«تورب»های بدون حفاظت، بمب های کربنی سیاره زمین به شمار می روند

کارشناسان جهانی در حوزه تغییر اقلیم در یک تحقیق تازه به این نکته اشاره کردند که زمین های «تورب» که از حفاظت کافی برخوردار نیستند، می توانند مقادیر قابل توجهی کربن را به جو زمین وارد کنند.

زمین های تورب یا «پیت لند» که به عناوینی چون «پوده» یا خاک تورب نیز معروف می باشند، به طور غیرمحافظت شده ای در نقاط مختلف جهان رها شده اند. از آنجایی که این اکوسیستم ها به هنگام تخریب توانایی آزادسازی مقادیر زیادی دی اکسید کربن گرمایی دارند، در شرایط کنونی، تهدیدی جدی برای تغییرات اقلیمی زمین به حساب می آیند.

خاک تورب (Peat)، ترکیبی از توده متراکم خزه ها و گیاهان است که به صورت ناقص تجزیه گشته و رنگ آن می تواند از قهوه ای تا سیاه متغیر باشد. این نوع خاک معمولاً در مناطق بسیار مرطوب و مرداب هایی که در طول سال های طولانی خشک شده اند، به ویژه در نواحی معتدل و سردسیر موجود است. می توان گفت که تورب مرحله ابتدایی شکل گیری زغال سنگ و مواد انرژی زا به شمار می آید.

طبق پژوهش های گسترده، زمین های پیت لند فقط ۳ درصد از کل خشکی های کره زمین را تشکیل می دهند، ولی در عین حال حاوی مقدار بیشتری کربن نسبت به تمامی جنگل های دنیا هستند.

نگرانی اصلی که در این تحقیق مطرح شده، به این موضوع مربوط می شود که در چند سال اخیر کشاورزان و معدنچیان به شدت در حال استخراج و بهره برداری بیش از حد از زمین های تورب هستند. در این شرایط، این اکوسیستم ها به اندازه ای کربن دی اکسید آزاد می کنند که چنانچه آن را به عنوان یک کشور در نظر بگیریم، پس از چین، ایالات متحده و هند، به چهارمین آلوده کننده بزرگ دنیای به شمار می آید.

به نقل از گاردین، نخستین ارزیابی جهانی نشان می دهد تنها ۱۷ درصد از زمین های پیت لند تحت حفاظت قرار دارند، که این رقم به طور قابل توجهی پایین تر از نرخ حفاظت سایر اکوسیستم های باارزش همانند جنگل های استوایی با ۳۸ درصد و جنگل های حرا با نرخ حفاظتی ۴۲ درصد است.

با این حال بررسی ها حاکی از آن است که در سه کشور کانادا، اندونزی و روسیه، که بیشترین سطح زمین های تورب را دارند، میزان حفاظت حتی کمتر از میانگین ۱۷ درصد گزارش شده است.

دانشمندان بر این باورند که حفظ و احیای زمین های تورب برای مهار گرمایش جهانی در سطوح پایین تر از اهداف توافق شده بین المللی و در نتیجه کاهش آسیب های ناشی از آن به زندگی و معیشت انسان ها، امری حیاتی است.

این گزارش نشان می دهد که نزدیک به یک چهارم زمین های تورب در سرتاسر جهان تحت فشار شدید ناشی از فعالیت های انسانی قرار دارند.

محققان معتقدند که محافظت از زمین های تورب می تواند هزینه ای مقرون به صرفه برای مواجهه با بحران های آب وهوایی باشد. بررسی ها نشان می دهد که یک چهارم از این اکوسیستم ها در سرزمین های بومی قرار دارند و به میزان کمتری در مقایسه با دیگر اکوسیستم ها تحت تأثیر تخریب محیط زیستی قرار گرفته اند.

دکتر «کمن آستین» از انجمن حفاظت از حیات وحش که سرپرستی این مطالعه را بر عهده داشته، اظهار می دارد که پیت لندها به عنوان «اکوسیستم هایی با ارزش فوق العاده» شناخته می شوند اما میزان حفاظت از آن ها به طرز نگران کننده ای پایین است. زمین های تورب نه تنها به عنوان یک مخزن کربن عمل می کنند، بلکه موجب کنترل جریان آب، کاهش خطر سیل و خشکسالی می شوند و در عین حال زیستگاهی مناسب برای خزه ها، گل ها، پرندگان، ماهی ها و پروانه ها فراهم می آورند. ایشان بر این نکته تأکید دارند که ارزش تورب ها برای مردم در سطح محلی و جهانی، فوق العاده بالاست.

با این حال، لازم به ذکر است که تورب ها یک اکوسیستم با غلظت بالای کربن به حساب می آیند. بنابراین عملیات زهکشی یا تخریب زمین های تورب برای کشاورزی، استخراج معدن، جاده سازی و سایر زیرساخت ها، موجب آزادسازی کربن ذخیره شده در این اکوسیستم به جو شده و منجر به انتشار میزان فراوانی CO2 در جو می شود.

به گفته این محققان، در مجموع کربن موجود در زمین های تورب برابر با بیش از نیم قرن انتشار کربن جهانی فعلی است.

از این رو، می توان با بهره برداری از فرصت های کلیدی در سال ۲۰۲۵ و در زمان برگزاری رویدادهای مختلف زیست محیطی، موضوع حفاظت و احیای زمین های تورب زار را به برنامه های ملی تغییرات آب وهوایی و تنوع زیستی کشورهای خود اضافه کرد تا کشورها بتوانند طرح های خویش را در این حوزه به نهادهای سازمان ملل ارسال نمایند.