در هوای بسیار سرد چه تغییراتی در بدن شما رخ می‌دهد؟
فصل سرد زمستان، بارش شدید برف و یا حتی یخبندان نیز نمی‌تواند مانع از ادامه زندگی ما شود. بسیاری از ما با پوشیدن جوراب‌های پشمی، چکمه‌های بلند، پلیورهای گرم و کاپشن‌های ضد آب، به محل کار خود می‌رویم حتی در روزهایی که هوا بسیار سرد است.
اما زمانی که دما به حدی غیرقابل تحمل می‌شود، شاید منطقی‌تر باشد که در خانه بمانید و از راحتی اتاق نشیمن برای انجام کارهایتان استفاده کنید. زیرا سرمای طاقت‌فرسا می‌تواند به سلامت جسم شما آسیب برساند.
برای آگاهی از آنچه که در دماهای پایین بر بدن شما می‌گذرد، به خواندن ادامه این مقاله بپردازید.
سرمازدگی
بدن انسان در برابر سرما به سرعت با کاهش جریان خون به دست‌ها و پاها پاسخ می‌دهد.
دکتر ایوان میلر، پزشک اورژانس در مرکز درمانی وستچستر واقع در شهر نیویورک توضیح می‌دهد: «بدن انسان دماهای زیر صفر را به عنوان یک تهدید جدی تلقی می‌کند و بلافاصله برای حفظ حیات فرد واکنش نشان می‌دهد. در اولین اقدام، بدن سرعت جریان خون به سرانگشتان دست و پا را کاهش می‌دهد. این کار به منظور حفظ گرما در اطراف اعضای حیاتی انجام می‌گیرد و به همین دلیل عضلاتی مانند دست و پا قربانی می‌شوند تا دمای داخلی بدن حفظ شود.»
این عملکرد باعث حفظ ایمنی اعضای داخلی بدن می‌شود اما برای انگشتان چندان آسان نیست و در نتیجه، سرمازدگی و یخ‌زدگی اتفاق می‌افتد. سرمازدگی شباهت زیادی به سوختگی دارد، چرا که می‌تواند به لایه‌های مختلفی از بافت‌های اعضای آسیب برساند.
سوختگی‌های درجه اول همانند سرمازدگی‌های درجه یک عمل می‌کنند و بیشتر بر لایه‌های سطحی پوست تأثیر می‌گذارند. همچنین هرچه سرمازدگی عمیق‌تر باشد و به لایه‌های زیرین آسیب برساند، طول درمان آن نیز دشوارتر خواهد بود.
نخستین نشانه‌های سرمازدگی شامل کرختی و حس مورمور در انگشتان دست و پا است. سرمازدگی همچنین می‌تواند نوک بینی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
اگر بدن فوراً گرم نشود، این اندام‌ها حس خود را کاملاً از دست داده و رنگشان سفید و رنگ‌پریده خواهد شد که این تغییرات ممکن است در عرض چند دقیقه رخ دهد.
زمانی که اندام‌ها دچار سرمازدگی می‌شوند، ضروری است که به سرعت آن‌ها را با کمک منابع گرمایی یا آب ولرم گرم کنید. البته در مرحله اول، هرگز نباید به سمت گرماهای شدید یا آب داغ بروید. گرم کردن باید به تدریج و به آرامی انجام شود و توجه داشته باشید که اندام‌های سرمازده را از یکدیگر جدا نگه دارید.
از آنجایی که احساس در اندام‌ها به خاطر سرما کاهش می‌یابد، هرگز آن‌ها را بیش از حد مالش ندهید زیرا ممکن است پوست آسیب ببیند و دچار ساییدگی شود.
اگر پس از چند ساعت اندام سرمازده به حالت اولیه بازگشت ولی رنگش آبی یا کبود شد، فوراً به مراکز پزشکی مراجعه کنید، چرا که احتمال بسیار بالایی وجود دارد که دچار سرمازدگی درجه ۴ شده باشد.
لرزیدن
لرزیدن یکی از مکانیزم‌های طبیعی بدن برای حفظ حیات و محافظت در برابر سرما است.
همه ما به خوبی تجربه لرزیدن در سرمای طاقت‌فرسا را داریم. این واکنش به سرعت آغاز می‌شود و بلافاصله پس از مواجهه با هوای سرد، بدن به لرزیدن می‌افتد. این واکنش به ظاهر شاید خوشایند نباشد، اما باید بدانید که یکی از گونه‌های دفاعی طبیعی بدن برای مقابله با سرما است.
زمانی که فرد به محیط سردی قدم می‌گذارد، بدن به لرزاندن اندام‌های خود می‌پردازد تا از این طریق گرمای بدن را حفظ کند.
