دلایل افزایش قیمت نان توسط نانوایان چیست؟ / برخورد قاطع با کم‌فروشان
نان به‌عنوان یکی از کالاهای پایه و کلیدی در سفره خانوارها اهمیت بسزایی دارد، اما نوسانات شدید در خرید و فروش، همچنین عدم تعیین قیمت مناسب، منجر به افزایش قابل توجه در هدررفت، گرانفروشی و کم‌فروشی این محصول شده است. در ماه گذشته که قیمت‌ها دستخوش تغییرات شده، مردم نسبت به نوسانات قیمت و افزایش مکرر هزینه‌های اولیه نان و نانوایی‌ها به شدت ناراضی بودند.
، در تاریخ ۱۹ شهریورماه سال جاری، نرخ نان دولتی به‌طور رسمی تا ۶۰ درصد افزایش یافت. نتیجه این تغییرات این شد که قیمت هر نان لواش با آرد نوع یک از ۵۰۰ به ۷۰۰ تومان، لواش نوع دو به ۹۰۰ تومان، نان بربری با آرد نوع یک از ۱۸۰۰ تومان به ۲۵۰۰ تومان، بربری ساده با آرد نوع دو ۳۵۰۰ تومان، قیمت تافتون سنتی با آرد نوع یک از ۹۰۰ تومان به ۱۲۶۰ تومان، قیمت تافتون خراسانی از هزار تومان به ۱۴۰۰ تومان و قیمت تافتون گردان نیز از ۷۰۰ تومان به ۸۵۰ تومان رسید. همچنین قیمت تافتون نوع دو ۱۵۰۰ تومان و نان ماشینی تافتون با آرد نوع یک به ۸۵۰ تومان و نوع دو به ۱۲۰۰ تومان تعیین گردید.
به‌علاوه، قیمت نان بربری یک رو کنجد ۴۰۰۰ تومان و قیمت نان بربری دو رو کنجد به ۵۵۰۰ تومان افزایش یافت. نان سنگک ساده نیز به ۵۰۰۰ تومان رسیده است؛ در حالی که نان سنگک با یک واحد کنجد ۶۵۰۰ تومان، دو واحد کنجد ۸۰۰۰ تومان و سه واحد کنجد ۹۵۰۰ تومان فروخته می‌شود.
با توجه به این افزایش قیمت‌ها، بررسی‌های میدانی از برخی نانوایی‌ها نشان می‌دهد که هنوز بسیاری از آنها نان را به قیمت‌های جدید توزیع نکرده و برخی دیگر حتی پیش از اعلام قیمت‌های جدید قیمت‌ها را به‌طور چشمگیری افزایش دادند. اخیراً در مراجعه به نانوایی‌های محله‌ای واقع در خیابان آزادی متوجه شدیم که گرانفروشی و کم‌فروشی به شدت رایج شده و هیچ برچسبی از قیمت نان‌ها بر روی دیوارهای آنها وجود ندارد.
به یکی از نانوایی‌های سنگکی که سابقه طولانی در محله داشت و صف بلندی از مردم در مقابل آن تشکیل شده بود، مراجعه کردیم. بوی خوش نان‌های کنجدی برشته در فضا پیچیده بود. وقتی قیمت را جویا شدیم، گفتند نان ساده ۱۰ هزار تومان و نان کنجدی ۱۵ هزار تومان است. از هر دو مدل خرید کردم و قابل ذکر است که به رغم قیمت بالای این نانوایی، کیفیت نان‌ها در مقایسه با قیمت مصوب به‌طور قابل توجهی پایین‌تر بود. با وجود ظاهر برشته، داخل نان‌ها خمیری و نیم‌پز بود، و نان‌های کنجدی نیز به وضوح با میزان کنجد کمتری تهیه شده بودند.
در نزدیکی آن، نانوایی بربری دیگری نیز بود که هنگام خرید نان با صحنه‌ای مبنی بر دریافت کارت عابر بانک مواجه شدیم. این نانوایی‌ها علاوه بر قیمت‌های بسیار بالاتر، هر عدد نان را به‌طور غیرقانونی دو عدد محاسبه نموده و حتی هیچ قبضی برای خرید ارائه نمی‌دادند. درحالی که نان بربری کنجدی با آرد نوع یک باید به قیمت ۳۵۰۰ تومان به فروش می‌رسید، مبلغی در حد ۱۰ هزار تومان دریافت می‌کردند.
