رشد قیمت محصولات لبنی یا سوءاستفاده اقتصادی؟

طی چند ماه اخیر، قیمت محصولات لبنی بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است؛ طبق اطلاعات ارائه شده از سوی انجمن صنایع فرآورده های لبنی، برای چهار نوع محصول شامل شیر کم چرب نایلونی، شیر کم چرب بطری، شیر کم چرب غنی شده با ویتامین D، ماست کم چرب دو و دو و نیم کیلویی و پنیر نسبتاً چرب ۴۰۰ گرمی، هیچ افزایشی در قیمت ها وجود ندارد که این امر با توجه به قیمت توافقی با سازمان حمایت و مندرج در سامانه ۱۲۴ تأیید می شود.

به دنبال افزایش قیمت شیر خام در ابتدای مهرماه سال جاری، سایر محصولات لبنی نیز از طریق شرکت های تولیدکننده و بر اساس دستورالعمل های تعیین قیمت محصولات داخلی، به تدریج با افزایش قیمت مواجه شده اند. آمار عنوان شده توسط مرکز آمار ایران نشان دهنده یک افزایش ۲۰.۶ درصدی در قیمت یکساله لبنیات تا دی ماه ۱۴۰۳ است و همچنین تورم نقطه ای برابر با ۲۲.۱ درصد تثبیت شده است.

براساس گزارش های مرکز آمار، تورم ماهیانه گروه محصولات لبنی در مهرماه ۴.۷ درصد، در آبان ماه ۴.۷ درصد، در آذرماه ۲.۵ درصد و در دی ماه ۱.۹ درصد محاسبه شده و به طور کلی در این چهار ماه، مجموعاً ۱۳.۸ درصد رشد قیمت را به ثبت رسانده است که بیانگر افزایش تدریجی قیمت محصولات لبنی در بازه زمانی مذکور است.

در طول چهار ماه گذشته، علاوه بر افزایش ۲۰ درصدی قیمت شیر خام که تأثیر ۱۴ درصدی بر هزینه تمام شده محصولات لبنی گذاشته، نرخ مصوب چربی ۱۰ درصد نیز از ۲۰۰۰ ریال به ۳۰۰۰ ریال و قیمت بازار آن از ۲۳۰۰ ریال به ۴۰۰۰ ریال، به خاطر رشد صادرات و افزایش قیمت جهانی خامه و کره، دستخوش تغییراتی شده است. به همین ترتیب، قیمت خامه و کره بسته بندی نیز افزایش یافته است. همچنین باید به رشد قیمت محصولات پتروشیمی و نوسانات نرخ ارز مبادله ای نیز اشاره کرد.

یکی از نکات مهم دیگر، جایگزینی ارز مبادلاتی به جای ارز نیمایی است که بر روی قیمت سایر اقلام افزودنی مانند استارترها، پودر کاکائو و … تأثیر قابل توجهی گذاشته و منجر به افزایش هزینه تمام شده شده است. بنابراین، افزایش ۱۴ درصدی قیمت محصولات لبنی در چهارماهه اخیر با توجه به رشد قیمت نهاده ها، توجیه پذیر است.

با وجود افزایش هزینه های نهاده های مورد استفاده در صنعت لبنیات و کاهش قدرت خرید مردم و مصرف سرانه، این صنعت اصرار دارد که با رعایت دستورالعمل ها و قوانین جاری، قیمت محصولات لبنی را کنترل کند.

طبق گزارش های میدانی خبرنگار برخی فروشندگان محصولات لبنی را بالاتر از قیمت مصوب و رقم درج شده بر روی محصول به فروش می رسانند و در صورتی که در این زمینه سؤال شود، ادعا می کنند که قیمت قدیمی بر روی بسته بندی موجود است، با این حال تولید تاریخ و انقضای جدید به بعد از این تغییرات قیمتی تعلق دارد که عملاً در زمره گران فروشی و سوءاستفاده از وضعیت نامناسب بازار قرار می گیرد که در ادامه مطلب به آن پرداخته می شود.

محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع لبنی، در یک برنامه رادیویی درباره این موج افزایش قیمت ها اظهار داشته است: برخی محصولات تحت عنوان کالاهای چهارجلدی شناخته می شوند که قیمت های آن ها به طور رسمی تعیین و اعلام شده و طبق این قیمت ها عرضه می گردند. این محصولات، کالاهایی هستند که شرکت ها مسئول تنظیم قیمت آن ها بر اساس فاکتورهای هزینه و سود مصوب هستند. از آنچه که ما از وضعیت قیمت ها و بازار متوجه شده ایم، تغییرات قیمت در دو مرحله رخ داده است؛ مرحله اول در مردادماه به دلیل افزایش نرخ ارز و هزینه های انرژی، حمل ونقل و لوازم بسته بندی و مرحله دوم در مهرماه پس از افزایش قیمت شیر خام به میزان ۱۴ درصد، که در مجموع این افزایش قیمت برابر با ۳۰ درصد بوده و شرکت ها قیمت های قبل از تیرماه را اصلاح کرده اند.

وی تأکید کرد که در چهارماهه ابتدایی سال جاری، شرکت ها هیچ گونه افزایشی در قیمت ها نداشته اند و روی محصولات نیز دو ردیف قیمت تولیدکننده و مصرف کننده درج شده است. به همین دلیل واحدهای عرضه کالا نمی توانند در این خصوص تقلب کنند؛ اگر هزینه دریافتی از این واحدها با قیمت نوشته شده روی محصول همخوانی نداشته باشد، خریداران باید به قیمت درج شده در بسته بندی اشاره کنند. در صورتی که فروشندگان مبلغی بیشتر از این رقم دریافت کنند، مصرف کنندگان می توانند به سازمان های نظارتی شکایت کنند.

در پایان، فربد همچنین به این نکته اشاره کرد که در بسیاری از فروشگاه های زنجیره ای، محصولات لبنی برای ایجاد رقابت در بازار، با تخفیف و حتی قیمتی پایین تر از رقم درج شده به فروش می رسند و خاطرنشان کرد: دولت باید نظارت و اقدامات لازم را برای تأمین مالی خانوار انجام دهد.