خشونت و بهره کشی از پرندگان؛ تنها به خاطر چند دلار/ مناطق جنوبی ایران، کانون قاچاق شاهین، هوبره و بالابان برای شیخ های عرب منطقه

روزنامه فرهیختگان گزارش داد:

در طول چند سال گذشته، بازار قاچاق پرندگان بومی به کشورهای منطقه خلیج فارس وضعیت پررونقی داشته و فصل زمستان به طور خاص به عنوان زمان مناسبی برای زنده گیری، قاچاق پرندگان شکاری و همچنین صید پرندگان مهاجر و عرضه آن ها در بازارهای محلی شناخته می شود.

اگرچه خبرهایی درباره کشف و ضبط محموله های حاوی پرندگان شکاری و زینتی به گوش می رسد، اما شواهد عینی حاکی است که کنترل این وضعیت به دست مدیریت محیط زیست و نهادهای مسئول خارج شده و جوامع محلی به طور عمده بدون توجه به مسئولیت های خود نسبت به حیات وحش، به زنده گیری پرندگان شکاری و زینتی پرداخته و پس از آن، این پرندگان را از طریق دلالان به فروش می رسانند.

شرط بندی بر سر شاهین های شکاری میان شیوخ عرب

در ابتدا باید میان زنده گیری و فروش پرندگان شکاری به دلالان و شکار و فروش پرندگان در بازارهای محلی تمایز قائل شویم. این دو مشکلی زیست محیطی جنبه های اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی متفاوتی دارن. به روشنی مشخص است که سود اقتصادی زنده گیری پرندگان شکاری بالاتر است، زیرا دلایل خریداران پرندگان شکاری به مراتب متفاوت تر از شکار و فروش آن هاست.

بازار اصلی پرندگان شکاری مانند شاهین، بالابان، بحری و هوبره در کشورهای حاشیه خلیج فارس و در میان شیوخ عرب فعال است. از چند دهه پیش، یکی از سرگرمی های عرب ها در این منطقه، پرورش و تربیت پرندگان شکاری و برگزاری مسابقات شکار با شرط بندی بر روی این پرندگان است. با توجه به اقلیم غنی کشور ایران و توانایی پرورش این حیوانات در محیط زیست، شکارچیان در مناطق مختلف از قبیل گلستان، فارس و اصفهان ساعت ها در طبیعت مشغول به شکار و زنده گیری این پرندگان هستند و در نهایت ممکن است پس از چند روز موفق به شکار پرنده مورد نظر خود، نظیر شاهین یا بالابان شوند. باید اشاره کرد که هوبره نیز پرنده ای با جثه متوسط و خجالتی است که در نهایت توسط شاهین ها یا بالابان ها شکار می شود. به همین خاطر، به همراه شاهین، طعمه اش نیز به کشورهای عربی منتقل می شود و بازار دلاری پیدا می کند.

چشم های بسته پرنده شکاری

داستان غم انگیزتر اما مربوط به روش شکار این پرندگان است. معمولاً با استفاده از نخ، چشم های پرندگان شکاری دوخته می شود تا از تغییرات محیط اطرافشان آگاه نشوند و خود را زخمی نکنند. همچنین شاهپرهای این پرندگان با چسب محکم می شوند و یا بر سر آن ها کلاه های چرمی گذاشته می شود. زیرا هرگونه آسیب به پرنده باعث افت قیمت آن می گردد.

صیادان پرندگان شکاری معمولاً این پرندگان را به قیمت بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان به دلالان و قاچاقچیان حیوانات می فروشند، این در حالی است که سود دلال از فروش پرنده ها به مقصد نهایی به مراتب بیش تر و بر اساس دلار محاسبه می شود. علاوه بر این، ایران به عنوان یکی از مسیرهای جابجایی این پرندگان محسوب می شود و پرندگان شکاری ممکن است از کشورهای همسایه مانند افغانستان یا پاکستان و از مرزهای شرقی وارد کشور شوند و سپس از طریق بوشهر به کشورهای حاشیه خلیج فارس قاچاق شوند.

