موارد اساسی که در هنگام بروز تشنج تب دار در کودکان باید رعایت کنید

پدیده تشنج که پس از تب در کودکان بروز می‌یابد، از جمله اختلالاتی است که می‌تواند سبب ایجاد نگرانی‌های فراوانی برای خانواده‌ها شود و هر بار که کودک به تب مبتلا می‌شود، ترس از بروز تشنج به دل والدین می‌افتد. بنابراین، می‌توان گفت که تشنج ناشی از تب یکی از نشانه‌های شایع این وضعیت محسوب می‌شود. در ادامه، به بررسی دلایل ایجاد تب در کودکان و روش‌های پیشگیری از تشنج ناشی از تب پرداخته خواهد شد تا والدین بتوانند بهترین اقدامات را برای بهبود وضعیت فرزند خود انجام دهند.

دلایل بروز تب

طبق گزارش نمناک، پیش از آنکه به بررسی موضوع تشنج ناشی از تب در کودکان بپردازیم، باید علل ایجاد تب و عواملی که موجب تب در کودکان می‌شوند را مد نظر قرار دهیم. به یاد داشته باشید که تب به خودی خود بیماری نیست بلکه نشانه وجود یک بیماری یا مشکلی در بدن کودک است.

تشخیص تب در کودک:

برای تشخیص تب در کودکان، یکی از روش‌های ساده بوسیدن پیشانی آنها است. اگر بدن کودک شما گرم به نظر برسد، با بوسیدن پیشانی‌اش می‌توانید دریابید که آیا او تب دارد یا خیر. اگر پیشانی‌اش گرم باشد، به احتمال زیاد فرزندتان دچار تب شده است.

عواملی که موجب ایجاد تب در کودکان می‌شوند

تب در زمان دندان درآوردن:

زمانی که کودکان به دندان درآوردن می‌پردازند، ممکن است دچار تب شوند و این امر جای نگرانی ندارد. اما اگر تب فرزند شما از ۱۰۰ درجه فارنهایت یا ۳۷.۸ درجه سلسیوس فراتر رود، ضروری است به دنبال علت آن باشید.

تب ناشی از پوشاک اضافی:

گاهی اوقات، پوشاندن بیش از حد لباس به نوزاد سبب افزایش دمای بدن او می‌شود و از آنجایی که بدن نوزاد قادر به تنظیم دما نیست، این می‌تواند منجر به بروز تب گردد. یا در شرایطی که کودک در محیطی گرم قرار دارد و با پتو پوشانده می‌شود، دمای بدنش بالا رفته و دچار تب می‌شود. در هر صورت، اگر نوزاد شما زیر سه ماه دارد و دچار تب شده، حتماً او را نزد پزشک ببرید زیرا ممکن است تب ناشی از یک بیماری یا عفونت باشد.

تب ناشی از عفونت:

عفونت یکی از عوامل اصلی بروز تب در بدن است. در مواقعی که بدن دچار بیماری یا عفونت می‌شود، تب به عنوان یک علامت به مکانیسم دفاعی بدن کمک می‌کند تا با دشمنان مبارزه کند.

ممکن است تب ناشی از واکسن باشد:

در موارد متداول، پس از دریافت واکسن، نوزادان و کودکان ممکن است دچار تب شوند. بنابراین، بهتر است از پرستار یا پزشک مربوطه درباره مراقبت‌های پس از واکسیناسیون و نحوه مدیریت تب کودک مشاوره بگیرید.

چه زمان کودک تب‌دار را به پزشک ببریم؟

والدین به خوبی می‌توانند تشخیص دهند که وضعیت فرزندشان چگونه است. هرگاه احساس کردید کودک حالش خوب نیست، حتماً او را نزد پزشک ببرید تا اقدامات لازم صورت پذیرد. دمای طبیعی بدن کودک سالم بین ۳۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد است. اگر کودک زیر سه ماه دارید و تب او از ۳۸ درجه فراتر رفت، حتماً به اورژانس مراجعه کنید.

