نگرانی کارشناسان غربی درباره ارتباطات نظامی ایران با چین و روسیه

تحلیلگران غربی به وضوح اذعان دارند که توسعه روزافزون همکاری های نظامی ایران با چین و روسیه به عنوان “تهدیدی جدی” برای امنیت ایالات متحده و اسرائیل محسوب می شود.

گزارش اخیر وب سایت “الگماینر” نشان می دهد که گروهی از کارشناسان نظامی در نشست های خود به عمیق تر شدن این روابط اشاره کرده و نگرانی های مربوط به آن را برای غرب، به ویژه آمریکا و اسرائیل، خطرناک ارزیابی کرده اند.

براساس اطلاعات ارائه شده از طرف این کارشناسان، رشد روابط نظامی ایران، چین و روسیه به یک تهدید رو به رشد برای ایالات متحده و هم پیمانانش در منطقه “خاورمیانه” به ویژه اسرائیل تبدیل شده است.

این هشدار در شرایطی منتشر می شود که ایران، چین و روسیه به تازگی رزمایشی دریایی مشترک را در آب های سرزمینی ایران واقع در دریای عمان و شمال اقیانوس هند برای مدت سه روز به پایان رسانده اند و این همکاری های دفاعی در حین افزایش تنش ها پیرامون برنامه هسته ای ایران و نیروهای نیابتی آن ادامه دارد.

رزمایش مشترک با عنوان “کمربند امنیتی دریایی 2025” در نزدیکی تنگه هرمز، یک مسیر استراتژیک حیاتی برای جریان انرژی جهانی، که حدود 20 درصد نفت خام دنیا از آن عبور می کند، برگزار گردید. ایران پیشتر اعلام کرده بود که در صورت بروز درگیری با ایالات متحده و اسرائیل، این تنگه را مسدود خواهد کرد.

طبق اظهارات “جک برنهام”، تحلیلگر در “فدراسیون دفاع از دموکراسی ها” (FDD) در آمریکا، این نوع رزمایش های مشترک به این سه کشور این امکان را می دهد تا در زمینه های همکاری بیشتر هماهنگی داشته باشند و همچنین ضمن بهره مندی از تجارب ارزشمند در شرایط استراتژیک حساس، قابلیت های خود را ارتقا دهند.

این رزمایش دریایی اخیر پنجمین مورد از این دست میان نیروهای نظامی ایران، چین و روسیه از آغاز سال 2019 به شمار می رود.

برنهام همچنین تصریح کرد: “تکرار برگزاری این رزمایش های دریایی به وضوح نشان دهنده عمق روابط در حال گسترش این سه کشور در شرایط عدم ثبات جهانی است. در ماه های اخیر، روسیه و ایران همکاری های دفاعی نزدیکی را شکل داده اند، در حالی که چین به شکل مشکوکی قطعات موشکی به ایران و گروه های نیابتی آن ارسال می کند و همزمان، چین و روسیه سالگرد سومین سالروز آغاز جنگ اوکراین را با تأکید بر شراکت “بدون محدودیت” جشن گرفته اند.”

به زعم وی، این همکاری ها می تواند به نیروهای نظامی ایران، چین و روسیه کمک کند تا در مواجهه با بحران های منطقه ای همکاری های بهتری داشته باشند و افزود: “این نوع رزمایش های مشترک ممکن است به گسترش همکاری های دفاعی، از جمله انتقال فناوری های نظامی پیشرفته میان کشورهای اقتدارطلب که تمایل به چالش کشیدن غرب دارند، منجر شود.”

برنهام همچنین خاطرنشان کرد: “برای اسرائیل و به طور کلی برای منطقه، احتمال تقویت زرادخانه های ایران و نیروهای وابسته به آن از طریق دسترسی به تسلیحات چینی و روسی یک تهدید مستقیم به شمار می آید.”

طبق گزارش رسانه دولتی ایران، این رزمایش شامل ناوهای جنگی و شناورهای نظامی و پشتیبانی متعلق به نیروی دریایی چین و روسیه و همچنین ناوهای نیروی دریایی ایران از جمله ارتش و سپاه پاسداران بود.

امیر دریادار “مصطفی تاج الدینی”، معاون عملیات نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد: این رزمایش ها با هدف “تقویت امنیت در منطقه و گسترش همکاری های چندجانبه بین کشورهای شرکت کننده” به منظور ارتقای امنیت دریایی در شمال اقیانوس هند انجام می شود.

این رزمایش دریایی به صورت هم زمان تحت نظارت ناظران از کشورهای آذربایجان، آفریقای جنوبی، عمان، قزاقستان، پاکستان، قطر، عراق، امارات متحده عربی و سریلانکا که به تهران سفر کرده بودند، قرار داشت.

وزارت دفاع چین در بیانیه ای اعلام کرد که هدف از این رزمایش “افزایش اعتماد نظامی و تقویت همکاری های عملی” شامل شبیه سازی حملات به اهداف دریایی، انجام عملیات بازرسی، جستجو و کشف، و همچنین مأموریت های نجات است.