علاوه بر این، چرخه قاچاق این پرندگان، فرآیندی طولانی است و ممکن است از مرحله زنده گیری تا فروش به خریدار اصلی، گروهی شامل ۸ نفر در این فرآیند مشارکت داشته باشند. البته شایان ذکر است که علاوه بر پرندگان شکاری، پرندگان زینتی و آوازخوان نیز از جنگل های هیرکانی و زاگرس از خانواده های مختلف گنجشک سانان، نظیر سهره طلایی، طُرقه، چرخ ریسک و دیگر گونه ها به دام می افتند و هدف آن ها قاچاق به کشورهای عربی یا نگهداری در فضای داخلی کشور در منازل و باغ ها است. همچنین خود ایران نیز به عنوان یکی از مقاصد فروش پرندگان زینتی به شمار می آید.

شکار پرندگان، بخشی از سبک زندگی و نوعی اعتراض اجتماعی

ماجرای صید پرندگان حلال گوشت و عرضه آن ها در بازارهای محلی نیز موضوعی دیگر با دلایل اجتماعی و اقتصادی متفاوت است. برخی از ساکنان محلی به دلیل از دست دادن شغل های اصلی خود، به صید پرندگان روی می آورند. از سوی دیگر، مردم بومی که در نزدیکی محل تردد پرندگان حلال گوشت قرار دارند، مانند مردم استان های شمالی یا جنوب غرب کشور، به دلیل عادت غذایی، در فصول مشخص سال به خوردن گوشت پرندگان مهاجر نظیر غاز یا طاووسک بومی تمایل دارند و این در حالیست که به دلیل عدم آگاهی، تقاضا برای خرید این گوشت ها نیز وجود دارد. یکی از دلایل تداوم تمایل جوامع محلی به خرید پرندگان مهاجر، عدم آگاهی از مسئولیت های آنها نسبت به محیط زیست و حیات وحش است. همچنین نکته قابل توجه این است که جوامع محلی احساس مالکیت نسبت به پرندگان مهاجر دارند و تصور می کنند حق دارند پرندگانی که به تالاب ها و دریاچه های مناطقشان در فصول مختلف مهاجرت می کنند را شکار نمایند.

گونه دیگری از شکار پرندگان مهاجر نوعی اعتراض از سوی جامعه محلی به تغییرات اکوسیستم به حساب می آید. در نواحی هورالعظیم که هنوز حفاری نفت در آن انجام نشده، پرندگان غیربومی و ردیابی شده ای از سیبری نظیر لک لک به خاطر مهاجرت در فصول سرد به آنجا می آیند. ساکنان بومی این منطقه به عنوان یک واکنش اعتراضی به بیکاری و تغییرات زیست محیطی اقدام به صید این پرندگان می کنند. به علاوه، این روش تا در مناطق دیگر کشور نیز دیده می شود و معمولاً شکارچیان و یا ساکنان بومی در راستای اعتراض به مسائل اجتماعی دست به اقدامات غیرقانونی چون شکار پرندگان می زنند.

در نهایت، باید گفت که هم زنده گیری و هم شکار پرندگان مسأله ای اجتماعی در برخی از استان های کشور به شمار می آید و موضوعی پیچیده است. بنابراین نمی توان فرض کرد که پیگیری و نظارت مستمر سازمان محیط زیست به تنهایی قادر است قاچاقچیان پرندگان شکاری یا شکارچیان پرندگان مهاجر را متوقف کند. نکته واضح این است که ضعف قانون و عدم جدیت نهادهای انتظامی در نظارت بر فعالیت های قاچاق حیوانات محسوس است. در حالی که قاچاق حیوانات پس از قاچاق اسلحه و مواد مخدر در سطح جهانی در زمینه گردش مالی رتبه بالایی دارد، و درآمد حاصل از قاچاق حیات وحش به حدود ۷ تا ۱۰ میلیارد دلار در جهان برآورد می شود، متأسفانه در کشور ما قاچاق حیوانات هنوز به عنوان یک مسأله جدی برای نهادهای نظارتی و انتظامی مطرح نشده است.

۲۳۳۰۲