حذف صفر از واحد پولی کشور نیازمند کنترل تورم و بهبود چشم‌اندازهای تورمی است
یک متخصص اقتصادی اظهار داشت: در صورت توانایی در از بین بردن علل اصلی تورم و کاهش انتظارات تورمی در جامعه، می‌توانیم اقدام به حذف صفر از پول ملی نماییم.
حذف صفر از واحد پولی یک کشور، که به آن «بازتعریف پول» نیز گفته می‌شود، تدبیری است که برخی کشورها برای مقابله با تورم به کار می‌گیرند. تاریخ گواهی از نمونه‌های متعدد حذف صفر یا بازتعریف پول ارائه می‌دهد، که اغلب این اصلاحات در کشورهای در حال توسعه، کشورهای کمتر توسعه‌یافته یا کشورهای بازسازی شده پس از جنگ صورت گرفته است.
این روش یک ابزار کمکی به شمار می‌رود که غالباً در پی کاهش عرضه پول برای سرکوب اثرات ابرتورم استفاده می‌شود. با این حال، صرفاً این اقدام به خودی خود ممکن است تهدیدی بیشتر از درمان باشد، چرا که مردم برای حفاظت از سرمایه‌های خود در برابر نوسانات تورمی به خرید دارایی‌های باارزش یا ارزهای خارجی روی می‌آورند که این روند خود ممکن است موجب تشدید بیشتر تورم گردد.
تاکنون بسیاری از کشورها، از جمله ترکیه، برزیل، آرژانتین، روسیه، مجارستان، فرانسه و غنا، اقدام به حذف چند صفر از پول ملی خود کرده‌اند و در برخی از این کشورها این اصلاحات به دلیل تورم بسیار بالا به چندین مرحله تقسیم شده است. به عنوان مثال، برزیل رکورددار در این زمینه می‌باشد، چرا که طی شش مرحله توانسته ۱۸ صفر را از واحد پول خود حذف نماید.
اخیراً، در همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی، محمدرضا فرزین – رئیس کل بانک مرکزی – اهداف و سیاست‌های پولی سال جاری را تشریح کرد و به اصلاح نظام پولی کشور اشاره نمود. او بر لزوم حذف چهار صفر از پول ملی تأکید کرده و این اقدام را یکی از ارکان سیاست‌های بانک مرکزی برای سال ۱۴۰۴ عنوان کرد.
فرزین بیان کرد که تصویر ریال ایران در اقتصاد جهانی تصویر مناسبی به شمار نمی‌آید و اجرای این سیاست، با توجه به تجارب موفق بین‌المللی و در زمان مناسب، می‌تواند به بهبود وجهه ریال کمک کرده و این امر ضروری است. به همین دلیل، حذف صفر از پول ملی در برنامه‌های بانک مرکزی قرار دارد.
در این راستا، وحید شقاقی – اقتصاددان – در گفت‌وگو با ایسنا، بر لزوم اجرای حذف صفر در زمان پس از مهار تورم تأکید کرده و گفت: در شرایط کنونی اقتصاد ایران، به نظر می‌رسد که حذف صفر یک اقدام شتاب‌زده و بدون بررسی جامع در سطوح کلان باشد. به‌طور معمول در جهان، کشورهایی که دچار تورم شدید یا ابرتورم بوده‌اند، پس از برطرف کردن تورم و برقرار کردن ثبات و آرامش اقتصادی، بسته به میزان تأثیرات منفی تورم در اقتصادشان، اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده‌اند.
وی افزود: به عبارت دیگر، در برخی کشورها به‌منظور سهولت در محاوره و محاسبات، تعدادی از صفرها حذف شده است، و در کشورهایی که موفق به انجام این اقدام بودند، یک روند منطقی را دنبال کرده‌اند.
