آیا واقعاً استرس می‌تواند منجر به سکته مغزی شود؟
با این که استرس به‌تنهایی به‌عنوان یک عامل مستقیم برای بروز سکته مغزی شناخته نمی‌شود، اما تأثیرات نامحسوس و مزمن آن بر روی سیستم قلبی-عروقی می‌تواند احتمال ابتلا به این عارضه را به‌طرز محسوسی افزایش دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید!
به گزارش انتخاب و بر اساس اطلاعات انلی مای هلث؛ در عصر شلوغ و پرتکاپو امروز، استرس به جزء جدایی‌ناپذیری از زندگی بسیاری از ما تبدیل شده است. فشارهای کاری، نگرانی‌های مالی، مشکلات خانوادگی و فهرست بی‌پایانی از عوامل استرس‌زا به‌طور مداوم ما را تحت‌فشار قرار می‌دهند. گاه به‌طور شوخی می‌گوییم «استرس ما را می‌کشد»، اما آیا در پس این کنایه، یک تهدید واقعی نهفته است؟ به‌ویژه آیا استرس مزمن می‌تواند موجب سکته مغزی شود؟
در گذشته، رابطه‌ی بین استرس و سکته به‌طرز عمده‌ای بر پایه‌ی شواهد روایت‌شده بنا شده بود، اما در سال‌های اخیر، تحقیقات و نظرات کارشناسان به وجود پیوندی قوی—اگرچه پیچیده—بین این دو اشاره می‌کند. دکتر شری کومار سریواستاوا، پزشک عمومی، توضیح می‌دهد که استرس به خودی خود سبب سکته مغزی نمی‌شود، ولی می‌تواند زنجیره‌ای از واکنش‌های فیزیولوژیک را آغاز کند که به‌طرز قابل‌توجهی احتمال بروز آن را بالا می‌برد. در ادامه، مطالبی که او با ما به‌اشتراک گذاشته است را بررسی می‌کنیم.
استرس چه تأثیری بر بدن شما دارد؟
دکتر سریواستاوا بیان می‌کند:
«هنگامی‌که فرد با استرس مواجه می‌شود، بدن او به حالت «جنگ یا گریز» تغییر وضعیت پیدا می‌کند—مکانیسمی که در فرایند تکامل برای مواجهه با وضعیت‌های بحرانی به‌وجود آمده است. در این مرحله، هورمون‌هایی نظیر کورتیزول و آدرنالین ترشح می‌شوند. این واکنش در شرایط فوری می‌تواند مفید باشد؛ اما اگر استرس به‌صورت مزمن باقی بماند، این هورمون‌ها به‌طور پیوسته در سطح بالایی قرار می‌گیرند و به اختلال در سیستم قلبی-عروقی می‌انجامند.»
یکی از نتایج فوری این روند، افزایش فشار خون است. هورمون‌های مرتبط با استرس موجب انقباض عروق خونی و تسریع ضربان قلب می‌شوند و در نهایت منجر به افزایش فشار خون می‌گردند. فشار خون بالا به‌صورت مزمن (هیپرتانسیون) یکی از عاملان خطر عمده سکته مغزی ایسکمیک (ناشی از انسداد جریان خون به مغز به وسیله‌ی لخته) و سکته مغزی هموراژیک (ناشی از پارگی عروق خونی در مغز) به شمار می‌آید.
استرس مزمن چه اثرات دیگری دارد؟
بر اساس نظرات دکتر سریواستاوا، به‌جز فشار خون، استرس مزمن می‌تواند به موارد زیر منجر شود:
۱. التهاب
استرس مزمن می‌تواند موجب التهاب سیستمیک در بدن شود. این التهاب به سختی و تنگی عروق (تصلب شرایین) می‌انجامد. رسوبات پلاک در دیواره‌ی عروق ممکن است پاره شوند و باعث ایجاد لخته و در نهایت سکته مغزی شوند.
۲. رفتارهای ناسالم
بسیاری از افراد به‌منظور مقابله با استرس به عادت‌های ناپسند روی می‌آورند. از جمله پرخوری (به‌ویژه مواد غذایی قندی و چرب)، که منجر به چاقی و بالا رفتن کلسترول می‌شود. همچنین مصرف سیگار و الکل در زمان مواجهه با استرس از دیگر عوامل خطرناک سکته مغزی به‌حساب می‌آید.
۳. اختلالات خواب
استرس معمولاً سبب بی‌خوابی یا خواب غیرکیفیت می‌شود. کم‌خوابی مزمن خود با افزایش فشار خون و خطر بیشتر بروز بیماری‌های قلبی-عروقی، از جمله سکته مغزی ارتباط دارد.
۴. افزایش انعقاد خون
برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که استرس مزمن می‌تواند تمایل خون به لخته شدن را افزایش دهد، که این امر نیز خطر سکته‌ی ایسکمیک را افزایش می‌دهد.
شواهد جدید چه می‌گویند؟
پژوهش‌های تازه‌تر این ارتباط را قاطع‌تر تأیید کرده‌اند. تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که دچار سطوح بالای استرس روانی هستند، در معرض خطر بسیار بیشتری از سکته مغزی قرار دارند. مطالعه‌ای دیگر نشان داده است که افرادی که در محیط‌های شغلی با استرس مزمن روبه‌رو هستند، احتمال بیشتری دارد که در اثر سکته جان خود را از دست بدهند. اگرچه این مطالعات رابطه‌ی علّی را نشان نمی‌دهند، اما همبستگی بین آن‌ها به قدری قوی است که نادیده گرفتنش ناممکن است.
چگونه خطر را کاهش دهیم و روابط خود را مدیریت کنیم؟
شناخت ارتباط میان استرس و سکته مغزی نباید منجر به افزایش اضطراب شود، بلکه باید به‌عنوان یک مشوق برای اقدام پیشگیرانه و توانمندسازی عمل کند. مدیریت مؤثر استرس برای سلامت عمومی بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند خطر سکته را به طرز قابل توجهی پایین بیاورد. دکتر سریواستاوا پیشنهاد می‌کند:
• تمرین ذهن‌آگاهی و مدیتیشن: تمرینات روزانه می‌تواند سیستم عصبی را آرام سازد.
• ورزش منظم: یک روش مؤثر برای کاهش استرس و تقویت قلب است.
• خواب کافی: به‌طور متوسط بین ۷ تا ۹ ساعت خواب باکیفیت در شب داشته باشید.
• تغذیه سالم: از طریق رژیم غذایی سالم از بدن خود مراقبت کنید.
• ارتباطات اجتماعی: ایجاد ارتباطات حمایتی به افزایش تاب‌آوری روانی کمک می‌کند.
• مشاوره تخصصی: اگر استرس از کنترل خارج شده، حتماً به روان‌درمانگر یا مشاور مراجعه نمایید.
جمع‌بندی
هرچند استرس به‌طور مستقیم باعث سکته مغزی نمی‌شود، اما اثرات منفی آن بر سیستم قلبی-عروقی می‌تواند شما را در برابر خطر سکته آسیب‌پذیرتر سازد. با مدیریت صحیح و آگاهانه‌ی استرس، نه‌تنها سلامت روان خود را تقویت می‌کنید، بلکه پایه‌ای مستحکم‌تر و سالم‌تر برای مغز و قلب خود بنا می‌نهید و به‌طور چشمگیری خطر این حادثه‌ی فاجعه‌بار را کاهش می‌دهید.
