هشدار یک پزشک اطفال در مورد خطرات ناشی از استفاده‌ی افراطی از دستگاه‌های دیجیتال
آیا استفاده بیش از حد از وسایل دیجیتال می‌تواند به رشد کودک نوپای شما آسیب برساند؟ در این مقاله، دکتر «هریدارشان جی‌جی»، متخصص برجسته نوزادان و کودکان، در مورد اثرات منفی ناشی از استفاده‌ی بی‌رویه از صفحه‌نمایش‌ها و راهکارهایی برای پرورش عادات سالم صحبت می‌کند.
براساس گزارش و به نقل از انلی مای هلث؛ صفحه‌نمایش‌ها به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند؛ در خانه، خودرو، رستوران یا مراکز خرید، همواره به چشم می‌خورند. برای کودکان نوپا، این صفحات با رنگ‌های زنده، صداهای شاد و تصاویر متحرک به شدت جذاب هستند. بسیاری از والدین نیز برای سرگرم‌کردن یا آرامش بخشیدن به کودک خود در حین انجام کارهای روزمره، به این ابزارها روی می‌آورند. اما آیا این رویکرد برای فرزندانشان مضر است؟
خطرات ناشی از استفاده بیش از حد از صفحه‌نمایش برای نوپایان
دکتر هریدارشان به خطرات هشدار می‌دهد: «اگرچه وسایل دیجیتال می‌توانند مفید و سرگرم‌کننده باشند، اما استفاده‌ی بی‌رویه از آن‌ها به سلامت و رشد کودک نوپا آسیب می‌زند.» سال‌های اولیه زندگی برای رشد مغز، یادگیری زبان و مهارت‌های اجتماعی کودک حیاتی هستند. در ادامه، به برخی از آسیب‌های اصلی اشاره می‌شود:
۱. تأخیر در گفتار
کودکان از طریق گوش‌دادن به دیگران، تماشای چهره‌ها و تلاش برای صحبت کردن، زبان را یاد می‌گیرند. دکتر هریدارشان می‌گوید: «صرف مدت زیاد در تماشای صفحه‌نمایش‌ها، کودک را از این تجربیات ضروری محروم کرده و به اختلال در یادگیری زبان و ابراز احساسات منجر می‌شود.»
۲. مشکلات رفتاری
تماشای بی‌رویه ویدیوهای سریع و متحرک می‌تواند باعث بی‌قراری، پرخاشگری یا ناآرامی در کودک شود. همچنین، این موضوع توانایی تمرکز او را کاهش می‌دهد و ممکن است در انجام فعالیت‌های ساده دچار مشکل شود. دکتر هشدار می‌دهد: «قرار داشتن بیش از حد در معرض صفحه‌نمایش می‌تواند به بی‌صبری، ناامیدی، پرخاشگری و ناتوانی در آرامش منجر شود.»
۳. اختلالات خواب
نورهای درخشان وسایل دیجیتال، به ویژه پیش از خواب، می‌تواند به اختلال در چرخه خواب کودک منجر شود. نور صفحه‌نمایش‌ها مغز را فریب داده و او را گمراه می‌کند که هنوز روز است. از این رو، کودک ممکن است دیرتر بخوابد یا خواب ناآرامی را تجربه کند که بر خلق‌وخوی، یادگیری و سلامت او تأثیر منفی دارد.
۴. کاهش فعالیت بدنی
کودکان برای رشد سالم به حرکت، بازی و اکتشاف نیاز دارند. اگر آنان زمان زیادی را در حالت نشسته با یک وسیله دیجیتال سپری کنند، فرصت‌های دویدن، پریدن و بازی‌کردن را از دست می‌دهند. این وضعیت می‌تواند به ضعف عضلانی، وضعیت بدنی نامناسب و خستگی بینایی منجر شود.
چگونه می‌توان سلامت کودک نوپا را حفظ کرد؟
دکتر هریدارشان توصیه می‌کند: «کودکان برای رشد سالم جسمی و ذهنی باید زمان کافی برای بازی، خواندن، آوازخوانی و کشف دنیای اطراف داشته باشند.» فعالیت‌هایی مانند ساختن با بلوک‌ها، نقاشی یا بازی در فضای باز به رشد کودک کمک خواهد کرد. والدین باید محدودیت‌هایی برای استفاده از صفحه‌نمایش‌ها تعیین کرده و فرزندان را به بازی‌های واقعی و تعامل انسانی تشویق نمایند.
او همچنین تصریح می‌کند: «استفاده معقول از وسایل دیجیتال می‌تواند مزایای خود را داشته باشد، اما استفاده‌ی بیش از حد قطعاً به ترقی و سلامت کودک آسیب خواهد رساند. والدین باید توازنی میان تکنولوژی و بازی‌های سالم برقرار کنند تا کودک از مزایای فناوری بهره‌مند شده و در عین حال از مراحل ضروری رشد محروم نگردد.»
یافته‌ها و تحقیقاتی در تأیید این نگرانی‌ها
شواهدی از یک مطالعه در مجله JAMA Pediatrics نشان می‌دهد، کودکانی که بیش از یک ساعت در روز از وسایل دیجیتال استفاده کردند، در سن سه‌سالگی عملکرد ضعیف‌تری در آزمون‌های زبان و تفکر داشتند. این نتیجه تأکیدی است بر ضرورت محدود کردن زمان استفاده از صفحه‌نمایش برای حمایت از رشد سالم مغز کودکان.
جمع‌بندی
در دنیایی که صفحه‌نمایش‌ها همه‌جا موجود هستند، استفاده‌ی بیش از حد ممکن است بر گفتار، رفتار، خواب و سلامت جسمی کودک نوپا تأثیر منفی بگذارد. والدین باید با ایجاد تعادل و تشویق به فعالیت‌های بازی، گفت‌وگو و اکتشاف، به رشد سالم فرزندان خود یاری رسانند. همان‌طور که متخصصین اشاره می‌کنند، یافتن تعادل مناسب، کلید پرورش کودکانی سالم و شاد خواهد بود.