در هنگام بروز تب در کودک، سن و رفتار او را نیز در نظر بگیرید و تنها به درجه تب اکتفا نکنید. سن و رفتار کودک پس از اندازه‌گیری دما، از جمله عوامل مهمی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. برای مثال، اگر دمای بدن کودک بالاست اما او بی‌حالی ندارد و به فعالیت‌های روزمره ادامه می‌دهد، این تب چندان نگران‌کننده نیست. ولی اگر تب با بی‌اشتهایی، خستگی و کسل بودن همراه باشد، مهم است. سن کودک نیز بسیار تعیین‌کننده است؛ مثلاً تب در نوزادان زیر سه ماه مسئله‌ای بسیار جدی است و باید به پزشک مراجعه شود.

نکته: تبی که پس از بیدار شدن کودک رخ می‌دهد یا تب ناشی از فعالیت و بازی، معمولاً جای نگرانی ندارد.

همچنین، افزایش دمای بدن در ساعات پایانی روز و غروب آفتاب یک علامت طبیعی در بدن است و نباید به آن اهمیت بیش از حد داد.

چه زمان تب نگران‌کننده است و نیاز به مراجعه به پزشک داریم؟

اگر کودک شما زیر سه ماه دارد و دمای بدنتان بیشتر از ۳۸ درجه سلسیوس است، باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر دمای مقعدی کودک بالای سه ماه از ۳۸.۳ درجه سلسیوس بالاتر رفت، حتماً به پزشک مراجعه فرمایید.

نشانه‌هایی که با تب بروز می‌کنند و باید جدی گرفته شوند!

همانطور که در بالا گفته شد، در مواقعی که کودک شما دچار تب است، باید رفتار او را زیر نظر قرار دهید. اگر هر یک از نشانه‌های زیر را مشاهده کردید، فوراً او را به اورژانس برده تا تحت نظارت پزشک قرار گیرد:

کودکی که بی‌حال و خسته است
تبی که موجب رنگ‌پریدگی و خستگی در کودک می‌شود
بی‌میلی به غذا که به همراه تب در کودکان رخ می‌دهد
سرخ شدن صورت کودک به هنگام تب
تغییرات خلق و خو یا رفتار کودک ناشی از تب

بیماری‌هایی که ممکن است با تب همراه باشند:

عفونت باکتریال:

جوش‌ها و دانه‌های قرمز پوستی همراه با تب نیاز به توجه دارند، زیرا ممکن است به نشانه‌ای از عفونت باکتریال در بدن کودک اشاره کنند.

اپی گلوتیت:

ریزش آب دهان و دشواری در بلع غذا می‌تواند علامتی از التهاب اپی گلوت باشد. اپی گلوتیت موجب ورم در ناحیه پشت گلو می‌شود و اگر درمان نشود، می‌تواند تهدیدی برای سلامت کودک باشد.

ذات الریه:

نفس کشیدن دشوار و مشکل در تنفس حتی بعد از پاک کردن بینی می‌توانند نشانه‌ای از آسم یا ذات الریه باشند.

عفونت ویروسی:

در زمانی که کودک تب دارد و علائمی همچون گیجی، هذیان یا بدخلقی را مشاهده می‌کنید، ممکن است نشان‌دهنده وجود یک عفونت ویروسی یا باکتریایی جدی باشد.

نکته: سرفه، اسهال و گوش‌دردهایی که در کنار تب بروز می‌کنند، نگران‌کننده هستند و باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

اقدامات لازم در خانه برای مدیریت تب

پیش از آنکه به اقدامات لازم برای کاهش تب پرداخته شود، باید تاکید کرد که در صورت مشاهده تب در کودکان زیر سه ماه، باید فوری به پزشک مراجعه کرد.

مدیریت تب در کودکان بالای ۳ ماه

اگر کودک شما بالای سه ماه دارد و تب او همراه با نشانه‌های ذکر شده نیست، می‌توانید با استفاده از قطره استامینوفن تب را کاهش دهید. برای کودکان ۶ ماه به بالا می‌توانید از شربت ایبوپروفن استفاده نمایید. اگر بعد از یک ساعت استفاده از استامینوفن تب کودک پایین نیامد، بهتر است با پزشک در مورد داروی دیگری مشورت کنید.

