کمبود زیرساخت‌ها مردم را بیشتر از حضور مهاجران آزرده کرده است
تجربیات گذشته نشان داده که مواجهه قهری با هیچگونه معضل اجتماعی نمی‌تواند به نتایج مثبت و رضایت‌بخشی منتهی شود. در حال حاضر، ایجاد فشار برای اخراج مهاجران افغان از ایران به معضلی تبدیل شده که روز به روز بوی خشونت و نفرت را به خود می‌گیرد و در این رابطه عوامل اجتماعی، رسانه‌ای، و همچنین مسائل اقتصادی و معیشتی درگیر هستند. اما آیا این همه فشار بر افرادی که زمانی نیروی کار تعیین‌کننده این خاک بودند و در بسیاری از مشاغلی که هیچ شهروند ایرانی مایل به پذیرش آنها نبود با حداقل دستمزد کار می‌کردند، می‌تواند راهکار مناسبی برای اخراج مهاجران غیرقانونی از کشور باشد؟
سوال این است که چرا مسئولان، پس از این همه سال، تازه به این فکر افتاده‌اند که قوانین مربوط به مهاجران غیرقانونی در سرتاسر جهان به اجرا در می‌آید. این واقعیت با فقدان برخورد قانونی در دوره‌ای که جامعه هنوز آمادگی پذیرش مهاجرت افغان‌ها به ایران را نداشت، در تناقض است؛ حال که این افراد سال‌های طولانی در این سرزمین سکونت داشته‌اند و بسیاری از آنان بر اساس عشق و ارتباطات خانوادگی ازدواج کرده و زندگی جدیدی تشکیل داده‌اند، چه دلیلی برای اصرار بر اخراج آنها وجود دارد؟
امان‌الله قرایی، جامعه‌شناس، در این زمینه به تجارت‌نیوز اظهار می‌دارد: «ساماندهی مهاجران افغان یک راه‌حل مناسب به شمار می‌آید تا این افراد بتوانند از حداقل حقوق شهروندی کشوری که به طور قانونی در آن زندگی می‌کنند بهره‌مند شوند و همچنین بسیاری از مشکلات و چالش‌هایی که به واسطه افزایش مهاجران غیرقانونی به کشور ایجاد شده، تا حد زیادی برطرف شود.»
او همچنین اشاره می‌کند: «متأسفانه در سال‌های اخیر، مردم ما به شدت با معضلات اقتصادی، معیشتی و بیکاری دست و پنجه نرم کرده‌اند. این موضوع باعث شده که بسیاری از افراد به این نتیجه برسند که یکی از دلایل بیکاری جوانان ایرانی، حضور افغان‌ها در کشور است؛ زیرا کارفرمایان از این نیروی کار بهره‌برداری می‌کنند، چراکه می‌توانند بدون دردسرهای قانونی و پرداخت مزایای بیمه و حقوق پایه و… آنان را جذب کنند و هر زمان که اراده کنند، بدون ترس از شکایت، آنها را به راحتی از کار اخراج کنند.»
بهتر است که مهاجران غیرقانونی از ایران بروند تا اینکه در معرض سوءاستفاده باشند
این استاد جامعه‌شناسی می‌افزاید: «اگر به دقت به این موقعیت نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که برای مهاجران غیرقانونی، رفتن از ایران بهتر از ماندن و مواجهه با سوءاستفاده‌های کارفرمایان است. به‌علاوه، اکثر این افراد در شرایط فقر و محرومیت زندگی می‌کنند و ممکن است علت بروز برخی معضلات اجتماعی شناخته شوند.»
او ادامه می‌دهد: «بسیاری از فرزندان این افراد، حتی اگر یکی از والدینشان ایرانی باشد، از داشتن شناسنامه و مدارک هویتی محروم هستند. همین‌طور، ثبت‌نام آنان در مدارس همیشه با چالش‌هایی همراه بوده و این رفتارها می‌تواند باعث بروز مشکلات اجتماعی شود. درست به همین ترتیب، محرومیت ایرانی‌ها نیز می‌تواند به گسترش این معضلات اجتماعی منجر گردد.»
مشکل به مهاجران افغان محدود نیست، بلکه کمبود امکانات باعث بی‌تابی مردم شده است
قرایی با تأکید بر این موضوع که تنها مهاجران افغان در کشور ما زندگی نمی‌کنند و از امکانات کشور بهره‌مند می‌شوند، بیان می‌کند: «مشکل اصلی این است که مسئولان در توزیع امکانات میان تمامی افراد جامعه توازنی برقرار نکرده‌اند و همین موضوع باعث شده تا مردم نسبت به این وضعیت عصبانی شوند. هم‌اکنون، بسیاری از دانشجویانی که در دانشگاه‌های مختلف ایران به‌صورت رایگان یا با هزینه کم مشغول به تحصیل هستند، از کشورهایی نظیر چین، ونزوئلا و… آمده‌اند، در حالی که دانشجویان ایرانی برای تحصیل در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد حتی در دانشگاه‌های دولتی باید هزینه‌های بالایی پرداخت کنند که بسیاری از آنان توانایی آن را ندارند.»
او اضافه می‌کند: «پس زمانی که بحث نارضایتی مردم از حضور مهاجران در کشور مطرح می‌شود، نمی‌توان تمام این نارضایتی‌ها را به دوش افغان‌ها و احساس نفرت نسبت به این افراد گذاشت. مردم نارضایتی خود را بیان می‌کنند زیرا انتظار دارند در شرایط فعلی که امکانات موجود است، این امکانات باید در اختیار افراد جامعه و کسانی که در این سرزمین به دنیا آمده‌اند قرار گیرد و نه به افرادی که تعلق و وابستگی به این خاک ندارند.»
باید قوانین مهاجرت اجرا شوند اما نه به شیوه‌های قهری
این استاد جامعه‌شناسی در ادامه خاطرنشان می‌کند: «در بسیاری از کشورهای دنیا، قوانین مربوط به مهاجران به دقت اجرا می‌شود. با این حال، اگر بخواهیم به فرهنگ مهمان‌نوازی ایرانی خود بازگردیم، باید به این نکته توجه کنیم که رویکردهای قهری چاره کار نیست. ساماندهی و ارائه مدارک شناسایی به مهاجران می‌تواند به کاهش آمار بزهکاری که ممکن است برخی مرتکب شوند، منجر شود. علاوه بر این، نظارت بر جامعه مهاجران را ساده‌تر و سازماندهی شده‌تر خواهد کرد.»
او با تأکید بر نکات خود می‌افزاید: «متاسفانه رفتارهای کنونی نسبت به این مهاجران به نوعی نادیده‌گیری قوانین به شمار می‌آید؛ چرا که حتی مهاجرانی که دارای مدارک شناسایی و مجوز اقامت هستند نیز در این جمع‌آوری‌های دسته‌جمعی تحت آزار و اذیت قرار می‌گیرند و این روش را نمی‌توان به عنوان روشی درست برای ساماندهی تلقی کرد.»
