تخریب بمب هسته ای داستانی فراتر از انفجار آن دارد/ بیایید هدف گذاری دقیقتری داشته باشیم

محمد خدادی بر این باور است که جنگ جهانی سوم به نوعی جنگ روایت ها و در واقع یک نبرد زیرزمینی است. او در مورد عملکرد رسانه های کنونی کشورمان بیان کرد: رسانه های ما در زمینه تخریب بسیار توانا هستند، اما هنگامی که بخواهید از آن ها بخواهید که از چیزی دفاع کنند، عملاً ناتوانند؛ چرا که به طور اصولی، وظیفه تبیین و اقناع در دستور کار آن ها نبوده است.

محمد خدادی ـ که پیش تر مدیرعامل خبرگزاری ایرنا و معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد در دولت دوازدهم بوده است ـ در گفتگویی با به هشدار اخیر مقام معظم رهبری در خصوص «تهدیدات نرم افزاری» اشاره کرد و ضرورت ارائه راهکارهای عملی در جهت تقویت دفاع نرم افزاری در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را مورد تأکید قرار داد. او با اشاره به اینکه امروز مسأله اصلی ما به روایت سازی مربوط می شود، یادآور شد که رقابت کشورها در دنیای امروز در قدرت نرم تعریف می شود و در زیرمجموعه این قدرت، جنگ ها از جنبه های نظامی، اقتصادی و سایر ابعاد مدیریت می گردد.

تأثیر دامنه تخریب بمب روایت بیشتر از بمب هسته ای است

خدادی یادآور شد که جنگ جهانی سوم، جنگ روایت ها و در واقع یک نبرد زیرسطحی است. او به این نکته اشاره کرد که در جنگ های جهانی اول و دوم، نیروی انسانی و تکنولوژی نظامی نقش کلیدی داشتند و زمانی که از جنگ صحبت می شد، انتظار این بود که بمب ها، گلوله ها یا موشک ها از جایی به جایی اصابت کنند، اما امروزه بمب روایت در سطحی وسیع برای تخریب ذهن ها تولید می شود و آثار آن بسیار عمیق تر و ماندگارتر از تخریب ناشی از بمب های هسته ای است، زیرا آثار و تخریب ناشی از سلاح های نظامی معمولاً قابل مشاهده است، در حالی که عواقب سلاح های روایی و رسانه ای به سادگی دیده نمی شوند.

وی افزود: کشورهایی که ابزارها، امکانات، تجربه و مهارت بیشتری دارند، در این میدان موفق تر عمل می کنند. علاوه بر این، بسترهای تخریبی آن ها نیز قدرتمندتر است. در نبردهای تخریبی، راحت تر است که به حمله روی بیاورید تا اینکه بخواهید دفاع کنید؛ زیرا دفاع به مراتب سخت تر از حمله است. بنابراین، ما در این جنگ نابرابر با چند چالش اساسی مواجه هستیم.

آرایش رسانه ای و نیروهای ما به طور یکپارچه عمل نمی کنند

این فعال رسانه ای که پیش تر مسئول گروه مطالعات رسانه ای در دفتر مطالعات وزارت امورخارجه بوده است، با ذکر این نکته که در این جنگ نرم افزاری سه مشکل اساسی وجود دارد، توضیح داد: نخستین مشکل عدم انسجام کامل در نیروها و آرایش رسانه ای ماست. مسئله دوم، عدم وحدت است و سومین چالش، نبود یک فرماندهی واحد است که باعث شده تا فضای رسانه ای ما بیشتر به بسترهای متعدد تقسیم شود که بیشتر با یکدیگر درگیر هستند تا با دشمن؛ به نحوی که یا ویژگی رقابتی دارند یا خصومت آمیز.

در این زمینه بخوانید:

حمید ضیایی پرور: رسانه ها را تهدید نبینیم/ روزنامه نگاران و هنرمندان مولفه های قدرت نرم هستند

معاون سیاسی صداوسیما: پادزهر ناامید کردن مردم، امیدآفرینی و اعتمادسازی توسط رسانه هاست

رسانه های ما در بازیابی مهارت ها مشکل دارند

خدادی در زمینه آسیب شناسی در مقابله با این جنگ نرم و عملکرد رسانه ها، یادآور شد که رسانه های ما با مشکل مهارتی مواجه هستند و گفت: عملکرد رسانه ای ما در این جنگ نرم باید کاملاً مطابق با تحولات روز و به صورت سلولی باشد، و روش های رویارویی رسانه ها باید به شکل نقطه زنی انجام شود. به این معنا که سوژه باید مرکز ثقل پوشش خبری قرار گیرد و هدف گیری باید دقیق باشد. مردم منتظر نمی مانند تا رسانه دولتی چه می خواهد بگوید؛ رسانه باید اطلاعات و ادبیاتش به گونه ای باشد که مخاطب را قانع کند، نه اینکه تنها به تبلیغ یک شخص یا ارگان بپردازد.

