۱۳ نوع درد شکم که نشان‌دهنده مشکلات پزشکی هستند
برخی از دردهای شکمی به طور معمول و ساده وجود دارند و نیازی به درمان ندارند، چرا که معمولاً بهبود می‌یابند. اما در مواردی دیگر، دردهای شکمی می‌توانند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشند و عدم اقدام به موقع در کمکی به بیمار در محدودیت زمانی، می‌تواند جان او را در معرض خطر قرار دهد.
دردهای جدی یا خطرناک ویژگی‌هایی دارند که توجه به آن‌ها برای اقدام سریع و مراجعه به پزشک امری حیاتی است.
شکم به عنوان فضایی از دیافراگم (پرده‌ای که زیر ریه‌ها واقع شده) تا ناحیه ورودی لگن تعریف می‌شود و حفره‌ای خالی است که حاوی اندام‌های توخالی مثل بخش‌های ابتدایی مری، معده، روده‌های کوچک و بزرگ، و همچنین اندام‌های جامدی نظیر کبد، لوزالمعده، طحال و کیسه صفرا می‌باشد. در دو طرف ستون فقرات در ناحیه خلفی، کلیه‌ها و مجاری ادراری قرار دارند و در نواحی پایین‌تر و تحتانی شکم، رحم، تخمدان‌ها و ملحقات آن در زنان واقع شده‌اند.
هر گونه آسیب یا اختلال در عملکرد این بخش‌ها منجر به بروز درد خواهد شد. با توجه به همجواری این اندام‌ها، یکی از بهترین رویکردهای اولیه برای شناسایی درد، بررسی علائم و نشانه‌های ظاهری است. دردهای شکمی متنوع بوده و از شایع‌ترین دلایل مراجعه بیماران به پزشک محسوب می‌شوند.
در ادامه به ۱۳ نوع از دردهایی که نیاز به پیگیری دارند، اشاره شده است:
درد ارجاعی
منبع این نوع دردها از ناحیه‌ای خارج از شکم است. بیمار ممکن است با شکایت از درد شکم به پزشک مراجعه کند و پس از انجام معاینات و آزمایشات، مشخص شود که درد ناشی از عفونت بخش پایینی ریه و مربوط به سینه‌پهلو است یا اینکه عفونت سبب رادیال شدن درد به داخل شکم گردیده است. این نوع دردی که از جای دیگری نشات می‌گیرد، درد ارجاعی نامیده می‌شود.
درد شدید و ناتوان کننده
دردهای شدید و ناتوان‌کننده‌ای که موجب خمیدگی فرد و عدم توانایی در خواب یا حضور در محل کار می‌شود، از نوع جدی هستند و نیاز به بررسی پزشکی دارند.
درد پایدار
دردهای کوتاه‌مدت شکمی معمولاً حائز اهمیت نیستند؛ به عنوان مثال، تولید گاز اضافی در روده‌ها می‌تواند سبب احساس درد شود و اغلب پس از مدت کوتاهی خود به خود بهبود می‌یابد. اما در صورت ادامه‌دار بودن درد، ممکن است مشکل‌زا شود. دردهای شدید که به صورت مداوم عود می‌کنند، از موارد نیازمند بررسی هستند.
درد با تب همراه
درد شکمی که با تب همراه است، غیرمعمول است و عمدتاً نشان‌دهنده وجود عفونت در بدن می‌باشد. گاهی زخم‌های معده یا اثنی‌عشر ممکن است دچار پارگی شده و عفونتی در ناحیه شکم ایجاد کنند. آبسه‌های شکمی، التهاب کیسه صفرا یا لوزالمعده و مشکلات ناشی از سنگ‌های کلیوی که دچار عوارض شده‌اند، از علل شایع تب همراه با دل‌درد به شمار می‌روند و همگی بیماری‌های مهمی محسوب می‌شوند.
درد همراه با زردی پوست
وجود درد به همراه زردی پوست نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد و گاه ممکن است بیمار نیاز به بستری شدن پیدا کند. این علامت می‌تواند ناشی از وجود سنگ در کیسه صفرا، حرکت آن و در نهایت انسداد مجرای صفراوی باشد. این بیماران ممکن است با دل‌درد شدید و حالت تهوع مراجعه کنند و در برخی موارد به جراحی فوری نیاز دارند.
