نعناع معطر در میان بوی انفجار؛ کشف مفهوم «زندگی» در کمپ‌های پناهندگان غزه

، یک رسانه آمریکایی در گزارشی به بررسی فعالیت‌های جوانان غزه در فضای مجازی پرداخته و به شکلی نو از مقاومت اشاره می‌کند؛ مقاومتی که به ارزش زندگی توجه دارد و در سایه حملات موشکی صهیونیست‌ها، در ویرانی‌های غزه به دنبال نشانی از زندگی می‌گردد.

به گفته نیویورک‌تایمز، هفت ماه پس از آغاز جنگ در غزه، «محمد سعید الحلیمی» با جدیتی برای مستندسازی لحظات روزمره‌اش در غزه اقدام کرد. پیش از شروع جنگ، الحلیمی که دوستان و دنبال‌کنندگانش او را با نام «مدو» می‌شناسند، غروب‌های خود را با ضبط و به اشتراک‌گذاری ویدیوهایی از ترانه‌ها و اتفاقات مهم از زندگی‌اش سپری می‌کرد، اما پس از بمباران، زندگی‌اش به کلی دگرگون شد. دانشگاهش ویران گردید و او ناچارا به یک اردوگاه موقتی در سواحل منتقل شد.

با گذر زمان و طولانی‌شدن آوارگی مدو، او دوربینش را به سمت تجربیات غیرقابل باور روزمره در غزه متمایل ساخت. این جوان ۱۹ ساله اظهار داشت: «سعی داشتم واقعیت مثبتی را نمایش دهم، بیان یک نوع تاب‌آوری در برابر رنج‌های روزمره که ابعاد معمول زندگی ما را نادیده می‌گیرد.»

از ابتدای جنگ، فلسطینی‌های محصور در غزه در تلاش برای ثبت وقایع به انتشار تصاویری از بمباران‌های رژیم صهیونیستی پرداخته‌اند که به گوش میلیون‌ها نفر در سراسر جهان رسیده است. از آنجا که رسانه‌های جهانی به دلیل محدودیت‌های رژیم صهیونیستی با مشکل در اعزام خبرنگاران به غزه مواجه هستند، تصاویر منتشر شده توسط شهروندان عادی از این حملات به سرعت گردش کرد و با بازدیدکنندگان فراوانی مواجه شد.

در حال حاضر، این جوانان پنجره‌ای جدید به زندگی خود گشوده و روال روزمره‌یشان را در میانه جنگی یک‌ساله به تصویر می‌کشند، جنگی که به نظر می‌رسد پایانی ندارد.

بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، مدو اقدام به انتشار پست‌هایی کرد که در آنها انتظارهای طولانی برای دریافت آب آشامیدنی، دستور تهیه غذا با مواد غذایی محدود و باغچه‌ای که در کمپ آوارگان ایجاد کرده بود را به نمایش می‌گذارد. در یکی از پست‌هایش، در حالی که به دنبال‌کنندگانش در شبکه اجتماعی اینستاگرام نحوه کاشت یک بوته نعناع را آموزش می‌داد، از آنها خواست تا در نظراتش بنویسند: «چگونه باید نامش را بگذارم؟»

حدود ۱۰ هزار کیلومتر دورتر، در ایالت فلوریدا، یک زن آمریکایی ۳۶ ساله به نام «سیرا تافت» در حال تماشای پست‌های مدو بود و نگران وضعیت او بود. تافت درباره مدو گفت: «او به نظر شخصی می‌رسید که اگر از نزدیک ملاقاتش می‌کردم، می‌توانستیم بهترین دوستان هم باشیم.»

زندگی در غزه از دیدگاه اینستاگرام

طبق گزارش این رسانه آمریکایی، برخی از فلسطینی‌ها در غزه، نحوه پخت غذا بر روی آتش را با استفاده از هر ماده محدودی که در دسترس دارند مستندسازی می‌کنند. بعضی دیگر جعبه‌های کمک‌های انسانی را باز کرده و روتین‌های ورزشی خود را نیز با دنبال‌کنندگان به اشتراک می‌گذارند. در برخی از حساب‌های جوانان غزه، هم‌زمان با آوارگی و صف‌های طولانی برای آب، تصاویری از بازی‌های دوستانه فوتبال و شطرنج نیز به چشم می‌خورد.

این جوانان که به زبان انگلیسی تسلط دارند و شاهد افزایش فزاینده دنبال‌کنندگانشان هستند، نظرات خود را با دیگران به‌اشتراک می‌گذارند و به جلب کمک می‌پردازند. آنها از زبان مشابهی استفاده می‌کنند که اینفلوئنسرهای معروف در سراسر جهان برای به تصویر کشیدن جزئیات زندگی خود و جذب مخاطب به کار می‌برند.

«لورا سروای»، استادیار روزنامه‌نگاری در «دانشگاه خودگردان بارسلونا» که به مطالعه فعالیت‌های آنلاین فلسطینیان پرداخته، معتقد است محتوای الحلیمی و دیگر جوانان فلسطینی که فعالیت‌های روزمره مانند ورزش یا آشپزی را در پس‌زمینه جنگ به تصویر می‌کشند، دارای ظرفیت بالایی برای جذب مخاطب هستند. او می‌گوید در اینجا دیگر پیچیدگی‌های زبان روزنامه‌نگاری مطرح نیست، بلکه جوانان پشت این صفحات برای دنبال‌کنندگان خود به عنوان شخصیت‌های آشنا معرفی می‌شوند که زندگی خود را به نمایش گذاشته‌اند و مخاطب با زندگی آنها احساس نزدیکی می‌کند.

