افزایش دیابت؛ اثر نادیدنی آلودگی هوا

مهران حبیبی رضایی، استاد بیوشیمی در دانشگاه تهران و همچنین رئیس دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران به این نکته اشاره کرد که آلودگی هوا به ویژه در مناطق صنعتی و آلوده شامل ذرات معلق در ابعاد ۲.۵ و ۱۰ میکرومتری و کوچکتر، حاوی ترکیبات بسیار مضر و خطرناک می باشد. این ذرات با ورود به بدن و استشمام، می توانند موجب تولید رادیکال های آزاد و بروز استرس اکسیداتیو گردند، که این وضعیت در نهایت به التهاب های مزمن و مقاومت به انسولین و نیز ابتلا به بیماری هایی نظیر دیابت منجر می شود.

وی ادامه داد: بر اساس یافته های تحقیقاتی که در دانشگاه تهران انجام شده، ذرات معلق در هوای شهر تهران می توانند افراد را در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری های مرتبط با استرس های اکسیداتیو، از جمله بیماری های قلبی و عروقی و اختلالات عصبی قرار دهند. به ویژه کودکان به علت ضعف سیستم ایمنی و تنفس سریع تر، بین ۳۰ تا ۶۰ بار در دقیقه، نسبت به بزرگترها که بین ۱۲ تا ۲۰ بار در دقیقه نفس می کشند، بیشتر تحت تأثیر آلودگی هوا قرار می گیرد و این امر خطر ابتلای آن ها به بیماری های مقاوم به انسولین و بیماری های مرتبط با استرس های اکسیداتیو را به طرز قابل توجهی افزایش می دهد.

حبیبی رضایی خاطرنشان کرد: آمار نشان می دهد که وقوع دیابت در شهرهای آلوده تقریبا دو برابر مناطق روستایی است. این تفاوت به خاطر وجود آلاینده های بالاتر در هوای شهری است. البته باید توجه داشت که در برخی مناطق روستایی، استفاده غیرمعقول و تماس با سموم شیمیایی نیز可能 است که موجب افزایش موارد ابتلا به دیابت گردد. به همین دلیل، تغییر در سبک زندگی و تغذیه ای سالم و غنی از آنتی اکسیدان ها می تواند به طور قابل توجهی عواقب منفی زندگی در مناطق آلوده را کاهش دهد. او افزود: اگرچه آلودگی هوا تنها عامل دیابت محسوب نمی شود، اما یکی از عوامل محیطی مهم است که همراه با دیگر عوامل نظیر وراثت، تغذیه و استرس، خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. به عبارت دیگر، آلودگی هوا می تواند زمینه ساز بیماری باشد و در افراد مستعد، نقشی بسیار مهم در بروز اختلالات التهابی داشته باشد.

پیشنهاداتی برای کاهش تأثیر آلودگی هوا بر ابتلا به دیابت

رئیس اتحادیه انجمن های علوم زیستی ایران ادامه داد: برای مقابله با آلودگی هوا و حفظ سلامت جامعه، باید بر استفاده از انرژی های پاک تأکید کرد و به تدریج نگرش به کاهش سوخت های فسیلی در برنامه های میان مدت و بلندمدت اتخاذ گردد و با مؤلفه هایی از اقتصاد زیستی هماهنگی شود. همچنین ارتقاء کیفیت خودروها و ساماندهی سیستم حمل ونقل عمومی در کنار افزایش آگاهی عمومی نسبت به اثرات آلودگی هوا بر سلامت می تواند به کاهش عواقب منفی و طولانی مدت آلاینده های شهری و صنعتی کمک کند.

در پایان، وی تأکید کرد: مردم باید درک کنند که آلودگی هوا تنها یک مسئله محیط زیستی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای سلامتی نسل فعلی و نسل های آینده به شمار می رود. لذا ضروری است که با اصلاح سبک زندگی و کسب آگاهی بیشتر درباره تأثیرات آلودگی و نیز تدوین سیاست های مبتنی بر دانش در زمینه کاهش آلاینده های شهری، نظیر توجه به تجارب موفق جوامع در کاهش آلودگی های محیطی از سوی مسئولان، از افزایش موارد ابتلا به بیماری هایی نظیر دیابت و بیماری های مرتبط جلوگیری شود.