۸ خطای معمول که سطح قند خون را در سالمندان دیابتی افزایش می دهد
بسیاری از اشخاص مبتلا به دیابت، به ویژه سالمندان که غالباً از لحاظ دانش بهداشتی در سطوح پایین تری نسبت به جوان ترها قرار دارند، تصور می کنند که با مصرف داروهای کنترل دیابت می توانند بدون محدودیت هر نوع خوراکی که بخواهند، مصرف کنند و هر رفتاری که دوست دارند، از خود نشان دهند. در حالی که حتی با استفاده از داروها نیز، شما باید همواره به کنترل سطح قند خون خود توجه داشته باشید و عادات غذایی نادرست خود را اصلاح کنید تا از آسیب دیدن دیگر اعضای بدن جلوگیری کنید.
در این گزارش به بررسی ۸ عادت نادرستی که بین بسیاری از افراد سالمند مبتلا به دیابت رایج است، خواهیم پرداخت تا بدانید باید این رفتارها را کنار بگذارید تا زندگی سالم تری داشته باشید.
مصرف بیش از حد کربوهیدرات های ساده: کربوهیدرات های ساده مانند شکر سفید، شیرینی ها، نان و برنج سفید به سرعت موجب افزایش سطح قند خون می شوند. این وضعیت می تواند منجر به نوسانات قند خون و افزایش مقاومت به انسولین گردد. افراد سالمند مبتلا به دیابت بهتر است که کربوهیدرات های پیچیده ای مانند غلات سبوس دار، حبوبات و سبزیجات را به جای این نوع کربوهیدرات ها مصرف کنند.
عدم دریافت آب کافی: عدم نوشیدن آب کافی توسط فرد دیابتی موجب غلظت قند خون می شود و کلیه ها را مجبور می سازد تا برای دفع قند اضافی، مقدار بیشتری ادرار تولید کنند. این امر می تواند منجر به کم آبی شدید، افت فشار خون و آسیب به کلیه ها گردد. در سالمندان، کم آبی می تواند عوارضی همچون سرگیجه، ضعف، گیجی و حتی خطر سکته مغزی را به همراه داشته باشد. برای جلوگیری از کم آبی ناشی از دیابت، نوشیدن روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب (مگر اینکه پزشک محدودیت خاصی اعلام کند) توصیه می شود. همچنین از مصرف نوشیدنی های قندی و گازدار نیز باید پرهیز کرد.
عدم تحرک و ورزش: فعالیت بدنی به افزایش حساسیت به انسولین کمک می کند و در تنظیم قند خون موثر است. بی تحرکی ممکن است به افزایش قند خون، افزایش وزن و بروز مشکلات قلبی منجر شود. به سالمندان دیابتی توصیه می شود که حداقل روزانه ۳۰ دقیقه پیاده روی کنند.
مصرف زیاد نمک: افراد دیابتی در معرض خطر بالای فشار خون و بیماری های قلبی قرار دارند. افزایش نمک مصرفی یا غذای شور می تواند فشار خون را بالا برده و به کلیه ها آسیب برساند. بهترین راه استفاده از ادویه ها و طعم دهنده های طبیعی به جای نمک است.
نادیده گرفتن علائم افت قند خون: سالمندان دیابتی ممکن است علائم افت قند خون مانند لرزش، ضعف، تعریق و گیجی را به درستی شناسایی نکنند. افت قند خون می تواند به بیهوشی یا آسیب مغزی منجر شود. برای جلوگیری از افت قند خون در افراد سالمند مبتلا به دیابت، مصرف وعده های غذایی منظم و میان وعده ها و همراه داشتن خوراکی های شیرین برای مواقع ضروری (مانند توت، خرما و …) پیشنهاد می شود.
استرس زیاد و غفلت از سلامت روان: استرس زیاد ممکن است منجر به ترشح هورمون های استرس (مانند کورتیزول) شود که می تواند قند خون را افزایش دهد. همچنین استرس مزمن می تواند مدیریت دیابت را دشوارتر کند.
