همایش بزرگداشت علامه شهید سید جمال‌الدین اسدآبادی برگزار شد
همایش بزرگداشت علامه شهید سید جمال‌الدین اسدآبادی، به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان با همکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، پنجشنبه ۸ خردادماه ۱۴۰۴ با حضور پرشمارِ استادان، پژوهشگران و مدیران عالیِ فرهنگی کشور در همدان برگزار شد.
درابتدای این برنامه سیدمحمدرضا جوادی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان ضمن خیرمقدم به حاضران، گزارشی از روند فعالیت های همایش در ابعاد مختلف علمی و اجرائی بیان کرد.
زیست عارفانه سید جمال در جامعه اسلامی
محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی نیز در این آیین در سخنانی درباره شخصیت سید جمال‌الدین اسدآبادی، به ابعاد گوناگون فکری و عملی او اشاره کرد و گفت: یکی از ویژگی‌های مهم و ممتاز سید جمال‌الدین آن است که برخلاف بسیاری از اهل علم و عرفان زمان خود، که از ورود به مسائل اجتماعی و سیاسی پرهیز می‌کردند، او این میدان را رها نکرد و مسئولانه در جهت اصلاح جامعه و مقابله با مفاسد وارد عمل شد. بسیاری از علما، همان‌گونه که سعدی در حکایتی ذکر می‌کند، ترجیح می‌دادند از اجتماع کناره‌گیری کرده و در عزلت و انزوا زندگی کنند. اما سید جمال در همین جامعه زیست و عمل کرد، چرا که باور داشت یک عالم واقعی باید نه تنها به نجات خود، بلکه به رهایی جامعه نیز بیندیشد.
وی تأکید کرد که سید جمال نه تنها در حلقه بزرگانی همچون آیت‌الله بهاری و ملا حسینقلی همدانی رشد کرد، بلکه ارتباط تنگاتنگی با بزرگان علم و معرفت زمان خود داشت. با این حال، مسیر خود را در متن جامعه تعریف کرد و با باور به نقش اصلاح‌گر، وارد میدان سیاست و اجتماع شد. عرفان او، عرفانی پویا و فعال بود که حضور در متن مردم را ضروری می‌دانست.
شالویی ادامه داد: ویژگی بارز دیگر سید جمال، تلاش بی‌وقفه‌اش در مسیر تقریب، رفع اختلاف و ایجاد وحدت میان امت اسلامی بود. او بر آن بود تا همه را حول محور توحید و اسلام گرد آورد. همان‌گونه که امام خمینی(ره) فرموده‌اند، در میان اولیای الهی اختلافی نیست؛ اگر اختلافی هست، از شیطان است، تلاش سید جمال نیز در همین مسیر بود که مسلمانان را از کینه‌ها، تعصبات فرقه‌ای و قومی دور کند و به وحدت واقعی برساند.
وی در ادامه با اشاره به تمثیل مشهور مولوی از چهار مرد با زبان‌های مختلف که بر سر یک درهم به نزاع برخاستند، گفت: آنچه در میان امت اسلامی ما را دچار پراکندگی کرده، نه تفاوت در حقیقت، بلکه ناآشنایی با زبان و درک متقابل است. اگر مصلحی چون سید جمال در میان آن‌ها حضور یابد که زبان همه را بداند، می‌تواند این نزاع را به وحدت و انسجام بدل کند. او دقیقاً همین نقش را ایفا کرد؛ مصلحی که زبان‌ها، فرهنگ‌ها و خواسته‌ها را می‌فهمید و سعی داشت با عقلانیت و تدبیر، آن‌ها را به هم نزدیک کند.
شالویی در پایان خاطرنشان کرد: امروز، جهان اسلام و بلکه بشریت، بیش از هر زمان دیگری به شخصیت‌هایی چون سید جمال‌الدین نیاز دارد؛ مصلحانی که با عقل، دین، عرفان، و سیاست، وحدت و همدلی بیافرینند و با درک عمیق از شرایط، امت اسلامی را از تفرقه و سقوط نجات دهند. باید این افکار به نسل امروز منتقل شود، نسلی که نه به‌دنبال گریز از هویت، بلکه جویای هویت واقعی خود است.
