هر آنچه باید درباره نشانه‌های افزایش چربی خون آگاه باشید و راه‌های درمان آن

کلسترول نوعی چربی مومی است که از سوی کبد تولید شده و در زمینه‌ی تشکیل غشای سلولی، تولید ویتامین D و تشکیل دسته‌ای از هورمون‌ها نقش ایفا می‌کند. با این حال، از آنجا که این ماده در آب محلول نیست، قادر نیست به‌طور مستقل در بدن حرکت کند و بنابراین به ذراتی به نام لیپوپروتئین نیاز دارد که به دو گروه اصلی LDL (که به آن کلسترول بد می‌گویند) و HDL (که به عنوان کلسترول خوب شناخته می‌شود) تقسیم‌بندی می‌شوند.

طبق گزارش همشهری آنلاین، مصرف بیش از حد مواد غذایی چرب می‌تواند موجب افزایش سطح LDL در خون و در نتیجه احتمال تجمع آن در شریان‌ها، و بروز مشکلات جدی و حتی خطرناک شود. این وضعیت به نام هایپرکلسترولمی یا چربی خون بالا شناخته می‌شود.

چرا ممکن است دچار چربی خون بالا شویم؟

قبل از اینکه به سراغ علائم چربی خون بالا برویم، باید به این نکته بپردازیم که چه عواملی در بروز این مشکل دخیل هستند. واقعیت این است که دلایل بسیاری می‌توانند به این وضعیت منجر شوند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

• وجود میزان بالای چربی‌های اشباع و ترانس (نظیر گوشت قرمز، روغن، غذاهای سرخ‌کرده و لبنیات پرچرب) در رژیم غذایی؛
• وجود هایپرکلسترولمی خانوادگی و ناکارآمدی در تخلیه LDL؛
• افزایش سن و کاهش کارایی کبد در حذف کلسترول بد از بدن؛
• کم‌کاری تیروئید که منجر به تبدیل کالری‌ها به چربی خون می‌شود؛
• دیابت که باعث تبدیل کالری‌های دریافتی به تری‌گلیسیرید یا کلسترول می‌گردد؛
• سبک زندگی نامناسب و فقدان فعالیت بدنی؛
• استفاده از دخانیات.

معمولا چه علائمی در مورد چربی خون بالا بروز می‌کنند؟

اغلب افراد دارای کلسترول بالا هیچ نشانه خاصی از خود نشان نمی‌دهند و تنها زمانی متوجه وضعیت خود می‌شوند که با حوادث جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی روبرو می‌شوند. گرچه تنها راه مطمئن از وجود سطح بالای کلسترول، انجام آزمایش خون است، ولی مشاهده علائم زیر می‌تواند زنگ خطری برای شما باشد و نیاز به بررسی دقیق‌تری را نشان دهد:

احساس فشار در ناحیه قفسه سینه

بالا بودن چربی خون به تجمع کلسترول و سایر رسوبات روی دیواره رگ‌های خونی منجر می‌شود که در طول زمان باعث تشکیل پلاک، تنگی رگ‌ها و کاهش جریان خون می‌گردد. اگر شریان‌های قلب شما تحت تاثیر این پلاک‌ها قرار بگیرند، این شرایط به صورت فشار و درد در قفسه سینه خود را نشان می‌دهد.

انقباض در عضلات زیر بغل

شاید مشاهده انقباض عضلات زیر بغل به‌عنوان نشانه‌ای از چربی خون بالا برای شما عجیب به نظر بیاید؛ اما واقعیت این است که چربی خون بالا می‌تواند با ایجاد اختلال در سیستم گردش خون، منجر به درد و انقباض در نقاط مختلف بدن، از جمله زیر بغل شود. با این حال، درد و انقباض در این منطقه می‌تواند به دلیل عواملی نظیر تنش‌های عضلانی، فعالیت بدنی بیش از حد یا مشکلات جدی‌تر مانند عفونت و بیماری‌های دیگر نیز بروز کند.

احساس خواب آلودگی

احساس مداوم خستگی و خواب آلودگی نیز می‌تواند یک نشانه از بالابودن کلسترول خون باشد. در واقع، تجمع LDL در شریان‌ها موجب می‌شود که پمپاژ خون برای قلب به کار دشواری تبدیل شود که این مسئله به وقوع بیماری‌های قلبی می‌انجامد. هر چه تجمع پلاک‌ها در شریان‌های خون‌رسان به قلب بیشتر باشد، قلب مجبور است سخت‌تر کار کند تا بتواند خون را به تمامی نقاط بدن برساند و بدین ترتیب فرد حتی در زمان استراحت نیز احساس خستگی می‌کند.