پرخوری یا حذف وعده های اصلی: پرخوری می تواند باعث افزایش ناگهانی قند خون شود. از سوی دیگر، حذف وعده های غذایی به ویژه صبحانه ممکن است منجر به افت قند خون و افزایش اشتها در طول روز گردد. برای کنترل این وضعیت، مصرف وعده های غذایی کوچک، اما متعادل در فواصل زمانی منظم و داشتن یک صبحانه شامل پروتئین، فیبر و مقداری چربی سالم بهترین راهکار خواهد بود.
مصرف صبحانه های شیرین: بسیاری از افراد دیابتی، به ویژه سالمندان، فکر می کنند که چون دارو مصرف می کنند، می توانند بدون محدودیت عسل، مربا و دیگر مواد غذایی شیرین را مصرف کنند. اما این تصور کاملاً نادرست است. مصرف عسل و مربا حتی در مقادیر کم می تواند برای سالمندان دیابتی مشکل ساز باشد، به ویژه اگر کنترل قند خون آنها با وجود مصرف دارو به خوبی صورت نگیرد.
دلیل یکی از مشکلات مصرف عسل و مربا برای دیابتی ها، افزایش سریع قند خون آنهاست؛ چراکه این مواد سرشار از قندهای ساده (گلوکز و فروکتوز) هستند که به سرعت جذب می شوند و موجب افزایش ناگهانی قند خون می گردند. این نوسانات می تواند حساسیت به انسولین را کاهش داده و کنترل قند خون را سخت تر کند.
دلیل دیگر به مقاومت به انسولین مربوط می شود؛ مصرف مداوم قندهای ساده حتی اگر به مقدار کم باشد، می تواند به مرور زمان مقاومت به انسولین را تشدید کند. همچنین سالمندان دیابتی معمولاً از منابع دیگری نیز (مثل میوه ها، لبنیات یا نان سفید) قند دریافت می کنند که مجموع این موارد می تواند بار گلیسمی بدن را افزایش دهد.
تشکیل وابستگی به طعم شیرین، یکی دیگر از خطرات مصرف مواد قندی در صبحانه است؛ چنانچه فرد دیابتی به مصرف مداوم مواد شیرین عادت کند، ممکن است برای جایگزینی آن به سایر منابع قندی تمایل بیشتری پیدا کند.
اگر قند خون این افراد به خوبی کنترل شده و پزشک محدودیت خاصی برای آن ها مقرر نکرده باشد، می توانند حداکثر ۱ قاشق مرباخوری عسل را در کنار وعده غذایی متعادل (مثل با نان سبوس دار، پنیر یا گردو) مصرف کنند. توجه داشته باشید که عسل طبیعی بهتر از مرباست، زیرا مرباها معمولاً شکر افزوده زیادی دارند. همچنین بهتر است که مصرف عسل و مربا به یک عادت روزانه تبدیل نشود. اگر فرد سالمند مبتلا به دیابت عاشق شیرینی است، می تواند از جایگزین های بهتری برای صبحانه استفاده کند؛ نظیر کره بادام زمینی بدون شکر، گردو و پنیر به همراه نان سبوس دار یا چند برش میوه با شاخص گلیسمی پایین مانند سیب.
چنانچه فرد سالمند مبتلا به دیابت تمایل به مصرف عسل دارد، باید ۲ ساعت پس از صبحانه قند خون خود را اندازه گیری کند. در صورتی که قند خون او به شدت بالا رفت، باید میزان مصرف شیرینی در وعده صبحانه خود را محدود کند. به طور کلی، بهتر است افراد سالمند مبتلا به دیابت قبل از مصرف شیرینی ها با پزشک خود مشورت کنند. گاهی اوقات پزشک به بیمار اجازه می دهد که مقداری محدود عسل در صبحانه مصرف کند، اما بر آن تاکید خواهد کرد که مقدار کربوهیدرات های صبحانه اش را کاهش دهد. به عبارت دیگر، فرد می تواند عسل مصرف کند، اما باید میزان نان خود را کم کند تا توازن قند خونش برقرار شود.