در مورد کودکان زیر ۶ ماه، استفاده از شربت ایبوپروفن توصیه نمی‌شود و باید از قطره استامینوفن استفاده کرد.

اگر کودک شما تب دارد اما علائم دیگری مانند بی‌حالی، اسهال یا بی‌اشتهایی ندارد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست و طبق سنش می‌توان از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد. شما می‌توانید تا ۲۴ ساعت درمان را ادامه دهید و در صورتی که تب او پس از ۲۴ ساعت ادامه داشت، به پزشک مراجعه کنید تا علت تب بررسی و درمان مناسب آغاز گردد.

اگر تب به عنوان دفاعی در برابر باکتری‌ها است، چرا باید آن را کاهش دهیم؟

اگر چه تب یک واکنش طبیعی بدن برای مقابله با باکتری‌ها به شمار می‌آید، اما افزایش دما در کودک می‌تواند منجر به ایجاد بی‌حالی و بی‌اشتهایی شده و روند بهبودی را به تأخیر اندازد. به همین دلیل، کاهش تب می‌تواند به بهبود حال کودک کمک کند و او را تشویق به مصرف مایعات و غذا نماید.

کاهش تب با استامینوفن یا ایبوپروفن نه تنها مانع از مبارزه بدن با باکتری‌ها و ویروس‌ها نمی‌شود بلکه می‌تواند به تقویت عملکرد دفاعی بدن در برابر بیماری نیز مؤثر باشد. لازم به ذکر است که استفاده از این داروها باید تحت نظارت پزشک باشد.

اقدامات اولیه برای کاهش تب کودک

به دلیل بالا رفتن حرارت بدن، کودک شما ممکن است دچار کم آبی شود. بنابراین، بهتر است تعداد دفعات شیردهی را افزایش دهید و اگر کودک شما شیرخواره نیست، از شیر پاستوریزه یا مایعات دیگر به او دهید تا کم‌آبی بدن جبران شود.

لباس‌های کودک را کمتر کنید و از لباس‌های نخی و راحت برای او استفاده کنید تا دما تا حد ممکن پایین بیاید. اگر تب کودک افزایش یابد اما او بی‌حالی نداشته باشد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست و با انجام اقدامات ساده می‌توان تب را کنترل کرد.

همچنین، می‌توانید کودک را تشویق به استراحت کنید و از آب ولرم برای پاشویه کردن او استفاده کنید تا تب او سریع‌تر کاهش یابد. بسیار مهم است که از آب سرد استفاده نکنید زیرا ممکن است کودک دچار لرز شود.

نکته مهم: هرگز برای پاشویه کودک از الکل در آب استفاده نکنید، زیرا الکل موجب خطرات جدی برای سلامتی او و حتی احتمال بروز تشنج و مشکلات تنفسی می‌شود.

دستورالعمل استفاده از استامینوفن و ایبوپروفن در کودکان

معمولاً پزشکان برای کاهش تب در کودکان زیر ۶ ماه از قطره استامینوفن استفاده می‌کنند و دوز مصرفی آن بستگی به وزن کودک دارد. مصرف استامینوفن باید هر چهار ساعت تکرار شود و از مصرف بیشتر از مقدار مجاز پرهیز شود. در کودکان بالای ۶ ماه، اگر استفاده از استامینوفن تأثیری نداشت، پزشک ایبوپروفن را تجویز می‌کند که هر ۶ ساعت طبق نظر پزشک باید مصرف گردد. همچنین، از دادن ایبوپروفن به کودکان زیر ۶ ماه به شدت خودداری نمایید.

نکته: به هیچ وجه به کودک خود آسپرین ندهید زیرا مصرف آسپرین می‌تواند منجر به بیماری کشنده Reye در کودکان شود.