در ادامه حجت‌الاسلام مرتضی موحدی، امام جمعه اسدآباد و رئیس بنیاد بین‌المللی سید جمال‌الدین اسدآبادی، به ایراد سخن پرداخت و گفت: استکبارستیزی و بی‌قراری سید جمال باعث شده که شخصیت علمی او در حاشیه قرار بگیرد، در حالی که ایشان به‌حق یک علامه، فیلسوف، عارف و نابغه بود.
وی با اشاره به فعالیت‌های کمیته علمی همایش نیز عنوان کرد: اسناد مربوط به شخصیت علمی سید جمال برای ارائه در کنگره بین‌المللی در حال آماده‌سازی است و نتایج بررسی حدود ۱۲۰ مقاله توسط این کمیته، بیانگر عمق علمی این شخصیت بزرگ است.
رئیس بنیاد سید جمال‌الدین همچنین خواستار حمایت مجلس شورای اسلامی برای تخصیص ردیف بودجه‌ای به این بنیاد شد و افزود: بنیاد بین‌المللی سید جمال‌الدین دومین بنیاد بین‌المللی استان همدان است و برنامه‌های مؤثر و راهگشایی را مطابق با اساسنامه خود پیگیری می‌کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اثرگذاری عمیق سید جمال در الازهر مصر و واکنش‌های استکبار به فعالیت‌های او گفت: حضور چهل‌روزه سید جمال در الازهر آن‌چنان تأثیرگذار بود که انگلیسی‌ها تحمل آن را نداشتند. در فرانسه نیز ارنست رنان، فیلسوف فرانسوی، از سید جمال تمجید می‌کند.
وی با اشاره به دیدگاه‌های اصلاح‌طلبانه سید جمال درباره سلطنت، اظهار کرد: سید جمال در آخرین نامه‌هایش می‌نویسد که راه اصلاح، سلطنت نیست، بلکه باید آن را برچید؛ همان‌گونه که حضرت امام خمینی (ره) نیز این راه را پیمودند.
وحدت اسلامی؛ مهترین فعالیت سید جمال الدین اسدآبادی
در ادامه اکبر رنجبرزاده نمایند مردم اسدآباد در مجلس شورای اسلامی به ایراد سخن پرداخت و گفت: اگر مسیر عالمان گذشته به‌درستی دنبال می‌شد، امروز شاهد این‌همه گرفتاری، رنج و مشکلات در جهان اسلام نبودیم. سید جمال‌الدین تمام تلاش خود را برای ایجاد وحدت در میان مسلمانان انجام داد و دشمن نیز با تمام توان در پی تفرقه‌افکنی بود.
او افزود: سید جمال انسانی آسمانی بود که هنوز هم، افکار بلند و زنده‌اش، راهگشا برای جهان اسلام است. اندیشه‌های وحدت‌طلبانه او همچنان باطراوت و قابل بهره‌برداری برای آینده امت اسلامی است. او باور داشت، حکومت‌ها به عقل استوار و ملت‌ها با علم زنده می‌شوند. اگر علم و آگاهی نباشد، اساساً امکان حیات نیست.
در ادامه، رنجبرزاده پیام رئیس مجلس شورای اسلامی به این مراسم را قرائت کرد. در بخشی از این پیام آمده است: علامه مجاهد، شهید مصلح، سید جمال‌الدین اسدآبادی، چهره ماندگار حقیقت‌جویی و آزادی‌خواهی و پرچمدار وحدت امت اسلامی بود. ایشان با بصیرت و دانش، راه جهاد و مبارزه را در پیش گرفت و با نقد استعمار و تبیین دانش سنتی در کنار علوم جدید، آغازگر تحولات فکری در میان امت اسلامی شد.
