با علائم ابتدایی سکته مغزی آشنا شوید

سکته مغزی به عنوان یکی از عوامل عمده در مرگ و میر جهانی شناخته می‌شود. طبق گزارشات سازمان‌های بین‌المللی، هر سال حدود ۱۵ میلیون نفر در سطح جهان به سکته مغزی مبتلا می‌شوند که از این تعداد، تقریباً یک‌سوم جان خود را از دست می‌دهند.

در ایران، سکته‌های مغزی به عنوان دومین دلیل مرگ و میر شناخته می‌شوند، به طوری که سالانه حدود ۵۵۰ هزار نفر دچار انواع سکته مغزی می‌شوند و تقریباً ۱۵ درصد این افراد جان خود را از دست می‌دهند. بسیاری از آن‌ها نمی‌میرند، اما به دلیل این مشکل، آسیب‌های مغزی می‌بینند که تا پایان عمر با آن‌ها خواهد ماند.

بر اساس اظهارات پزشکان، میزان موفقیت در درمان سکته‌های مغزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد برآورد می‌شود و در این میان، زمان طلایی پس از سکته، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. پزشکان اعلام می‌کنند که اگر روش درمانی در این زمان طلایی که بین ۳ تا ۶ ساعت پس از سکته است، به کار گرفته شود، ۳۰ درصد بیماران بدون بروز عوارض ناگوار بهبودی می‌یابند. اما اگر این زمان از دست برود، یا فرد جان خود را از دست می‌دهد و یا دچار آسیب‌های دائمی مغزی خواهد شد.

دلایل وقوع سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد که جریان خون به قسمتی از مغز کاهش یابد یا متوقف شود. این وضعیت باعث اختلال در رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به بافت مغزی می‌شود. در چنین حالتی، سلول‌های مغزی در عرض چند دقیقه آسیب می‌بینند. حدود ۸۵ درصد از سکته‌های مغزی به علت مسدود شدن رگ‌های خونی رخ می‌دهد، و اگر این شرایط طولانی شود، بافت مغزی که از خون‌رسانی محروم مانده است، از بین می‌رود. چرا که خون و اکسیژن کافی به آن نمی‌رسد و سلول‌های مغزی به طور غیرقابل بازگشتی از بین می‌روند.

دکتر بابک زمانی، متخصص مغز و اعصاب و رئیس انجمن سکته مغزی ایران، در گفت‌وگو با همشهری آنلاین، درباره علل سکته مغزی توضیح می‌دهد که عواملی مانند مصرف نامنظم دارو، دیابت، چاقی، اضافه وزن، فشار خون بالا، مصرف سیگار و قلیان، عدم فعالیت بدنی مناسب، کم‌خوابی و استراحت ناکافی همگی جزو ریسک‌فاکتورهای سکته مغزی به حساب می‌آیند که در این میان، فشار خون بالا به عنوان مهم‌ترین عامل شناخته می‌شود.

دکتر زمانی همچنین اشاره می‌کند که سکته مغزی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما شیوع آن در بزرگسالان بالاتر است. این عارضه حتی در گروه سنی ۴۰ سال و گاهی حتی زیر ۴۰ سال نیز مشاهده می‌شود. حتی در میان ورزشکاران نیز به دلیل نوع فعالیت‌های جسمانی، این مشکل رایج است.

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که سکته مغزی همیشه منجر به مرگ می‌شود، اما دکتر زمانی اظهار می‌کند که در واقع میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری کمتر از آن چیزی است که تصور می‌شود، و آمار ناتوانی پس از سکته مغزی به مراتب بالاتر است. علت این موضوع، نداشتن آگاهی کافی در جامعه درباره اقداماتی است که باید به سرعت پس از سکته انجام شود. همچنین در ایران، امکانات درمانی به روز و مطابق با استانداردهای جهانی وجود ندارد و در نتیجه اغلب بیماران در زمان طلایی پس از سکته تحت درمان قرار نمی‌گیرند و این امر باعث ایجاد آسیب‌های مغزی می‌شود.

این متخصص مغز و اعصاب اضافه می‌کند که البته بیمارستان‌های دولتی با وجود تمام کمبودهایشان امکانات بهتری برای درمان سکته مغزی نسبت به بخش خصوصی دارند و این نکته را به اطرافیان توصیه می‌کند که به هیچ عنوان اصرار نکنند تا فرد را به یک بیمارستان خصوصی منتقل کنند.

دکتر زمانی در ادامه درباره علائم سکته مغزی بیان می‌کند: اختلال در گفتار، کج شدن دهان و صورت، ضعف در دست‌ها، از جمله علائم مهمی هستند که باید در صورت مشاهده آن‌ها، به سرعت با اورژانس ۱۱۵ تماس گرفته شود و به هیچ عنوان بیمار را با خودروی شخصی به بیمارستان منتقل نکنید. زیرا درمان سکته مغزی در ساعات اولیه بسیار حیاتی است و در غیر این صورت، موثر نخواهد بود.

