عبور از آستانه تاریخ با توافق ایران و بریتانیا
امروز، ۱۳ اسفند ۱۴۰۳ خورشیدی، معادل با ۳ رمضان ۱۴۴۶ هجری و ۳ مارس ۲۰۲۵ میلادی، نمایان‌گر مجموعه‌ای از رویدادها، وقایع و تاریخچه‌های مختلف است.
به نقل از ایسنا، در این روز خاص، به بررسی مهم‌ترین مناسبت‌ها و رویدادهای تاریخی پرداخته می‌شود.
معاهده پاریس و جدایی افغانستان از ایران – ۱۲۳۵
پس از اشغال هرات به دست نیروهای ناصرالدین شاه قاجار، دولت بریتانیا که به شدت از این اقدام نگران شده بود، به چهارمین شاه قاجار اعلان جنگ نمود و جزیره خارک و بوشهر را تصرف کرد.
این اقدام به درگیری‌های خونین میان نیروهای ایرانی و انگلیسی منجر شد که در نهایت با شکست ایرانی‌ها همراه بود. در پی این ناکامی، مذاکرات صلحی آغاز گردید که به امضای معاهده پاریس در فرانسه میان ایران و بریتانیا منجر شد.
بر اساس این معاهده، دولت ایران متعهد گردید هرات و کلیه اراضی افغانستان را ترک کند و از هرگونه ادعای حکمرانی بر هرات و تمام افغانستان صرف‌نظر نماید.
از سوی دیگر، بریتانیا نیز توافق کرد که نیروهای خود را از ایران خارج کرده و اسرای جنگی ایران را آزاد کند. این معاهده، به‌طورکامل دست ایران را از دخالت در افغانستان قطع کرده و نفوذ انگلستان را در دربار ایران تقویت کرد.
هرات به‌طور کامل از ایران جدا شده و افغانستان به استقلال از حکومت مرکزی ایران رسید. معاهده پاریس، ضربه‌ای جدی به استقلال سیاسی و اقتصادی ایران وارد کرد و تأثیر آن کمتر از عهدنامه‌های ننگین گلستان و ترکمنچای نبود که در زمان فتحلی‌شاه میان ایران و روسیه به امضاء رسید و منجر به کاهش سرزمین ایران گردید.
در تقویم خورشیدی، مناسبت‌های دیگری مانند رحلت آیت‌الله میرزا محمد فیض قمی، فقیه بزرگ و استاد برجسته حوزه علمیه قم در سال ۱۳۲۹، برگزاری اولین سمینار شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۷۴، ارائه بودجه سال ۱۳۵۲ توسط امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت پهلوی در سال ۱۳۵۱، حادثه سقوط یک هواپیمای نظامی ایران در ارتفاعات البرز و جان باختن ۸ سرنشین آن در سال ۱۳۵۲، و پیشنهاد سران اوپک در کنفرانس الجزایر در سال ۱۳۵۲، مبنی بر تضمین ارزش پول بهای نفت توسط غرب، حمایت از سرمایه‌گذاری‌های اعضای اوپک و اصلاح نظام پولی جهانی برای تثبیت قیمت نفت ثبت شده است.
همچنین در سال ۱۲۸۹، محمدولی خان سپهدار تنکابنی با عنوان سپهسالار اعظم از سوی احمدشاه قاجار به مقام ریاست‌الوزرائی نصب شد و در سال ۱۲۹۴، پیمانی در (برست لیتوفسک) بین عثمانی و روسیه امضاء شد که بر اساس آن طرفین متعهد به ترک خاک ایران شدند. در سال ۱۲۹۶، بودجه کل مملکتی برای سال ۱۳۱۳ در مجلس شورای ملی تصویب گردید و در سال ۱۳۱۲، دکتر فاطمه سیاح، استاد دانشگاه درگذشت.
رویدادهای مهم این روز در تقویم قمری
مرگ بنیان‌گذار سلسله بنی‌امیه – ۶۵
مروان بن حکم بن ابی العاص در سال دوم هجری به دنیا آمد. پدرش به سبب لعنت پیامبر از شهر مدینه رانده شد.
با این حال، او به دربار عثمان بن عفان، سومین خلیفه، راه یافته و به نزدیک‌ترین افراد به خلیفه تبدیل شد. مروان پس از مرگ معاویه دوم به خلافت رسید و دولت اموی به خاندان آل مروان منتقل گردید.