احتمال حمله یا سکته قلبی

اگر پلاک‌ها دچار پارگی شوند، در ناحیه پاره‌شدگی ممکن است لخته‌های خونی شکل بگیرند که قادرند جریان خون را مسدود کرده و خون‌رسانی به عضلات قلب را متوقف کنند. عدم خون‌رسانی به قلب فرد، به حمله یا سکته قلبی منجر شده و خود را با علائم تنگی نفس، ضعف، خستگی، سرگیجه، بی‌حالی و تعریق بیش از حد نمایش می‌دهد.

تعریق بی‌نهایت زیاد

گاهی اوقات دلیل تعریق بیش از حد بدن ممکن است به چربی خون بالا مربوط باشد. زمانی که سطوح چربی در بدن فراتر از حد طبیعی باشد، بدن به ضخامت و سفتی شریان‌های خود واکنش نشان داده و با افزایش جریان خون، تعریق نیز افزایش می‌یابد.

تغییر رنگ پلک‌ها

در برخی مواقع، به دلیل بالابودن چربی خون، توده‌های چربی زیر پوست پلک‌ها و اطراف آن تشکیل می‌شوند که به این وضعیت گزانتلاسما اطلاق می‌شود. اگرچه این مشکل معمولاً خطرناک نیست و در اکثر موارد نیز درد ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند بر ظاهر کلی فرد تاثیرات منفی بگذارد. در هر صورت، اگر این علامت را همراه با نشانه‌هایی مشابه خستگی و مشکلات قلبی مشاهده کردید، باید به فکر درمان آن باشید.

درد در ناحیه ساق پا

اگرچه درد در ساق پا ممکن است به دلایل و مشکلات مختلفی بروز کند، اما همچنین به‌عنوان علامتی از چربی خون بالا نیز در نظر گرفته می‌شود. در حقیقت، سطح بالای کلسترول و تری‌گلیسیرید در خون می‌تواند مشکلاتی را در رگ‌های خونی پدید آورد که به دنبال آن درد و ناراحتی در ناحیه ساق پا ایجاد می‌شود. این درد معمولاً در زمان فعالیت‌های بدنی یا در شب خود را نشان می‌دهد.

افزایش فشار خون

به دنبال افزایش چربی خون، التهاب بروز می‌یابد و هورمون‌های خاصی فعال می‌شوند که باعث سفتی و انقباض عروق خونی می‌گردند. در این حالت، عروق خونی باریک‌تر شده و فشار خون افزایش می‌یابد.

تشخیص چربی خون بالا در آزمایشگاه چگونه انجام می‌شود؟

همانطور که ذکر شد، تنها راه مطمئن برای تشخیص چربی خون بالا، انجام آزمایش است که به نام پنل چربی یا پروفایل لیپیدی شناخته می‌شود. معمولاً قبل از انجام این تست، پزشک از شما خواسته تا بین ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا بمانید تا امکان بررسی دقیق سطح موارد زیر در خون فراهم شود:

چگونه می‌توان چربی خون بالا را درمان کرد؟

حال که با عوارض و مشکلات ناشی از بالابودن چربی خون آشنا شدید، لازم است هرچه سریع‌تر اقدام کنید و با استفاده از روش‌های زیر سطوح آن را کاهش دهید:

• مصرف غذاهای غنی از امگا ۳ مانند ماهی سالمون را افزایش دهید.
• روزانه بین ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• چربی‌های سالم با تراکم پایین ترانس، مانند روغن زیتون و روغن آفتابگردان، را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
• مرکبات به خاطر وجود فیبر محلول به نام پکتین می‌توانند در کاهش کلسترول خون مؤثر باشند.
• اضافه وزن خود را کاهش دهید.
• میزان قند و کربوهیدرات در رژیم غذایی را پایین بیاورید.
• به‌طور منظم فعالیت جسمانی داشته باشید.
• مصرف الکل و محصولات دخانی را به حداقل ممکن برسانید.

سخن پایانی

چنانچه مشاهده کردید، علائم چربی خون بالا معمولاً تا زمان وخیم شدن وضعیت خود را بروز نمی‌دهند؛ بنابراین حتماً هر از چند گاهی به پزشک مراجعه کنید (خصوصاً برای افرادی که این حالت در خانواده‌شان ریشه‌دار است) تا با تجویز آزمایش، مقادیر چربی خون شما را بررسی نماید. حفظ وزن مناسب و کاهش چربی‌های اشباع و ترانس همواره از روش‌های موثر در کنترل و تنظیم چربی خون به شمار می‌روند؛ لذا حتماً این موارد را مدنظر داشته باشید.