چین و روسیه هر دو تمایل فراوانی به ایران به عنوان یک شریک معتبر در خاورمیانه دارند. پکن با وجود تحریم های غرب، به خرید نفت خام ایران ادامه می دهد و به عنوان یکی از بازارهای اصلی برای واردات ایرانی محسوب می شود. همزمان، روسیه برای تأمین پهپادهایی که در جنگ با اوکراین به کار می برد، به ایران وابستگی دارد.

به گفته “جان لی”، کارشناس ارشد موسسه “هادسن” که در واشنگتن مستقر است، این همکاری که به طور فزاینده ای از هماهنگی های عمدتاً سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی به حوزه نظامی گسترش یافته، به شکل چشمگیری در حال رشد است.

لی افزود: “این نوع تمارین نمایانگر آن است که این سه کشور خود را برای همکاری در جنبه های مختلف درگیری های بالقوه از خاورمیانه و خلیج فارس تا شرق اروپا و شمال شرق آسیا آماده می سازند.”

وی همچنین خاطرنشان کرد: “تمرین های حملات تاکتیکی به اهداف دریایی و همچنین عملکردهای جستجو و تصرف، شبیه سازی وضعیتی است که در زمان جنگ احتمالی با ایالات متحده و متحدانش مورد نیاز خواهد بود.”

لی همچنین به این نکته اشاره کرد که این سه کشور به منظور تضعیف نفوذ ایالات متحده به یکدیگر پیوسته اند و از طرفی ایران در تلاش است تا اسرائیل را تضعیف کرده و ثبات منطقه خلیج فارس را مختل نماید؛ در حالی که روسیه به دنبال به چالش کشیدن ناتو و گسترش نفوذ خود به سمت شرق اروپا است و چین نیز بر ادغام تایوان و کنترل بر دریای چین جنوبی متمرکز شده است.

وی با تأکید بر اینکه ایران به دنبال ایجاد فشار و کسب اهرم های فشار از طریق اختلال در کشتیرانی در خلیج فارس است، به این نتیجه رسید که نیروی سخت و نفوذ ایالات متحده از عوامل کلیدی در جلوگیری از تحقق این اهداف به شمار می آید.

لی تاکید کرد: “در سناریوی جنگی، خلیج فارس و مناطق دیگری مانند خلیج عدن از اهمیت استراتژیک و تاکتیکی بسیار بالایی برخوردار خواهند بود. همکاری های عمیق تر با روسیه و چین می تواند به ایران این امکان را بدهد که نفوذ و حضور خود را در این آب های استراتژیک گسترش دهد.”

افزایش روابط ایران با چین و روسیه در شرایطی صورت می گیرد که تهران به واسطه تحریم های فزاینده اعمال شده از سوی ایالات متحده، به ویژه در بخش صنعت نفت، تحت فشار قرار دارد؛ فشارهایی که بخشی از کمپین “فشار حداکثری” دولت ترامپ جهت کاهش صادرات نفت این کشور به صفر و جلوگیری از دستیابی به تسلیحات هسته ای است.

با اینکه تهران به طور مداوم تمایل خود به توسعه سلاح هسته ای را انکار کرده است، آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) هشدار داده است که ایران سرعت غنی سازی اورانیوم خود را به 60 درصد افزایش داده است، نزدیك به سطح 90 درصدی که مخصوص مواد تسلیحاتی است.

در روز چهارشنبه، شورای امنیت سازمان ملل به طور غیرعلنی جلسه ای برگزار خواهد کرد تا به بررسی برنامه هسته ای ایران و بررسی تعهد این کشور در ارائه اطلاعات مورد نیاز به آژانس بین المللی انرژی اتمی در رابطه با مسائل باقی مانده مربوط به مواد هسته ای ناشناخته کشف شده در چندین نقطه در ایران بپردازد.

تهران بارها اصرار کرده که برنامه هسته ای آن صرفاً برای اهداف غیرنظامی است.

با این وجود، کشورهای غربی بر این باورند که هیچ “توجیه غیرنظامی معقولی” برای فعالیت های هسته ای جدید ایران وجود ندارد و استدلال کرده اند که این وضعیت “به ایران این امکان را می دهد که به سرعت مواد قابل شکافت کافی برای تولید چندین سلاح هسته ای به دست آورد.”

هفته گذشته، آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، در واکنش به اظهارات دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده، که از ارسال نامه ای برای مذاکره پیرامون توافق هسته ای خبر داده بود، تأکید کرد که تهران تحت فشار مذاکره نخواهد کرد.

همچنین، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در ماه گذشته احتمال مذاکره در مورد برنامه هسته ای با ایالات متحده را رد کرد.

عراقچی در یک کنفرانس خبری مشترک با “سرگئی لاوروف”، همتای روسی خود در تهران گفته است: تا زمانی که فشار حداکثری ادامه داشته باشد، هیچ فرصتی برای مذاکرات مستقیم درباره پرونده هسته ای با ایالات متحده وجود نخواهد داشت.

وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که چین روز جمعه این هفته (فردا) با روسیه و ایران در مورد “مسئله هسته ای” ایران بحث خواهد کرد و بر تداوم روابط میان این سه کشور تأکید خواهد نمود.