فیلم “کاناپه” ساخته کیانوش عیاری؛ از قاچاق تا ممنوعیت نمایش

در روز گذشته، خبری در رسانه ها و شبکه های اجتماعی با عنوان: «فیلم کاناپه قاچاق شد» منتشر شد.

فیلم کاناپه، اثر کیانوش عیاری، روایت گر زندگی دو خانواده ای است که یک کاناپه سرنوشت آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد. این فیلم در سال ۱۳۹۵ ساخته شده، اما تا به امروز در حالت توقیف قرار داشت و حالا سرانجام به طور قاچاقی عرضه شده است. در این گزارش، به بررسی چگونگی قاچاق و توقیف این فیلم می پردازیم.

در تاریخ ۷ اسفند ۱۴۰۳، برای نخستین بار، یک کانال یوتیوبی فیلم کاناپه را در دسترس عموم قرار داد. این کانال که به ادعای برخی متعلق به محمد امامی، تهیه کننده فیلم، بود، به نظرم می رسد شایعه ای بیش نبوده است. این نسخه قاچاقی، با کیفیت قابل توجهی در دسترس بود و پس از دو ساعت از روی این کانال حذف شد، اما همین زمان اندک کافی بود تا «کاناپه» در تلگرام منتشر شده و تعداد زیادی از افراد آن را دانلود و تماشا کنند.

بسیاری تخمین زده بودند که انتشار این فیلم توسط تیم خود فیلم صورت گرفته، اما چند ساعت پس از این رویداد، کیانوش عیاری طی نامه ای به «خبر آنلاین»، از مردم خواست که از تماشای این فیلم خودداری کنند. متن این نامه به شرح زیر است: «مردم عزیز ایران، من، کیانوش عیاری، کارگردان فیلم کاناپه، به طور قاطع اعلام می کنم که از نمادهای غیرقانونی و قاچاق این اثر در پلتفرم های غیرمجاز عمیقاً ناراضیم. توقیف این فیلم یک هدیه تلخ از سوی مسئولان سینمایی گذشته بوده و اکنون، نمایش غیرقانونی آن آسایش فکری و معنوی من را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

فیلم کاناپه در سال ۱۳۹۵ با هزینه ای قابل توجه ساخته و با در نظر گرفتن نرخ تورم و اوضاع اقتصادی جاری، هر باری که این فیلم به طور غیرقانونی نمایش داده شود، ضررهای جبران ناپذیری به من متحمل خواهد شد. این فیلم، شبیه به سایر آثار من، از جمله آبادانی ها، شبح کژدم، دو نیمه سیب، سفره ایرانی، بیدار شو آرزو، بودن یا نبودن و خانه پدری، هرگز فرصتی برای نمایش در سالن های سینما نیافت و در مسیر اکران با موانع متعددی مواجه شد. از همه دوستداران سینما و طرفداران آثارم خواهش می کنم از تماشای نسخه های قاچاق کاناپه پرهیز کنند. اگر در فضای مجازی با این فیلم مواجه شدید، با وجدانی آسوده از انتشار و تماشای آن خودداری کرده و نسخه های موجود را پاک کنید. این تنها راهی است که به کمک آن می توانم در آینده، این فیلم را در شرایط عادلانه و فضایی مناسب، به طور رسمی و شایسته نمایش دهم.»

ماجرای توقیف فیلم کاناپه

کیانوش عیاری در زمان تولید این فیلم بیان کرد: «برای آنکه زندگی زنان ایرانی را به درستی نشان دهم، از کلاه گیس به جای روسری استفاده کرده ام و حتی از بازیگرانم خواسته ام که موی سر خود را بتراشند.» به کارگیری کلاه گیس به جای روسری، دلیل اصلی توقیف این فیلم طی چند سال گذشته بوده است.

این اولین تجربه عیاری با فیلم های توقیف شده نیست. آثار قبلی او از جمله «آبادانی ها»، «سفره ایرانی» و «بیدار شو آرزو» نیز توقیف شده و هرگز به نمایش عمومی نرسیدند. آخرین فیلم کیانوش عیاری، «خانه پدری»، پس از یک دهه، به صورت آنلاین به نمایش درآمد. این اولین باری نیست که فیلم های توقیف شده به دنیای قاچاق راه پیدا می کنند و آخرین بار نیز نخواهد بود. فیلم هایی نظیر «برادران لیلا»، «اورکا» و «همه می دانند» نیز به سرنوشت مشابهی دچار شده اند. به نظر می رسد تا زمانی که فیلم ها در حالت توقیف قرار دارند، این چرخه ادامه خواهد داشت.