این ۱۰ نکته را حتماً بدانید

بسیاری از افراد اطلاعات کافی درباره سکته مغزی ندارند و وقتی که یکی از اطرافیان‌شان دچار سکته می‌شود، نمی‌دانند چه اقداماتی باید انجام دهند تا زمان طلایی درمان از دست نرود. از سوی دیگر، بسیاری از بیمارستان‌ها در کشور ظرفیت کافی برای درمان سریع سکته مغزی ندارند. به این مسأله باید ترافیک سنگین کلانشهرها را نیز اضافه کرد که می‌تواند عامل مهمی در تأخیر انتقال فرد سکته مغزی به بیمارستان باشد و بدین ترتیب، به خاطر از دست رفتن زمان طلایی، درمان او دشوار یا غیرممکن خواهد شد.

با وجود این شرایط، اگر افراد نکات کلیدی و اقداماتی که باید پس از سکته مغزی انجام دهند را بیاموزند، نیمی از مشکل حل می‌شود و شانس نجات جان فرد مبتلا به سکته و هم‌چنین احتمال ناتوانی مغزی او کاهش می‌یابد و حتی به صفر می‌رسد. در این گزارش، ۱۰ توصیه اساسی برای اقدامات پس از سکته قلبی معرفی شده که آشنایی با آن‌ها برای هر فرد ضروری است و می‌تواند جان یکی را نجات دهد.

* در صورتی که یکی از اطرافیان‌تان دچار سکته مغزی شد، بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید یا از فرد دیگری بخواهید تا سریع تماس بگیرد. هر دقیقه پس از وقوع سکته مغزی حائز اهمیت است و می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغزی یا حتی مرگ بیمار شود. بنابراین نباید تردید کرد.

* علائم سکته مغزی را شناسایی کنید؛ اختلال در گفتار، بی‌حسی، کج شدن دهان و صورت، از دست رفتن تعادل، مشکل در راه رفتن، ضعف در دست‌ها، تاری دید یا نابینایی و ناتوانی در خوردن و بلعیدن مواد غذایی از جمله مهم‌ترین نشانه‌های سکته مغزی هستند. اگر این علائم را در خود یا اطرافیان خود مشاهده کردید، بر مبنای سکته مغزی فرض کنید و فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.

* بیمار را به هیچ عنوان جابجا نکنید و از دادن هر گونه مایعات یا غذا به او اجتناب کنید.

* در صورت کاهش سطح هوشیاری بیمار، او را به پهلو بخوابانید تا محتویات دهانش به ریه نرود.

* چنانچه بیمار دچار فشار خون بالا است، هرگز خودسرانه قرص زیرزبانی به او ندهید. همچنین نباید به بیمار داروهایی مانند آسپرین خورانده شود، زیرا سکته‌ها انواع مختلفی دارند و برخی از داروها ممکن است وضعیت او را بدتر کنند.

* هرگز بیمار دچار سکته مغزی را با خودروی شخصی به بیمارستان نبرید. زیرا ممکن است زمان طلایی برای درمان او از دست برود و این امر می‌تواند منجر به مرگ یا ناتوانی‌های حرکتی دائمی او شود.

* همراهان بیمار نباید به کارشناسان اورژانس اصرار کنند که حتماً او را به یک بیمارستان خصوصی منتقل کنند. زیرا بیمارستان‌های دولتی باوجود تمامی کمبودهایشان، امکانات بهتری برای درمان سکته مغزی نسبت به بخش خصوصی دارند.

* بسیار مهم است که در “زمان طلایی” که حدود ۳ تا ۶ ساعت پس از شروع علائم سکته است، بیمار به بیمارستان منتقل شود. در این زمان، پزشکان می‌توانند لخته خون را از مغز خارج کرده و جریان خون را به آن بازگردانند. هرچه درمان سریع‌تر آغاز شود، احتمال کاهش آسیب به بافت مغزی و بهبودی کامل بیمار بیشتر خواهد بود. در غیر این صورت، مرگ یا معلولیت دائمی او قطعی خواهد بود.

* فرد دچار سکته نباید تحرک زیادی داشته باشد و نباید تحت فشار قرار بگیرد. تا زمانی که اورژانس برسد، محیطی آرام برای بیمار فراهم کنید و تلاش کنید که او نیز آرامش خود را حفظ کند.

* سعی کنید اطلاعاتی مانند سابقه بیماری، لیست داروهایی که بیمار مصرف می‌کند و زمان دقیق شروع علائم سکته را در دسترس داشته باشید تا کادر درمانی بتوانند سریع‌تر تصمیم‌گیری و شروع درمان را انجام دهند.