چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به ذات الریه قرار دارند؟
دکتر مریم السادات میرعنایت، متخصص ریه در بیمارستان دکتر مسیح دانشوری، به مناسبت فرا رسیدن ۱۲ نوامبر، که به عنوان روز جهانی پنومونی توسط سازمان بهداشت جهانی تعیین شده است، اطلاعاتی درباره این بیماری ارائه داد. او بیان کرد: پنومونی یک بیماری التهابی جدی در ریه ها است که هر ساله باعث مرگ شمار قابل توجهی از افراد می شود.
این استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، پنومونی یا ذات الریه را به عنوان یک بیماری التهابی حاد ریوی معرفی کرد که به خصوص در کودکان زیر پنج سال و افراد بالای ۶۵ سال، مرگ آور است. علامت بارز این بیماری سرفه است و ممکن است با خلط، درد در قفسه سینه، تب و تنگی نفس همراه باشد.
او توضیح داد که پنومونی معمولاً به دلیل عفونت های باکتریایی یا ویروسی ایجاد می شود و افزود: در حال حاضر، ویروس کرونا COVID19 به عنوان رایج ترین علت پنومونی شناخته می شود که می تواند به بروز موارد شدید پنومونی و سندرم زجر تنفسی حاد در مبتلایان منجر شود.
نحوه تشخیص بیماری پنومونی
دکتر میرعنایت همچنین اظهار داشت که این بیماری بر روی آلوئل ها یا حبابچه های هوایی ریه تأثیر می گذارد و موجب پر شدن آلوئل ها با چرک یا مایع می شود. این امر باعث اختلال در رساندن اکسیژن به خون خواهد شد. اگر سطح اکسیژن در خون کاهش یابد، سلول های بدن نمی توانند به درستی وظایف خود را انجام دهند.
این استادیار دانشگاه با اشاره به اینکه تشخیص پنومونی معمولاً بر اساس علائم بالینی و معاینه انجام می شود، افزود: انجام گرافی ساده ریه یا CXRay نیز می تواند در تشخیص موثر باشد و اسمیر و کشت خلط برای شناسایی عامل عفونی این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد.
این فوق تخصص ریه بیمارستان دکتر مسیح دانشوری یادآور شد: در پنومونی ناشی از کووید ۱۹، تشخیص با استفاده از نمونه گیری PCR از حلق بینی یا نازوفارنژیال برای شناسایی ویروس انجام می شود، اما لازم به ذکر است که نزدیک به ۳۰ درصد از نتایج تست ممکن است منفی کاذب باشد.
به گفته این استادیار دانشگاه، در گرافی ریه بیماران مبتلا، ضایعات متعددی از جمله ضخیم شدن دیواره های بینابینی، تیرگی و ادغام قابل مشاهده است که ممکن است به صورت محیطی یا پریفرال، دوطرفه یا غیرمتصل باشند.
انواع پنومونی ناشی از کووید ۱۹
دکتر میرعنایت در این راستا به تقسیم بندی پنومونی بر اساس علائم بالینی اشاره کرد و گفت: پنومونی COVID19 می تواند به چهار دسته خفیف، متوسط، شدید و بحرانی تقسیم شود.
نوع خفیف
او توضیح داد: در نوع خفیف، علائم شامل تب خفیف، لرز، گلودرد، درد بدن، سردرد و علائم گوارشی مانند اسهال، فقدان حس چشایی و بویایی، ضعف و خستگی فراوان بروز می یابد.
نوع متوسط؛ تنگی نفس
به گفته او، در موارد متوسط (Moderate)، علائم به صورت مشکلات تنفسی یا تنگی نفس و درد فشاری در قفسه سینه ظاهر می شود که ممکن است با تب نیز همراه باشد و در این بیماران سطح اکسیژن خون شریانی (SaO₂) بین ۹۰ تا ۹۳ درصد است.
نوع شدید؛ تنگی نفس شدید
دکتر میرعنایت به علائم نوع شدید بیماری (Severe) اشاره و تاکید کرد: در این بیماران، حال علائم تنفسی به سرعت تشدید می شود که شامل تنگی نفس شدید، تعداد تنفس بالاتر از ۳۰ نفس در دقیقه و افت میزان اکسیژن خون شریانی (SaO₂) به کمتر از ۹۰ درصد می شود.
نوع بحرانی؛ نارسایی تنفسی، افت اکسیژن شریانی
این متخصص عفونی دانشگاه در مورد نوع بحرانی یا Critical پنومونی گفت: علیرغم اجرای درمان با اکسیژن غیرتهاجمی، علائم نارسایی تنفسی بروز می کند و سطح اکسیژن خون شریانی (SaO₂) در بیمار کمتر از ۸۸ درصد می باشد. در این وضعیت، بیمار ممکن است در حالت شوک قرار گیرد و دچار نارسایی چند ارگان شود.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به ذات الریه هستند؟
دکتر میرعنایت درخصوص افراد در معرض خطر ابتلا به پنومونی اظهار داشت: افرادی که دارای بیماری های زمینه ای هستند بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، از جمله مبتلایان به دیابت، آسم، CF (کیستیک فیبروزیس)، نارسایی های حاد تنفسی COPD، آنمی سلول داسی شکل و ضعف سیستم ایمنی.
دکتر میرعنایت افزود که سیگار کشیدن و کاهش توانایی سرفه، به ویژه در بیماران مبتلا به CVA (سکته مغزی)، از دیگر عوامل خطر ابتلا به پنومونی محسوب می شود.
رعایت پروتکل های بهداشتی کرونایی؛ مهمترین راه پیشگیری از پنومونی
او با اشاره به اینکه پنومونی یکی از عوارض بیماری کووید ۱۹ است، عدم ابتلا به این بیماری را به عنوان بهترین روش پیشگیری از پنومونی معرفی کرد و تأکید کرد که با رعایت پروتکل های بهداشتی، استفاده از ماسک، حفظ فاصله اجتماعی و ماندن در خانه، می توان افراد در معرض خطر را از ابتلا به این بیماری خطرناک محافظت کرد.
این فوق تخصص ریه بیمارستان دکتر مسیح دانشوری همچنین به واکسیناسیون به عنوان روشی دیگر برای پیشگیری از پنومونی اشاره کرد که می تواند فرد را در برابر ابتلا به پنومونی باکتریایی و ویروسی محافظت کند.
وی تزریق سالانه واکسن آنفلوانزا را به عنوان عامل کاهش ریسک عفونت در افراد یادآور شد و افزود واکسن پنوموکک نیز می تواند علیه استرپتوکک پنومونید مؤثر باشد.
درمان بیماری؛ موارد متوسط و شدید بستری می شوند
استادیار دانشگاه در مورد درمان بیماران گفت: درمان بیماران با علائم خفیف به صورت سرپایی انجام می شود و در صورت وجود عفونت باکتریایی از آنتی بیوتیک استفاده می شود.
در پایان، دکتر میرعنایت خاطرنشان کرد: در موارد متوسط و شدید، بیماران در مراکز درمانی و بیمارستان تحت بستری قرار می گیرند و داروهای لازم به صورت تزریقی تجویز می شوند؛ علاوه بر این، اگر سطح اکسیژن خون بیمار پایین باشد، از اکسیژن تراپی بهره برداری می شود.