مروان علاوه بر منافق بودن، به عنوان فردی مکار و خبیث شناخته می‌شد. دوران خلافت او حدود ۱۰ ماه به طول انجامید و بعد از فوت یزید، همسرش را به زنی گرفت و درنهایت به دست او به قتل رسید، چراکه به یزید توهینی کرده بود.
مروان یکی از سخت‌ترین دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بود و ظلم‌های بسیاری بر آنان روا داشت.
در تقویم قمری مناسبت‌های دیگری مانند رحلت شیخ مفید، عالم بزرگ و فقیه نامی مسلمان در سال ۴۱۳، درگذشت ابن خشاب، محقق و نویسنده مسلمان در سال ۵۶۷ و وفات علامه محمدحسین نجفی، روحانی معاصر در سال ۱۴۰۹ به ثبت رسیده است.
رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی
انتفاضه مردم عراق علیه حسین – ۱۹۹۱
پس از شکست خفت‌بار ارتش رژیم بعث عراق در حمله نیروهای ائتلاف غربی به رهبری آمریکا در جریان جنگ کویت و به دنبال تحریم هرگونه پرواز در آسمان عراق توسط شورای امنیت، مردم مسلمان این کشور از فرصت استفاده کرده و با بهره‌برداری از ضعف دولت در نواحی مختلف، به قیام علیه رژیم صدام پرداختند.
این قیام که به واسطه همزمانی با ایام شعبان ۱۴۱۱ به انتفاضه شعبانیه معروف شد، منجر به کنترل بخش وسیعی از کشور به دست نیروهای مردمی گشت و از ۱۸ استان عراق، ۱۴ استان از کنترل حکومت بعث خارج شد.
در این مدت که حدود یک ماه به طول انجامید، مردم تحت نظارت مراجع علمی، امور را اداره و مناطق را کنترل کردند. در این زمان، آمریکا و متحدانش دریافتند که ناخواسته شرایط را برای ایجاد حکومتی مردمی و اسلامی در عراق فراهم کرده‌اند و قریب به سقوط حزب بعث هستند.
اگرچه تمامی فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی عراق تحت کنترل نیروهای متجاوز غربی بودند و اجازه هیچگونه حرکت هوایی داده نمی‌شد، اما به‌طور ناگهانی شرایط دچار تغییر شده و با دستور آمریکا، ارتش عراق، سرکوب بی‌رحمانه مردم و شیعیان را آغاز کرد.
مزدوران رژیم بعث برای قلع و قمع انقلابیون حتی از به کارگیری سلاح‌های شیمیایی و بمب‌های خوشه‌ای و آتش‌زا علیه ملت خویش پرهیز نکردند. در این کشتار که در تاریخ، حتی از جانب دیکتاتورترین و خون‌ریزترین رژیم‌های معاصر نیز نظیر ندارد، صدها هزار نفر به طرز جمعی قتل‌عام شده و در گورهای دسته جمعی به‌طور ناشناس دفن گشتند.
نقض حقوق بشری این جنایات به حدی بود که صدام، به محو مراکز قیام همچون کربلا و نجف از نقشه جغرافیایی عراق دستور داد و مزدورانش از هیچ توهین و جسارتی به مقدسات بقاع ائمه در نجف و کربلا دریغ نکردند.
تحلیل‌گران بر این باور هستند که در این چند روز حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر به دست رژیم بعث به شهادت رسیده‌اند. این قیام مقدس به دلیل ضعف نظامی و عدم وجود رهبری منسجم و هماهنگ، و همچنین سرکوب بی‌رحمانه ارتش صدام، سکوت مجامع بین‌المللی و، کمک‌های آمریکا به صدام، در پایان یک ماه با شکست مواجه شد و به ورق ننگینی دیگر در تاریخ سراسر جنایت و سیاه رژیم بعث و حامیان جهانی‌اش افزوده گردید.
در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری مانند درگذشت رابرت هوک، دانشمند انگلیسی و بنیان‌گذار علم هواشناسی در سال ۱۷۰۳، تولد الکساندر گراهام بل، مخترع تلفن، در سال ۱۸۴۷، آغاز انقلاب مجارستان علیه سلطه اتریش در سال ۱۸۴۸، امضای معاهده سان استِفانو بین روسیه و عثمانی در سال ۱۸۷۸، درگذشت گوتلیپ دایْمْلِر، مخترع موتور سیکلت در سال ۱۹۰۰، و امضای قرارداد صلح بین آلمان و شوروی در جریان جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۸ به ثبت رسیده است.
