کاهش ۳۰ درصدی ریسک ابتلا به اختلالات روانی در جمعیت سالمندان از طریق افزایش روابط اجتماعی/ روش های تشخیص افسردگی در میان افراد مسن

مشاور ارشد سازمان بهزیستی کشور بر این نکته پافشاری کرد که افسردگی و تنهایی اجتماعی از مهم ترین چالش های مرتبط با سالمندی به شمار می آیند. او تاکید کرد که سالمندانی که در تعاملات اجتماعی بیشتری فعال هستند، تا ۳۰ درصد کمتر در معرض ابتلا به اختلالات روحی و مشکلات عاطفی قرار می گیرند.

دکتر احمد دلبری در این خصوص بیان داشت: افسردگی و انزوا اجتماعی به عنوان از جدی ترین بحران های مربوط به سالمندان تلقی می شوند. تحقیقات نشان می دهد افرادی که از تنوع تعاملات اجتماعی برخوردارند، یک دوران سالمندی فعال و موفق را تجربه می کنند. ضمن اینکه این فرآیند، به تقویت سلامت روان نیز کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های مزمن همچون دیابت، فشار خون بالا، بیماری های قلبیعروقی و حتی بروز آلزایمر در این قشر کاهش می یابد.

علل افزایش خطر افسردگی در سالمندان چیست؟

وی به این نکته اشاره کرد که میزان افسردگی در این گروه تقریباً دو برابر سایر سنین است و به عوامل تاثیرگذار بر افزایش این ریسک پرداخت. او افزود: فرآیند بازنشستگی در کشور به صورت ناگهانی و بدون آمادگی لازم صورت می گیرد و افراد متوجه نمی شوند که بازنشستگی تنها به این معنی نیست که کار به پایان رسیده، بلکه پایان زندگی نیست. این تغییر ناگهانی در الگوهای زندگی می تواند موجب کاهش تعاملات اجتماعی و از دست دادن نقش های اجتماعی شده و در نهایت به بروز افسردگی بیانجامد.

وی همچنین تصریح کرد که بسیاری از سالمندان به دلیل تغییرات جسمانی، از جمله کاهش انرژی و شیوع بیماری های مزمن، فرایند دسترسی خود به روابط اجتماعی را محدود می کنند که این خود عامل بروز مسائل روحی محسوب می شود.

به گفته دلبری، برخلاف دیدگاه اشتباهی که افسردگی تنها به عنوان یک مشکل روانی تلقی می شود، در مورد سالمندان این بیماری غالباً با نشانه های جسمانی نظیر خستگی مفرط، اختلالات خواب، کاهش اشتها و دردهای مزمن نمایان می شود. این وضعیت باعث می شود که افسردگی در میان سالمندان بسیاری از اوقات نادیده گرفته شود و لذا آن ها از درمان مؤثر محروم بمانند.

۶۵ درصد بیماری های جسمانی در سالمندان، ریشه در عوامل اجتماعی دارند

انزوا و مشکلات روحی بیشترین تاثیرا را در افزایش احتمال زوال عقل و آلزایمر دارند

وی افزود: حدود ۳۰ درصد از سالمندان بالای ۶۰ سال همسر خود را از دست داده اند. مشکلات حرکتی و وجود بیماری های مزمن سبب کم شدن فعالیت های اجتماعی سالمندان می گردد. تجمل گرایی و تغییر شیوه زندگی به کاهش تعاملات خانوادگی نیز منجر می شود. همچنین، تنهایی و انزوا به عنوان عامل اصلی در بروز آلزایمر و زوال عقل شناخته می شوند.

دلبری ادامه داد: تحقیقات نشان می دهد که ۶۵ درصد از بیماری های جسمانی در سالمندان ریشه های اجتماعی دارند. سال ها تصور می شد که فعالیت های ذهنی و مطالعه از عوامل کلیدی در پیشگیری از آلزایمر هستند، اما یافته ها نشان داده اند که انزوا و مسائل روحی در افزایش ریسک زوال عقل و آلزایمر تاثیر بیشتری دارند. سالمندانی که روابط اجتماعی قوی تری دارند، معمولاً با طول عمر بالاتری مواجه بوده و کیفیت زندگی بهتری را تجربه می کنند.

چگونه می توانیم تعاملات اجتماعی را در سالمندی ارتقا دهیم؟

وی در ادامه به جنبه های موثر در افزایش تعاملات اجتماعی اشاره کرده و بیان نمود: شرکت در فعالیت های معنوی مانند نماز جماعت و جلسات قرآنی (۲۳ بار در هفته)، ملاقات های هفتگی با دوستان، اقوام یا همسایگان، فعالیت های داوطلبانه و یاری به نیازمندان یا کودکان کار (۲۳ بار در هفته)، شرکت در کلاس های آموزشی، فرهنگی و هنری (حداقل یک بار در هفته)، انجام ورزش و شرکت در سرگرمی های گروهی نظیر شطرنج، مدیتیشن، پانتومیم، داستان نویسی و سفرهای گروهی و فعالیت منظم ورزشی به مدت حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته شامل پیاده روی، نرمش های ملایم و تمرینات تعادل، از جمله عواملی است که در این زمینه موثر است.

فرزندان سالمندان چه کمکی می توانند انجام دهند؟

دلبری باور دارد که اگر والدین سالمند شما بیش از حد می خوابند، باید به افسردگی آن ها توجه کنید. وقت گذرانی با والدین سالمند خود و حتی برقراری تماس های کوتاه می تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: دوران سالمندی نباید به دوره ای از انزوا و رکود تبدیل شود. حفظ سلامت روان و ارتقای تعاملات اجتماعی به اندازه رژیم غذایی مناسب و ورزش در این سنین از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند به پیشگیری از بروز بیماری های مزمن کمک کرده و کیفیت زندگی سالمندان را افزایش دهد. «اگر می خواهید والدینتان زندگی سالم و شادابی داشته باشند، بهترین هدیه ای که می توانید به آن ها اهدا کنید، حضور خود و تقویت روابط اجتماعی شان است.»