«محمد فارِس»، جوان فلسطینی ساکن خان یونس، پیش از شروع جنگ مکان مورد علاقه‌اش را باشگاه ورزشی معرفی کرده بود. او که به تشویق خانواده‌اش به ثبت رویدادهای زندگی‌اش روی آورده، از ماه آوریل روتین‌های غذایی و ورزشی‌اش را در حساب کاربری خود منتشر کرده و موفق به جذب بیش از ۱۸۰ هزار دنبال‌کننده شده است.

فارِس به تازگی در مصاحبه‌ای در حین دریافت سهم آبش گفت: «چرا از این فرصت برای صحبت با جهان استفاده نکنیم؟» او بیان کرد که از زمان آغاز فعالیت‌های خود، حدود ۱۳ هزار دلار درآمد آنلاین کسب کرده و امیدوار است در نهایت بتواند خانواده‌اش را از غزه خارج کند.

فارِس به مشکلات ناشی از آوارگی و کمبود مواد غذایی سالم اشاره کرده و به دشواری در دسترسی پایدار به اینترنت اشاره می‌کند، یادآور می‌شود که برای بارگذاری یک ویدئو گاه باید ساعت‌ها منتظر بماند. او به مخاطبان خود می‌گوید که فلسطینی‌ها می‌کوشند ادامه حیات دهند.

نیویورک‌تایمز گزارش می‌دهد که جنگ غزه باعث شد تا بسیاری از فلسطینیان این منطقه به مکان‌های کوچکتری نقل مکان کنند که رژیم صهیونیستی آنها را به عنوان مناطق امن شناسایی کرده است. با این حال، سازمان ملل و گروه‌های امدادی بر وقوع قحطی وسیع در غزه تأکید کرده و اعلام می‌کنند که در این باریکه هیچ مکان امنی وجود ندارد.

الحلیمی و سایر جوانانی که همچون او در تلاش به تصویر کشیدن زندگی روزمره در غزه جنگ‌زده هستند، در برخی مواقع با اتهامات بر اساس انتشار اطلاعات نادرست یا انتقادات به دلیل لحن شوخ خود مواجه شدند. مدو در پاسخ به این انتقادات در ماه مه با انتشار ویدیویی گفت: «ما جهنم را تجربه کرده‌ایم… من فقط یک درصد از زندگی‌ام را به تصویر می‌کشم، آن یک درصدی که می‌کوشم از آن لذت ببرم.»

مخاطبان فراگیر

حتی پیش از شروع جنگ، جوانان فلسطینی از لحن غیررسمی و شوخ‌طبعانه شبکه‌های اجتماعی برای مقاصد متنوع استفاده می‌کردند تا به گفته دکتر «سروای» از دانشگاه خودگردان بارسلونا، نقشی بازیگوشانه داشته و در بیان نکات سیاسی از طنز بهره بگیرند.

این استاد دانشگاه اشاره دارد که پافشاری بر وارد کردن لحن طنز در هنگام روایت وقایع غزه، به نوعی مقاومت و طغیان به شمار می‌رود؛ زیرا این جوانان در تلاشند بگویند «ما زنده‌ایم و به زندگی ادامه خواهیم داد»، که پیامی سیاسی معتبر است. به گفته دکتر سروای، انتشار این ویدئوها تحت عنوان محتوای «سبک زندگی»، سبب می‌شود الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی آنها را با مخاطبی وسیع‌تر به اشتراک بگذارند. حتی در دیگر کشورهای جهان، بهره‌گیری از شیوه‌های غیررسمی و سرزنده باعث گسترش آرمان‌های دیگر جنبش‌ها شده است، نظیر جنبش مبارزه با قتل زنان در آمریکای لاتین که از همین رویکرد پیروی نموده است.

مدو، جوان ۱۹ ساله فلسطینی در یکی از مصاحبه‌هایش بیان کرد که تولید این محتواها به او کمک می‌کند بار دشوار زندگی در غزه را تسهیل نماید و گفت: «من تمام تلاشم را می‌کنم تا جنبه‌های جدید و روشنی را در زندگی‌ام در چادر رقم بزنم و آن را به یادماندنی سازم؛ به تبدیل یک لحظه درد به لحظه‌ای از امید.»

او که در دوران تحصیل نخبه شناخته شده و بر اساس طرح وزارت خارجه ایالات متحده در تگزاس تحصیل کرده بود، به سرعت افزایش قابل توجهی در تعداد دنبال‌کنندگانش مشاهده کرد و آرزو داشت که فرایند جمع‌آوری هزینه لازم برای خارج کردن خانواده‌اش از غزه را تسهیل کند، اما موفق به انجام این کار نشد.

ویدیویی که او در ۲۵ اوت سال جاری منتشر کرد، به عنوان آخرین محتوای او ثبت شد، زیرا یک روز بعد او در اثر حمله هوایی رژیم صهیونیستی و به دلیل اصابت ترکش به سرش به شهادت رسید و در بیمارستانی در خان یونس جان سپرد؛ حمله‌ای که رژیم صهیونیستی وجود آن را انکار کرد.

در ماه‌های پس از شهادت مدو، دنبال‌کنندگانش بارها ویدیوهای او را دیده و یاد او را زنده نگه داشته‌اند. برخی از آنها وعده داده‌اند که به یاد او در باغچه‌هایشان نعناع بکارند و طرحی حمایتی برای کمک به خانواده‌اش ایجاد شده که تا کنون بیش از ۱۳۷ هزار دلار جمع‌آوری کرده است. مدو در یکی از ویدیوهایش درباره کاشت گیاهان گفته بود: «این عمل برای من نوعی مقاومت است، من زندگی را به پیش می‌برم. آنها (صهیونیست‌ها) جان می‌گیرند و من جان می‌بخشم.»