شناسایی سریع سکته مغزی؛ از احساس بی‌حسی یک‌طرفه تا دشواری در گفتار
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی پزشکی به حساب می‌آید که نیاز به واکنش فوری دارد. به همین دلیل، تشخیص به موقع علائم اولیه می‌تواند به طور قابل توجهی از بروز ناتوانی‌های طولانی‌مدت و甚至 مرگ جلوگیری کند.
طبق گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ موفقیت در درمان و مدیریت سکته مغزی به میزان زیادی به سرعت شناسایی و انجام تدابیر لازم بستگی دارد. سکته مغزی، که گاهی اوقات تحت عنوان «حمله مغزی» شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که خون به مغز به نحوی مختل شود. این اختلال می‌تواند به دو صورت ایسکمیک، ناشی از انسداد رگ‌های خونی، یا هموراژیک، به دلیل پارگی رگ خونی در مغز بروز کند.
دکتر شیوراج هونگه، متخصص مغز و اعصاب، بر اهمیت شناسایی زودهنگام سکته تأکید می‌کند. او اظهار می‌دارد:
«تشخیص علائم سکته در مراحل ابتدایی بسیار حیاتی است، زیرا هر دقیقه برای مغز حیاتی است. پس از آغاز سکته، حدود یک تا ۱.۵ میلیون نورون ممکن است نابود شوند.»
در ادامه به بررسی علائم اولیه سکته مغزی و راه‌های تمایز آن با شرایط دیگر که علائم مشابه ایجاد می‌کنند، خواهیم پرداخت.
علائم سکته مغزی که باید سریعاً شناسایی شوند
شایع‌ترین نشانه‌های اولیه سکته مغزی را می‌توان با استفاده از سرواژه BE FAST به خاطر سپرد. به گفته دکتر هونگه، این علائم شامل موارد زیر است:
• B (Balance): مشکل در تعادل
• E (Eyes): تغییرات بینایی (تاری دید یا از دست دادن بینایی)
• F (Face): افتادگی در یک سمت صورت
• A (Arms): ضعف یا بی‌حسی در یک دست
• S (Speech): اختلالات گفتاری (تکلم نامفهوم یا بریده بریده)
• T (Time): زمان عمل فوری است
دکتر همچنین می‌افزاید: «این علائم معمولاً به‌طور ناگهانی بروز پیدا می‌کنند و ممکن است با گیجی، سردرد شدید یا دشواری در فهم گفتار همراه باشند.»
اهمیت شناسایی زودهنگام
واکنش سریع، به ویژه در چهار و نیم ساعت ابتدایی، می‌تواند تأثیر چشمگیری بر نتایج درمان داشته باشد. درمان‌هایی مانند ترومبولیز (که شامل داروهای حل‌کننده لخته است) یا ترومبکتومی مکانیکی در این زمان بیشترین اثر را خواهند داشت. دکتر هونگه عنوان می‌کند که تأخیر در درمان می‌تواند به آسیب غیرقابل بازگشت مغز، ناتوانی یا حتی مرگ منجر شود.
به طرز شگفت‌آوری، هر ساله حدود ۱۵ میلیون نفر در سطح جهانی دچار سکته مغزی می‌شوند. از این تعداد، ۵ میلیون نفر جان خود را از دست می‌دهند و همین تعداد نیز دچار ناتوانی دائمی می‌شوند که بار سنگینی بر دوش خانواده‌ها و جامعه می‌گذارد. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سکته مغزی در افراد زیر ۴۰ سال نسبتاً نادر است، اما در صورت بروز، فشار خون بالا به عنوان عامل اصلی مطرح می‌شود. همچنین تقریباً ۸ درصد از کودکان مبتلا به کم‌خونی داسی‌شکل نیز در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند.
در صورت بروز سکته چه اقداماتی باید انجام داد؟
در مورد هر گونه مشکوک به سکته مغزی، فوراً اقدامات زیر را انجام دهید:
• به سرعت با شبکه آمبولانس تماس بگیرید
• زمان شروع علائم را مشخص کنید – این اطلاعات برای تعیین نوع درمان بسیار مهم است
• از خوراندن غذا، نوشیدنی یا دارو خودداری کنید، زیرا ممکن است فرد مشکل در بلع داشته باشد
• فرد را آرام نگه دارید و تا رسیدن کمک در کنارش بمانید
• منتظر نمانید که ببینید آیا علائم بهتر می‌شوند یا خیر؛ زمانی که از دست برود، برابر با مغز از دست رفته است
تمایز بین علائم سکته و شرایط مشابه
شرایطی نظیر هاله میگرنی، صرع، حملات ایسکمیک گذرا (TIA)، کاهش قند خون یا حتی اضطراب می‌توانند علائمی مشابه سکته مغزی را به همراه داشته باشند. TIA که غالباً به آن «مینی‌سکته» گفته می‌شود، تمام علائم سکته را دارد اما در ظرف ۲۴ ساعت بدون ایجاد آسیب دائمی از بین می‌رود — اما به عنوان هشداری جدی از سکته اصلی در آینده تلقی می‌شود.
فقط تصویربرداری‌های مغزی مانند سی‌تی‌اسکن یا MRI می‌توانند سکته مغزی را تأیید یا رد کنند. بنابراین، هر نشانه عصبی ناگهانی باید به عنوان یک اورژانس پزشکی تلقی شود — بدون توجه به علت آن.
جمع‌بندی
سکته مغزی یک اورژانس فوق‌العاده حساس به زمان است که در آن هر ثانیه ارزشمند است. تشخیص سریع علائم با به‌کارگیری روش BE FAST و اقدام فوری پزشکی می‌تواند موجب تفاوت میان بهبودی کامل و ناتوانی دائمی — یا حتی مرگ — گردد. هر چند برخی شرایط ممکن است شباهت‌هایی به سکته داشته باشند، اما همواره پیشگیری ایمن‌ترین گزینه است و باید هر نشانه عصبی ناگهانی را به عنوان یک فوریت پزشکی مد نظر قرار داد.
با مداخلات به موقع و افزایش سطح آگاهی عموم، می‌توان اثرات ویرانگر سکته را به طور قابل توجهی کاهش داد.
