آیا مصرف زیاد سبزیجات ممکن است به سلامتی آسیب برساند؟
در راستای دستیابی به یک سبک زندگی سالم، سبزیجات به‌عنوان اَبَرخوراکی‌های بسیار مغذی شناخته می‌شوند و شایستگی این عنوان را دارند. این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها بوده و به‌طور قابل ملاحظه‌ای در جلوگیری از بروز بیماری‌ها و حفظ سلامت کلی بدن موثرند. اما در دنیای امروز که شعار «هرچه بیشتر، بهتر» غالب است، سؤالی مطرح می‌شود که آیا در زمینه مصرف سبزیجات نیز ممکن است زیاده‌روی اثرات منفی به همراه داشته باشد؟ گرچه این تصور در نگاه اول شاید غیرمنطقی به نظر برسد، اما بررسی این امکان می‌تواند ارزشمند باشد.
بر اساس گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ دکتر بومش تیاغی، پزشک متخصص در این زمینه، توضیح می‌دهد که برای اکثر افراد، جواب این سئوال منفی خواهد بود. بسیاری از افراد حتی به میزان روزانه توصیه‌شده که حدود ۲ تا ۳ فنجان سبزیجات برای بزرگسالان است، نمی‌رسند. بنابراین برای اکثریت جامعه، افزایش مصرف سبزیجات قطعاً مفید به‌حساب می‌آید. با این حال، او هشدار می‌دهد که در اقلیتی از افراد و در شرایط خاص، مصرف زیاد برخی سبزیجات یا مصرف عمومی بالا می‌تواند به‌طور نظری اثرات منفی به همراه داشته باشد.
عوارض احتمالی ناشی از مصرف بیش از حد سبزیجات:
۱. افزایش فیبر و مشکلات گوارشی
از رایج‌ترین عوارض وارده از مصرف ناگهانی یا بیش از حد سبزیجات، به‌ویژه به‌صورت خام، ناراحتی‌های گوارشی است. این فیبر که برای سلامت روده و عملکرد بهینه دستگاه گوارش مفید است، اگر سیستم گوارشی به آن عادت نداشته باشد، می‌تواند باعث بروز نفخ، تجمع گاز در معده و درد شکمی گردد. این مسئله به‌ویژه در مورد سبزیجات خانواده‌ی چلیپایی همچون کلم بروکلی، کلم و گل‌کلم که دارای قندهای پیچیده آسان‌هضم نیستند، بیشتر رخ می‌دهد. افرادی که از مشکلات گوارشی مانند سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) رنج می‌برند، ممکن است با افزایش ناگهانی فیبر، دچار تشدید علائم شوند.
۲. آنتی‌نوترینت‌ها: مشکلی جزئی اما حائز اهمیت
برخی از سبزیجات ترکیباتی به نام اگزالات و فیتات دارند که به‌عنوان «آنتی‌نوترینت» شناخته می‌شوند. این مواد می‌توانند با مواد معدنی از جمله کلسیم، آهن و روی ترکیب شده و جذب آن‌ها را کاهش دهند. برای نمونه، اسفناج منبع غنی از اگزالات است. مصرف معمولی آن مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما مصرف بیش از حد، به‌ویژه در افرادی که در معرض خطر تشکیل سنگ کلیه هستند، می‌تواند عواقب ناگواری در پی داشته باشد. فیتات‌ها که در حبوبات و برخی غلات نیز وجود دارند، گرچه مرتبط با سبزیجات نیستند، اما به‌خوبی ضرورت متعادل نگه‌داشتن رژیم غذایی را یادآور می‌شوند.
۳. موارد نادک و خاص: مصرف بسیار زیاد برخی سبزیجات
در مواقع بسیار نادری، زیاده‌روی در مصرف برخی سبزیجات می‌تواند مشکلات خاصی را به همراه داشته باشد. به‌عنوان مثال، مصرف بیش از اندازه سبزیجات حاوی کاروتنوئید مانند هویج، سیب‌زمینی شیرین و کدوحلوایی ممکن است منجر به بروز کاروتنمی گردد؛ وضعیتی بی‌خطر که در آن، پوست بدلیل تجمع بتاکاروتن رنگ زرد یا نارنجی به خود می‌گیرد. اگرچه بی‌خطر است، اما نشانه‌ای روشن از سبزیجات مصرف شده بیش از حد می‌باشد. در موارد نادک‌تری، زیاده‌روی در مصرف سیب‌زمینی یا گوجه‌فرنگی (از خانواده‌ی بادمجانیان) که حاوی «سولانین» هستند، ممکن است به‌واسطه‌ی سمی بودن این ماده، خطرناک شود. با این حال، مصرف عادی این مواد کاملاً ایمن است.
۴. تداخل با داروها
در نهایت، برای کسانی که از داروهایی خاص مانند رقیق‌کننده‌های خون (از جمله وارفارین) استفاده می‌کنند، افزایش مصرف سبزیجات غنی از ویتامین K (مانند اسفناج، کِیل، برگ چغندر) ممکن است تأثیر دارو را کاهش دهد. ویتامین K در فرایند انعقاد خون نقش و اهمیت بالایی دارد و تغییر ناگهانی و چشمگیر در میزان مصرف آن می‌تواند پروسهٔ INR (نسبت نرمال‌شده بین‌المللی) را تغییر داده و نیازمند نظارت دقیق دارویی باشد.
جمع‌بندی
برای اکثریت افراد، فواید افزایش مصرف سبزیجات به‌مراتب بیشتر از خطرات احتمالی باشد. نگرانی از «زیاده‌روی در مصرف سبزیجات» بیشتر یک بحث نظری است تا مشکل واقعی. با این حال، حتی در مورد غذاهای سالم نیز لازم است تعادل رعایت گردد. باید به نیازهای بدنی خود گوش داده، فیبر را به تدریج به رژیم غذایی اضافه کرده و به شرایط سلامتی خاص توجه شود. اگر نگرانی‌هایی در خصوص میزان مصرف سبزیجات یا هر موضوع مرتبط با سلامتی خود دارید، مشاوره با یک پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند بهترین گزینه باشد تا برنامه‌ای متناسب با نیازهای بدنتان ارائه دهند.