این لرزش بر خلاف آنچه که به وفور احساس می‌شود، از شدت بالایی برخوردار نیست و با حرکات شدید یا پرش‌های ناگهانی همراه نیست، اما به طور موقت به حفظ گرمای بدن کمک شایانی می‌کند. همچنین، لرزیدن به عنوان یک زنگ خطری برای فرد عمل می‌کند تا خود را گرم نگه دارد.
ماهیچه‌هایی که در اثر سرما دچار لرز نمی‌شوند به سرعت منقبض می‌شوند. مانند نرمش‌های پیش از ورزش، گرم کردن بدن در سرمای شدید نیز حیاتی است، زیرا انقباض و سفتی ماهیچه‌ها می‌تواند مشکلاتی برای فرد ایجاد کند.
کم‌گرمایی (هیپوترمی)
یکی از خطرات عمده زمانی که دیگر نمی‌توانید لرز بدنتان را متوقف کنید، کم‌گرمایی است. هیپوترمی به معنی کاهش دمای بدن به زیر ۳۵ درجه سانتی‌گراد است.
زمانی که دمای بدن به شدت کاهش می‌یابد، علائم کم‌گرمایی به وضوح نمایان می‌شوند. لرزیدن به فعالیتی غیرقابل کنترل تبدیل شده و فرد دچار سردرگمی و از دست دادن توانایی تصمیم‌گیری می‌شود. این واکنش ممکن است فرد را به سمت اتخاذ تصمیمات نادرست سوق دهد و در نتیجه او نمی‌تواند به خود را از سرما رها کند.
مدت زمان بروز کم‌گرمایی در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. دکتر میلر در این رابطه اظهار می‌کند که هیپوترمی به عواملی چون اندازه بدن، سن و تعداد لباس‌هایی که فرد پوشیده بستگی دارد. در صورتی که متوجه شدید فردی به شدت دچار افت دما شده، حتماً با اورژانس تماس بگیرید.
در حین انتظار برای امدادرسانی، فرد باید به مکانی سرپوشیده منتقل شده و با پتو یا ملحفه‌های گرم و خشک گرم شود. همچنین نوشیدن مایعات گرم در این شرایط بسیار مفید است.
سردرد
سرما می‌تواند باعث بروز سردردهای شدیدی شود. تغییرات فشار هوا ممکن است به افزایش سردردهای میگرنی (برای افرادی که به آن مبتلا هستند) بیانجامد. همچنین وزش بادهای سرد در زمستان می‌تواند فشار هوا را به شدت کاهش دهد.
احساس یخ زدن مغز، مانند زمانی که بستنی می‌خورید، یکی از بارزترین اثرات سرما بر روی بدن انسان است. سردرد ناشی از سرما معمولاً زمانی بروز می‌کند که فرد ناگهان از یک فضای گرم به محیط سرد و یخبندان وارد می‌شود.
چون ورود هوای خشک به ریه‌ها خوشایند نیست، بینی سعی می‌کند با افزایش رطوبت محیط، هوای تنفسی را مرطوب کرده و عمل دم را تسهیل کند.
آبریزش بینی و اشک‌ریزش
آب و هوای سرد نیز می‌تواند باعث خشکی زیادی شود. چون ورود هوای خشک به ریه‌ها ممکن است ناخوشایند باشد، بینی تلاش می‌کند تا رطوبت را افزایش دهد و هوای نفس‌کشیدنی را مرطوب‌تر کند.
زمانی که هوای تنفسی بسیار خشک باشد و مایعات اضافه‌ای در بدن وجود داشته باشد، مقداری از این سیالات به طور غیرقابل پیش‌بینی از حفره‌های بینی بیرون می‌ریزند. محققان به این پدیده نام بینی اسکی‌باز را داده‌اند.
خشکی هوا همچنین باعث تحریک و ناراحتی چشم‌ها می‌شود. چشم‌ها برای حفظ رطوبت خود، اشک بیشتری ترشح می‌کنند و از این رو در روزهای سرد زمستانی، میزان اشک‌ریزش هم افزایش پیدا می‌کند.
نفس‌های کوتاه
هرچند هوای سرد و خشک می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند، اما به ویژه افرادی که به آسم، برونشیت و سایر مشکلات تنفسی مبتلا هستند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ناشی از هوای سرد و خشک قرار دارند.
تنفس هوای سرد و یخ‌زده می‌تواند باعث ایجاد سرفه، خس‌خس سینه و تنفس‌های کوتاه و سطحی شود.
منبع: روزیاتو