این استاد اقتصاد در ادامه خاطرنشان کرد: هنوز ریشه‌های تورم در اقتصاد ایران حل نشده و به نظر می‌رسد که در سال جاری تورم بالای ۳۵ درصد وجود داشته باشد. این مسئله به دلیل وجود ناترازی‌های بزرگ اقتصادی ممکن است به تشدید چالش‌های تورمی در سال‌های آتی منجر شود. چرا که به دلیل وجود این ناترازی‌ها، احتمال تجربه تورم‌های بالا همچنان وجود دارد.
شقاقی بیان کرد: اگر در این مواقع اقدام به حذف چند صفر از پول ملی شود، ممکن است در سال‌های آینده به دلیل تورم دوباره با کاهش ارزش پول مواجه شویم و بنابراین امکان افزوده شدن مجدد چند صفر به واحد پولی وجود دارد. لازم به ذکر است که سال‌هاست که در محاورات روزانه، مردم از واحد ریال استفاده نمی‌کنند و در عرف اجتماعی، به جای آن از «تومان» در مبادلات مالی استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال، برای مقادیر کوچک مثل ۱۰۰هزار تومان، معمولاً از عبارت ۱۰۰ تومان استفاده می‌شود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: اما نکته کلیدی این است که تصور حذف چهار صفر از پول ملی، پیامدهای مالی برای کشور درپی خواهد داشت. مثلاً تمام مستندات حسابداری و حسابرسی کشور باید به‌روزرسانی شوند و بازنگری‌های گسترده‌ای در همه این متون مالی لازم است.
این اقتصاددان با اشاره به تجربیات کشورهایی که موفق به حذف صفر شده‌اند، گفت: تجربه جهانی نشان می‌دهد که کشورها زمانی اقدام به این کار کردند که ریشه‌های ابر تورم و تورم‌های طولانی‌مدت خود را مهار کرده بودند و اقتصادشان به وضعیت آرام و باثباتی دست یافته و توانسته‌اند پیش‌بینی کنند که در آینده احتمالی برای تورم‌های بالا وجود نخواهد داشت. اما در حال حاضر، اقتصاد ما با چالش‌های تورم طولانی‌مدت مواجه است که باید ابتدا به مهار آن بپردازیم.
شقاقی ادامه داد: در مقابل این موضوع، در شهرستان‌ها و به‌ویژه مناطق روستایی، برخی اقلام هنوز با قیمت‌های خرد قیمت‌گذاری می‌شوند و فشار قیمتی آنچنانی ندارند. برای مثال، قیمت یک کالا ممکن است در حال حاضر ۳۷۰۰ تومان باشد و پس از حذف چهار صفر، به دلیل وجود انتظارات تورمی به سمت بالا «رند» شود.
این استاد اقتصاد در پایان افزود: در مناطق کوچک و روستایی، قیمت‌گذاری اقلام غالباً بر مبنای مقادیر خرد صورت می‌گیرد، در حالی که در کلان‌شهرهایی چون تهران، قیمتها به صورت «رند» تنظیم می‌شوند. به علاوه، باید توجه کرد که در صورت حذف چهار صفر، نباید انتظار داشته باشیم که قیمتها به سمت کاهش حرکت کنند، زیرا این مسئله خود به ایجاد تورم جدید بر روی قیمتها منجر خواهد شد.
وی در پایان ابراز داشت: از این رو، به دولت و بانک مرکزی توصیه می‌شود که نخستین گام را در کاهش و کنترل ریشه‌های تورم بردارند و تدابیر لازم برای مقابله با بار تورمی که ممکن است از حذف صفر ناشی شود، اندیشیده شود. اگر بتوانیم به ریشه‌های تورم پاسخ دهیم و انتظارات تورمی در جامعه کاهش یابد، در این صورت می‌توان به انجام حذف صفر از پول ملی پرداخت. اما در شرایطی که انتظارات تورمی بالا بوده و قیمتها تمایل به افزایش دارند، چنین اقدامی ممکن نخواهد بود.