در بخش دیگری از این پیام نیز رئیس مجلس شورای اسلامی تأکید کرده است که یکی از بزرگ‌ترین میراث‌های سید جمال‌الدین، وحدت اسلامی است؛ میراثی که امروز بیش از هر زمان دیگر مورد نیاز ملت‌های مسلمان است. اندیشه‌های وحدت‌طلبانه، ضد استعماری و آینده‌نگرانه ایشان همچنان الهام‌بخش جریان‌های فکری و سیاسی در سراسر جهان اسلام است.
در ادامه حجت الاسلام مرتضی هاشمی، امام جمعه درگزین و دبیر علمی همایش، پس از قرائت بیانیه کمیته علمی درباره مقالات برگزیده ارائه شده توضیحاتی را برای حاضران بیان کرد.
استان همدان؛ پایتخت تاریخ و تمدن ایران
حمید ملانوری‌شمسی استاندار همدان، دیگر سخنرانِ حاضر در این برنامه بود. او طی سخنانی گفت: استان همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین، یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های تاریخی و تمدنی جهان است که سرمایه‌های بی‌نظیری چون شخصیت‌های علمی، فرهنگی و مبارزان بزرگی را در دل خود جای داده است.
ملانوری‌شمسی افزود: همدان سرزمینی است که مفاخر بزرگی چون علامه شهید سید جمال‌الدین، آیت‌الله بهاری، شهید آیت‌الله مفتح و بسیاری دیگر از دانشمندان و اندیشمندان برجسته را پرورش داده است از همین‌رو این استان همچنان امروز نیز مهد شخصیت‌های اثرگذار در عرصه‌های مختلف علمی، سیاسی و فرهنگی است.
استاندار همدان یکی از ویژگی‌های بارز استان همدان را ، پیوند عمیق مردم آن با مفهوم وحدت اسلامی دانست و بیان کرد: این وحدت وحدتی است که پایه‌گذار موفقیت‌های بزرگ تاریخی و معاصر این ملت بوده و در همین راستا است که شهید سید جمال‌الدین، منادی وحدت اسلامی، به عنوان نماد این راه، با بصیرتی به‌موقع، جهان اسلام را به همبستگی و مقابله با استکبار فراخواند.
ملانوری با بیان اینکه ما به آینده‌ای روشن و پر از افتخار در استان همدان ایمان داریم، گفت: همدان استانی است که در تراز عالی تاریخ و تمدن ایران زمین قرار دارد و با تلاش همگانی می‌تواند الگویی برای وحدت، پیشرفت و افتخار باشد.
پیوند تلاش های سید جمال با پیروزی انقلاب اسلامی
در بخش دیگری از این همایش ملی، حجت الاسلام مرتضی آقا تهرانی رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با تاکید بر نقش شخصیت‌هایی همچون سید جمال‌الدین اسدآبادی در بیداری اسلامی، به سیر زندگی، سفرهای علمی و تلاش‌های او برای اتحاد امت اسلامی پرداخت و گفت: اگر تلاش‌های سید جمال نبود، شاید انقلاب اسلامی نیز به سرانجام نمی‌رسید.
وی در بخش دیگری از سخنان خود از ضرورت خودسازی در کنار تحصیل برای طلاب سخن گفت و تأکید کرد که فهم دقیق فلسفه، عرفان، فقه و سیاست دینی، لازمه ورود جدی در میدان جهاد تبیین و تبلیغ است.
وی با اشاره به نقش ولی فقیه در عصر غیبت، افزود: در مقابل خرافات، بدعت‌ها و تحریفات باید ایستادگی کرد و نگذاریم به اسم دین، انحرافی وارد جامعه شود.
او همچنین از کم‌کاری برخی حوزه‌های علمیه در ورود به مسائل اجتماعی و سیاسی انتقاد کرد و گفت: نباید اجازه داد جریانات سکولار یا منحرف پاسخگوی ذهن جوانان باشند. امروز نیاز به حضور فعال، علمی و تبلیغی طلاب بیش از همیشه احساس می‌شود.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در پایان تأکید کرد: مردم باید در کنار ولایت فقیه بمانند؛ همان‌گونه که امام و رهبری همیشه همراه مردم بوده‌اند. راه روشن است؛ اما نیازمند بصیرت، شجاعت، و عمل به هنگام هستیم.
/