دردی که به پشت رادیکال می‌شود
دردهایی که به ناحیه پشت می‌پیوندند، ممکن است با دردهای ناحیه کمر یا دردهای عضلانی اشتباه شوند، اما همراهی درد شکم و درد پشت ممکن است به علت التهاب پانکراس (پانکراتیت) یا التهاب و زخم در اثنی‌عشر باشد. در این‌گونه موارد، بررسی قلبی نیز ضروری است.
درد با خونریزی گوارشی همراه
درد شکمی و استفراغ حاوی خون می‌تواند ناشی از خونریزی در مری یا معده باشد. این خونریزی ممکن است به واسطه وجود زخم در دستگاه گوارش فوقانی، بیماری‌های مزمن کبدی یا حتی سرطان دستگاه گوارش باشد. در برخی موارد، خونریزی گوارشی می‌تواند با سیاه شدن مدفوع و در سایر موارد با خون روشن در مدفوع یا از مقعد نشان داده شود. در هر یک از این شرایط، مراجعه فوری به پزشک الزامی است.
۸ دردی که با تغییر وضعیت تشدید می‌شود
اگر در اثر حرکت، تغییر وضعیت یا سرفه، درد شکم تشدید شود، احتمالاً یک مشکل جدی رخ داده و پرده پوشاننده حفره شکم دچار التهاب شده است. به این وضعیت تخلیه پریتونیت یا پریتونیت گفته می‌شود، که یکی از نیازهای اورژانس پزشکی است و عموماً به جراحی اورژانسی نیاز دارد. این بیماران در زمان معاینه شکم با کمترین فشار بر روی دیواره شکم دچار درد بسیار شدیدی می‌شوند. سوراخ شدن دیواره روده یا معده و انسداد عروقی که خون را به روده‌ها می‌رساند، از علت‌های منجر به پریتونیت هستند.
دردی که به کشاله ران تیر می‌کشد
دردهایی که از ناحیه کمر آغاز شده و به کشاله ران گسترش می‌یابند، معمولاً به علت بیماری‌های کلیوی همانند عفونت کلیه و سنگ کلیه ایجاد می‌شوند. این بیماران ممکن است شکایت‌های دیگری نظیر سوزش ادرار، تهوع و استفراغ نیز داشته باشند.
درد عصبی
برخی بیماران هنگام مراجعه به نقاط خاصی مانند ناف یا پهلو یا مناطق زیر دنده‌ها اشاره کرده و از درد در آن نواحی شکایت دارند، بدون اینکه در معاینات و بررسی‌ها نشانه‌ای از بیماری یافت شود. این دردها اغلب دارای جنبه روانی هستند. در چنین حالتی، پزشکان بیماران را به خواب کافی، ورزش و کنترل استرس تشویق کرده و در صورت لزوم به روان‌پزشک ارجاع می‌دهند.
دردی که در اثر فعالیت ایجاد می‌شود
این نوع درد شکم باید بررسی دقیق‌تری انجام دهد. اگر درد بالای شکم در حین فعالیت، مانند ورزش یا بالا رفتن از پله‌ها رخ دهد و به ویژه اگر با تهوع و تنگی نفس یا تعریق همراه باشد، ممکن است درد احشایی باشد. متاسفانه، افراد دارای چنین دردهایی به تأخیر در مراجعه به پزشک تمایل دارند و معمولاً این درد را به مشکلات معده ارجاع می‌دهند.
خصوصیت مهم درد احشایی این است که در خلال فعالیت تشدید شده و با استراحت بهبود می‌یابد. گاهی اوقات، درد ناشی از حملات قلبی در ناحیه قفسه سینه یا بازوها احساس نمی‌شود و صرفاً در قسمت بالای شکم قابل احساس است.
درد زونا
این یک بیماری ویروسی است که گاهی با درد نسبتا شدیدی در شکم آغاز می‌شود و در ابتدا تشخیص آن دشوار است، اما پس از حدود یک هفته از آغاز علائم، ضایعات تاولی در ناحیه دردناک شکم ظاهر می‌شوند و تشخیص قطعی حاصل می‌شود. معمولاً این درد یک‌طرفه است.
درد قاعدگی
این نوع درد در بسیاری از خانم‌ها چند روز قبل از شروع قاعدگی نمایان می‌شود. بیشتر زنان با این درد آشنا هستند و در هر بار قاعدگی آن را تجربه می‌کنند. اگر هر دوره درد به طور غیرعادی و متفاوت از دوره‌های قبلی باشد، نیازمند بررسی است. ممکن است کیست تخمدان پاره شود یا حتی بارداری‌های خارج رحمی، دردهای مشابهی به وجود آورند.
