آیا سفرهای فضایی بر دید فضانوردان تأثیرگذار است؟

۱۰:۲۶ ۱۱ بهمن ۱۴۰۳

وب سایت ارث در گزارشی اشاره کرده است که سفرهای فضایی طولانی می تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت چشم داشته باشد و فضانوردان معمولاً پس از ۶ تا ۱۲ ماه اقامت در ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) این مشکلات را به وضوح احساس می کنند.

ایستگاه فضایی بین المللی یک ساختار فضایی است که با همکاری بیش از ۱۵ کشور ایجاد شده و در مداری نزدیک به زمین و در ارتفاعی بین ۳۳۰ تا ۴۳۵ کیلومتری از سطح زمین قرار دارد.

این تغییرات که به بیماری سندرم عصب چشمی مرتبط با پرواز فضایی (SANS) مربوط می شود، نگران کننده است و ذهن پژوهشگران و آژانس های فضایی را به خود مشغول کرده است.

تأثیر ریزگرانش بر چشم

ریزگرانش به وضعیتی اطلاق می شود که مشابه بی وزنی و گرانش صفر است، با این تفاوت که نیروی گرانش دقیقاً به صفر نمی رسد و مقدار اندکی وجود دارد.

سانتیاگو کوستانتینو (Santiago Costantino)، متخصص پزشکی از دانشگاه مونترال کانادا و سرپرست گروه تحقیقاتی بیمارستان مِزونُورُزمون (MaisonneuveRosemont)، اعلام کرد که بیش از ۷۰ درصد فضانوردان تحت نظر در ایستگاه فضایی بین المللی به نوعی از سندرم عصب چشمی مرتبط با پرواز فضایی (SANS) مبتلا هستند.

هدف اصلی این گروه تحقیقاتی، شناسایی دقیق تغییرات بیومکانیکی مرتبط با این اختلال خاص بود. آن ها داده های ۱۳ فضانوردی که بین ۱۵۷ تا ۱۸۶ روز در ایستگاه فضایی بین المللی حضور داشتند را مورد بررسی قرار دادند. این فضانوردان از نظر سن، ملیت، جنسیت و تجربه مأموریت فضایی، بسیار متنوع بودند و این تنوع زمینه ای مناسب برای مطالعه را فراهم می آورد.

تغییرات چشمی فضانوردان تحت تأثیر ریزگرانش

پژوهشگران برای مقایسه و تحلیل سه پارامتر کلیدی چشمی شامل سختی چشم (ocular rigidity)، فشار درون چشمی و دامنه پالس چشم، داده ها را در قبل و بعد از مأموریت های فضایی بررسی کردند. برای دستیابی به این اطلاعات، از توموگرافی انسجام نوری (یک روش پیشرفته تصویربرداری) و تونومتری (اندازه گیری فشار چشم) بهره گرفتند.

نتایج به دست آمده از این تحقیق حیرت انگیز بود: سختی چشم فضانوردان کاهش ۳۳ درصدی، فشار درون چشمی ۱۱ درصدی و دامنه پالس چشم ۲۵ درصدی را نشان می داد.

نقش بی وزنی در این تغییرات

کوستانتینو در توضیح دلایل اصلی وقوع این تغییرات گفت: بی وزنی باعث می شود توزیع خون در بدن تغییر کند و در نتیجه جریان خون در ناحیه سر افزایش یابد، که جریان خون وریدی را در چشم کاهش می دهد. این موضوع می تواند به انبساط لایه مَشیمیه، که مسئول تغذیه شبکیه چشم است، منجر شود.

بازگشت به حالت عادی پس از بازگشت به زمین

اگرچه این تغییرات ممکن است نگران کننده به نظر برسند، اما به طور کلی دلیلی برای ایجاد نگرانی وجود ندارد. چشمان ۸۰ درصد از فضانوردانی که در این مطالعه شرکت داشتند و حداقل یک مشکل چشمی را تجربه کرده بودند، پس از بازگشت به زمین به وضعیت طبیعی خود برمی گردند.

در بیشتر موارد، استفاده از عینک اصلاحی به منظور بهبود علائم بروز یافته در طول اقامت در ایستگاه فضایی کافی بود. با این حال، مأموریت های فضایی درازمدت آینده، نظیر سفر به مریخ، باید با احتیاط زیادی برنامه ریزی شوند.