اگر همزمان با داروی تب‌بر، داروهای دیگری برای سرماخوردگی به کودک خود می‌دهید، حتماً بروشور آن داروها را بخوانید تا حاوی ترکیبات تب‌بر نباشند و از ترکیب داروهای تب‌بر دیگر با استامینوفن و ایبوپروفن جداً خودداری شود.

اگر تب کودک با دارو کاهش نیافت، چه باید کرد؟

اگر تب کودک شما بعد از نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه پس از مصرف تب‌بر کاهش نیافت، حتماً دوز دارو را بررسی کنید تا از کافی بودن آن اطمینان حاصل کنید. اگر تب همچنان ادامه دارد، با پزشک مربوطه تماس بگیرید تا داروی تب‌بر دیگری برای کودک تجویز کند.

زمان بروز تشنج ناشی از تب چه باید کرد؟

اگر تب به درستی مدیریت نشود، ممکن است به تشنج در کودک منجر شود. بنابراین، مهم است که در این زمینه اطلاعات کافی داشته باشید. اگر دما به بالای ۳۸.۹ تا ۴۰.۵ درجه سانتی‌گراد برسد، احتمال بروز تشنج وجود دارد.

بهتر است از همان ابتدا، اقدامات اولیه برای کاهش تب کودک خود را انجام دهید تا از بروز تشنج جلوگیری کنید. اگر تب کاهش نیافت، طبق مراحل ذکر شده به پزشک مراجعه کنید. در هر صورت، اگر تب کودک به حدی رسید که منجر به تشنج شد، به انجام اقدامات زیر بپردازید:

اگرچه تشنج ناشی از تب معمولاً خطری ندارد، اما باید اقداماتی برای مدیریت آن انجام شود.

در هنگامی که کودک دچار تشنج می‌شود، دست‌ها و پاهای او به شدت تکان می‌خورند و چشمانش به سمت بالا می‌روند. دهانش ممکن است کف کند، بنابراین باید کودک را به پهلو بخوابانید تا خطر استفراغ و مسدود شدن راه تنفس کاهش یابد. معمولاً هر تشنج بین ۳۰ ثانیه تا ۳ تا ۴ دقیقه طول می‌کشد. در این مدت از خوراندن هر گونه خوراکی به کودک خودداری کنید و آرامش خود را حفظ نمایید تا تشنج تمام شود.

پس از خاتمه تشنج، لباس‌های کودک را کمتر کنید و فضای اطراف او را خالی کنید. اگر کودک هوشیاری دارد، می‌توانید به او استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید و به تلاش برای کاهش دمای بدن کودک بپردازید. اگر کودک شیرخوار است، به او شیر دهید و با آب ولرم و اسفنج او را پاشویه کنید.

پس از بروز تشنج خفیف، بهتر است کودک را به نزد پزشک ببرید یا با او تماس بگیرید تا مشاوره‌های لازم را دریافت کنید. اگر تشنج بیشتر از چند دقیقه طول بکشد و شدت آن بالا باشد (به‌طوری که رنگ کودک در حین تشنج کبود شود)، فوری او را به اورژانس برسانید تا اقدامات لازم انجام گردد.

مدت زمان تب در کودکان چقدر است؟

تب در کودکان معمولاً ناشی از عفونت است و تا زمانی که علت عفونت برطرف نشود، تب نیز ادامه خواهد داشت. معمولاً این روند بین دو تا سه روز به طول می‌انجامد. کودکانی که تحت درمان با آنتی‌بیوتیک قرار می‌گیرند، معمولاً پس از ۴۸ ساعت تب آنها کاهش می‌یابد. توجه داشته باشید که تب ناشی از عفونت با مصرف استامینوفن و ایبوپروفن موقتی برطرف می‌شود و تا زمانی که عفونت در بدن وجود دارد، تب به طور دائمی قطع نخواهد شد. داروهای تب‌بر نمی‌توانند عفونت را از بین ببرند و باید با مراجعه به پزشک برای تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب اقدام نمود.