خدادی در مورد دلایل نداشتن مهارت در رسانه های کشورمان نیز تصریح کرد: نداشتن مهارت به این دلیل است که رسانه در کشور ما بیشتر به یک شغل تبدیل شده است. اکثر رسانه ها به رسانه های دولتی تبدیل شده اند تا بتوانند بودجه ای ثابت از دولت دریافت کنند و به این ترتیب به دولت وابسته شده اند. به گونه ای که گاه تصور می شود اگر هر وزارت خانه یا نهادی خبرگزاری خاصی داشته باشد، چالش های رسانه ای اش حل شده است. در حالی که یک رسانه نمی تواند به چالش های یک دستگاه دولتی پاسخگو باشد زیرا وظیفه اش صرفاً تبلیغ آن دستگاه است و جایی برای نقد باقی نمی گذارد. در نتیجه، رسانه های وابسته به دولت اثرگذاری زیادی در اقناع مردم ندارند و این مدل در ایران به هیچ وجه در سایر کشورها مرسوم نیست. رسانه ها در جهان، حتی در مواردی که دولتی هستند، تلاش می کنند چهره ای غیر دولتی از خود نمایش دهند، اما ما در ایران برعکس؛ یعنی به طور معکوس، هرچه بیشتر دولتی باشد به نظر بهتر است و این رسانه ها به وضوح در سازمان هایی همچون دولت، شهرداری، وزارت ورزش، مجلس و قوه قضاییه قابل مشاهده هستند.

رسانه های ما قادر به تبیین موضوعات نیستند

خدادی در ادامه به وضعیت عملکرد رسانه های کشورمان پرداخت و اظهار داشت: رسانه های ما در تخریب مهارت دارند، اما وقتی به آن ها می گویید که باید دفاع کنند، ناکام می مانند، زیرا اصولاً در دستور کار آن ها کارکرد تبیین و اقناع وجود ندارد و حتی در صورت تمایل به دفاع، به تبلیغ دستگاه می پردازند. این روند در تمامی جناح های سیاسی موجود دیده می شود و زمانی که وارد ماجرا می شوید متوجه می شوید که رسانه های ما در تخریب رقبای داخلی بسیار ماهرند اما در زمانی که بخواهند خود را دفاع کنند، از توانایی لازم برخوردار نیستند. زمانی که می گویید تبیین کنید، نمی توانند؛ چون کارکرد و ساختار و مهارت تبیینی در رسانه ها وجود ندارد.

به دنبال ساختار جدید رسانه ای باشیم

خدادی در مورد راهکارهای علمی برای ایجاد مقاومت و پیروزی در این جنگ نرم افزاری اظهار داشت: ما در شرایط دشواری به سر می بریم و راه حل آن این است که تمام قوای سه گانه کشور به همراه نیروهای امنیتی و نظامی و بخش خصوصی، نشستی برگزار کنند و به طراحی یک ساختار رسانه ای جدید بپردازند. عملکرد کنونی رسانه های ما به هیچ وجه نتیجه مثبتی به همراه نخواهد داشت. اینکه هر دستگاهی یک رسانه جداگانه داشته باشد و تصور کند که با انتشار اخبار ملاقات ها و گفتگوها، وظیفه اش را به درستی انجام می دهد، به هیچ عنوان کافی نیست.

وی ادامه داد: عملکرد رسانه ای ما بیشتر جنبه پوششی دارد تا سوژه ای و این اصل از اهمیت خاصی برخوردار نیست. از طرف دیگر، در ایران عموماً دیدگاه افرادی تولید می شود که ممکن است هیچ نسبتی با موضوع نداشته باشند. ما غالباً از هر فردی سوال می پرسیم و آن ها نیز اظهارنظری دارند و ما هم آن اظهارات را منتشر می کنیم. این مطالب به همان اندازه که آسان تولید می شود، ارزشی برای خواننده ندارند و باعث می شود که نسبت به آن ها بی اعتنایی شود. در نهایت، رسانه اثرگذاری چندانی بر افکار عمومی نخواهد داشت. به زبان ساده، نیاز است که به طور جدی تمامی ذینفعان این حوزه شامل مسئولان حاکمیتی، فعالان رسانه، مدیران رسانه و خبرنگاران بازنگری کنند؛ آنچه در حال حاضر با وجود ۱۳۰۰۰ رسانه، از جمله ۴۰۰ روزنامه سراسری و نزدیک به ۹۰ خبرگزاری در کشور می بینیم، بیشتر یک نام است تا محتوا؛ شغل است نه مهارت و…