در ضمن از افرادی که در صف نانوایی‌ها منتظر بودند، نظر آنها را در مورد کیفیت نان جویا شدیم. آنها بیان کردند: «هر روز اندازه نان‌ها نسبت به روز قبل کوچک‌تر می‌شود و کیفیت پخت نامناسب است». دیگری افزود: «یک قسمت از نان را کنجد می‌زنند و در سایر نقاط، نان‌ها هیچ کنجدی ندارند، اما به قیمت‌های غیرمنطقی به فروش می‌رسند و صدای ما بی‌فایده است». یکی دیگر گفت: «دو روز پیش که پنج نان کنجدی خریدم، برای من به تعداد ده نان از کارت هزینه برداشت کردند و اجازه ندادند خودم کارت بکشم». یکی از افراد دیگر اظهار داشت: «کاش دستگاه‌های نظارتی پس از این تغییرات قیمت، نظارت دقیقی بر اجرای قوانین داشته باشند تا خسارات مالی به مردم وارد نشود».
آیا طرح هوشمندسازی آرد و نان قادر به کنترل قیمت‌های غیرواقعی و کاهش هدررفت نان بوده است؟
این وضعیت در حالی ادامه دارد که در سال ۱۴۰۱ دولت به منظور هوشمندسازی آرد و نان و تجهیز نانوایی‌ها به کارتخوان و تامین یارانه آرد و نان، تلاش کرد تا عرضه خارج از شبکه آرد و نان را زیر نظر داشته و نرخ‌های غیرواقعی را اصلاح کند و از بروز هدررفت نان جلوگیری کند. در ابتدای اجرای این طرح، نرخ‌های غیرواقعی شکسته شدند و در برخی موارد حتی کاهش یافتند و به‌طور کلی این طرح از رویکرد مثبتی برخوردار بود. اما به مرور زمان، راه‌هایی برای دور زدن این طرح نیز پیدا شده و در برخی موارد با وجود کارتخوان‌ها، همچنان گرانفروشی ادامه دارد.
ضرورت برخورد قاطع با متخلفین گرانفروشی
برای بررسی دقیق موضوع افزایش قیمت نان و تاثیر آن بر کیفیت و نیز کاهش هدررفت نان و گرانفروشی‌ها، با اتحادیه نانوایان تماس گرفتیم؛ اما پاسخی دریافت نکردیم. طبق گزارش‌های صدا و سیما و با توجه به نظارت‌هایی که اخیراً آغاز شده است، معصومه رضایی – مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران– در خصوص مساله گرانفروشی و کم‌فروشی نانوایی‌ها تأکید کرده که با وجود اصلاحات قیمتی، هنوز برخی نانوایان به گرانفروشی ادامه می‌دهند. او اعلام کرده که تعدادی از آنها در قیمت‌ها تغییراتی ایجاد کرده و برخی دیگر نیز وزن چانه نان را کاهش می‌دهند. این قیمت‌ها بر اساس نظر بخش خصوصی اصلاح شده و ما باید با افزایش نظارت، شرایط تخلف را در این زمینه از بین ببریم. به‌موجب تصمیم کارگروه آرد و نان، سهمیه آرد نانوایان متخلف، بسته به نوع تخلف، به‌طور موقت یا دائمی قطع خواهد شد؛ زیرا اگر نانوایی به تخلف خود ادامه داد، دیگر نیازی به ادامه فعالیت او وجود ندارد.
وی همچنین اشاره کرد که تا کنون سهمیه آرد ۱۱ نانوایی قطع شده است و نیازی به ادامه فعالیت واحدهایی که به گرانفروشی اصرار دارند، نیست و سهمیه آنها به نانوایی‌های معقول‌تر تخصیص خواهد یافت.
نارضایتی‌های نانوایان نیز قابل توجه است
اما ماجرا به همینجا ختم نمی‌شود. چرا که با بروز نارضایتی مردم، یکی از نانوایان بیان کرد: در روز اعلام افزایش قیمت نان، قیمت خمیر مایه که برای تهیه نان ضروری است، با افزایش ۴۰۰ هزار تومانی مواجه شد. همه بر این عقیده‌اند که نانوایان به گرانفروشی متهم هستند، اما هیچ نهاد نظارتی بر قیمت مواد اولیه، از جمله خمیر مایه و آرد، نظارتی ندارد و نهایتاً ما متهم می‌شویم. در سال‌های اخیر با وجود افزایش مداوم قیمت آرد، هزینه‌های حمل و نقل، قیمت سوخت و افزایش دستمزد کارگران، تنها یک بار قیمت نان افزایش پیدا کرده و این مسئله در درآمد و معیشت ما موثر واقع شده است.
حال باید دید که وزارت جهاد کشاورزی با وجود این نارضایتی‌های دوجانبه از طرف مردم و نانوایان چه تصمیماتی اتخاذ خواهد کرد؟
