را اعلام کنم تا همه آگاه شوند. مصوبه ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی کاملاً روشن و شفاف است و شفافیت رکن حکمرانی می باشد.

*مخالفت سازمان سنجش با اعمال تاثیر قطعی معدل

پس از واکنش دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به مصوبه جدید کنکور، دکتر رضا محمدی، معاون وزیر علوم و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور با اشاره به سیاست پیشین شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره مشارکت همه ذی نفعان و توجه به نظرات متولیان اصلی نظام آموزشی در اصلاح برگزاری آزمون سراسری، گفت: سازمان سنجش آموزش کشور در تاریخ ۲۳ مهر ماه پیشنهاد رسمی خود را مبنی بر تأثیر مثبت با اولویت پایه دوازدهم در آزمون سراسری به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال کرده و در اواخر آبان ماه نیز، همین پیشنهاد را به صورت گزارش کارشناسی ارائه داده است. در واقع این پیشنهاد با دو مکاتبه رسمی به شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام شد و علی رغم تغییرات مدیریتی، سیاست های سازمان سنجش در این خصوص تغییری نداشته و نیازی به مکاتبه مجدد برای تأکید به موارد بالا احساس نشد.

وی در ادامه افزود: بر اساس ساز و کاری که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای اخذ نظرات نهادهای ذی صلاح، متخصصان و کارشناسان حوزه آموزش عالی در نظر گرفته بوده، نظر کارشناسی سازمان سنجش به عنوان نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دی ماه در این جلسات مطرح و پیشنهاد شد که تاثیر سوابق تحصیلی به صورت تاثیر مثبت پایه دوازدهم لحاظ شود.

معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به حضور در جلسه اخیر ستادهای علم و فناوری و تعلیم و تربیت، گفت: در این جلسه به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کردیم که علاوه بر سه طرح که به طور مداوم در شورا مطرح می شود، طرح کارشناسی چهارمی نیز باید در دستور کار قرار گیرد که اگرچه ابتدا با واکنش منفی مواجه شد، اما بعد از توضیحات بیشتر، اعلام شد که سازمان سنجش در این زمینه نباید نگران باشد و نظرات و طرح پیشنهادی این سازمان نیز در صحن شورا مطرح می شود.

وی همچنین بر ضرورت تأثیر سوابق تحصیلی بر روی دسترسی دهک های پایین و محروم تأکید کرده و گفت: علی رغم ارائه این گزارش و پیشنهاد شفاف سازمان سنجش به نمایندگی از وزارت علوم مبنی بر تأثیر سوابق تحصیلی به صورت تاثیر مثبت پایه دوازدهم به میزان حداکثر ۳۵ درصد، این پیشنهاد در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح نشد.

رئیس سازمان سنجش آموزش کشور بر این موضوع تاکید کرد که پیشنهاد سازمان سنجش مبنی بر اعتبار یک ساله آزمون سراسری و برگزاری آزمون سراسری تنها در یک نوبت، در جلسه مشترک ستادهای علم و فناوری و تعلیم و تربیت شورا مطرح و با اجماع پذیرفته شد، اما پیشنهاد اول و مهم تاثیر مثبت پایه دوازدهم به میزان حداکثر ۳۵ درصد ارائه نشده است.

دکتر محمدی با ارائه مطالعات انجام شده و اطلاعات موجود از آزمون سراسری، تاکید کرد: با توجه به تنوع مدارس و نابرابری آموزشی موجود در کشور، پیشنهاد مشخص این است که تا زمان برقراری عدالت نسبی، تأثیر سوابق تحصیلی به صورت مثبت لحاظ شود، زیرا داده ها و اطلاعات آزمون سراسری نشان داده اند که تاثیر قطعی سوابق تحصیلی، باعث سود بردن مناطق برخوردار و دهک های درآمدی بالا شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به عنوان یک کارشناس نظام آموزشی، بر این نکته تأکید می کنم که تا زمانی که حداقل دسترسی یکسان به امکانات آموزشی در سراسر کشور فراهم نگردد، تأثیر قطعی سوابق تحصیلی در آزمون سراسری، منجر به افزایش شکاف و نابرابری و کاهش دسترسی دانش آموزان مناطق کمتر برخوردار به فرصت های تحصیلی اساسی در آموزش عالی خواهد شد.

تصمیم جدید در زمینه تاثیر قطعی معدل در کنکور در حالی به تازگی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام شده که این تصمیم از آغاز با مخالفت مسئولین و تصمیم گیران آموزش عالی مواجه بوده است. این موضوع به حدی پیش رفته که علی احمدنیا رئیس امور اطلاع رسانی دولت هفته گذشته طی مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس، به صورت تلویحی به مخالفت اعضای دولت با تصمیم جدید شورای انقلاب فرهنگی اشاره کرد و نوشت: ضروری است دانش آموزان عزیز و خانواده های محترم آگاه باشند که نظر رئیس جمهور محترم، اعضای دولت عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و تعدادی دیگر از اعضای شورا بر تأثیر مثبت معدل سال های یازدهم و دوازدهم، با تأکید بر تأثیر قطعی سال دوازدهم و تأثیر مثبت سال یازدهم است.

نزدیک به سه سال از تصویب مصوبه جنجالی کنکور با عنوان «ماده واحده تکمیل و اصلاح موادی از سیاست ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی» می گذرد و با گذشت این مدت، مسئولان تصمیم گیر این حوزه نتوانسته اند در خصوص اصلاح برخی بندها و مواد این مصوبه به توافق برسند؛ به علاوه، با اظهارنظرهای متناقض و ایجاد حواشی، نگرانی های داوطلبان و خانواده هایشان را دوچندان کرده اند. برخی از دانش آموزان و داوطلبان کنکور نیز در روزهای اخیر هنگام تماس با درباره این موضوع و بلاتکلیفی این مصوبه ابراز نگرانی کرده اند.

در حالی که به نظر می رسید پرونده مصوبه جنجالی کنکور در جلسه ۹۱۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به طور کامل بسته شده است، اما مخالفت های دولتمردان و واکنش رئیس شورای اطلاع رسانی دولت، احتمال بررسی مجدد این پروند و ادامه دار شدن آن را بیشتر کرده است. باید به زودی منتظر ماند تا دید آیا این پرونده در دولت چهاردهم روشن خواهد شد یا به یکی از مسائل بلاتکلیف در حوزه آموزش عالی تبدیل می شود.