پزشکیان اگر اراده کند، می‌تواند فیلترینگ را لغو کند

«من اطمینان می‌دهم که کل دولت در برابر مسدودسازی‌های اجباری، فیلترینگ و فعالیت‌های فیلترشکن‌فروشان و فشارهای خارجی با تمام توان ایستادگی خواهد کرد» این یکی از وعده‌های اساسی مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم در آستانه انتخابات بود.

او در طول سخنرانی‌های انتخاباتی به کرات بر ضرورت برطرف کردن فیلترینگ تأکید کرده بود. اما در یک چرخش ناگهانی و در نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی، رویکرد جدیدی اتخاذ کرد و از رفع فیلترینگ خبری نبود، بلکه دستوری صادر کرد مبنی بر برخورد با فروشندگان فیلترشکن.

ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، به طرز عجیبی خواسته‌های مردم را به عنوان مدیریت هوشمند فضای مجازی تفسیر کرد، اظهارنظری که به طور معمول از سوی افرادی که به محدودسازی اینترنت اعتقاد دارند، برای توجیه فیلترینگ مطرح می‌شود.

این تغییر رویکرد دولت حتی موجب بازخورد منفی از سوی حامیان سرسخت مسعود پزشکیان گردیده است. عباس عبدی در این رابطه اشاره کرد: اگر مشکل فیلترینگ حل نشود، همبستگی جامعه متزلزل خواهد شد.

روزنامه اعتماد که به رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت تعلق دارد نیز به انتقاد از سخنان وزیر ارتباطات پرداخت و از دولت خواست که توجه جدی به موضوع رفع فیلترینگ داشته باشد.

فیلترینگ در دوره پزشکیان به شدت اعمال می‌شود

وحید شیخعلی‌زاده فرید، فعال حوزه IT در این زمینه به آفتاب‌نیوز گفت: متأسفانه فیلترینگی که در دولت قبلی برقرار شده است، اکنون با شدت بیشتری ادامه دارد. به عبارت دیگر، در دولت جدید هیچ تلاشی برای کاهش فیلترینگ یا سهولت دسترسی به برخی اپلیکیشن‌ها انجام نشده و علاوه بر این، دو اقدام جدید در حال انجام است که حتی در دولت قبل نیز به بن بست رسیده بود؛ در آن زمان، فعال‌سازی اینترنت فناوران در پارک فناوری پردیس در پی واکنش‌های منفی فراوان، ملغی شد که این نوع اینترنت خود گونه‌ای متفاوت از اینترنت طبقاتی به شمار می‌آید. در اینترنت طبقاتی، گروه‌های مختلف از جمله دانشجویان و خبرنگاران به نوعی از اینترنت کمتر فیلترشده دسترسی خواهند داشت در حالی که سایر افراد جامعه در وایت لیست یا اینترنت داخلی قرار می‌گیرند.

ایجاد خط اینترنتی در قبال برخی خدمات!

او ادامه داد: اینترنت طبقاتی خود به شدت مستعد ایجاد بازار سیاه جدید و رانت‌های گسترده است و تبعیض نامطلوبی میان شهروندان شکل می‌دهد. علاوه بر این، با این روش هیچ‌گونه بهبود واقعی در کیفیت اینترنت نخواهیم داشت، بلکه فقط دسترسی بیشتری برای گروه‌های بسیار محدودی از جامعه فراهم خواهد شد؛ به‌مثال، تنها یک استاد دانشگاه به تلگرام بدون فیلتر دسترسی خواهد داشت و برای باقی مردم شرایط همچنان ثابت خواهد ماند. در حال حاضر نیز در زمینه فیلترینگ نوعی رانت برقرار شده است به‌طوری که برخی افراد وابسته به حاکمیت از خط سفید استفاده می‌کنند یعنی اینترنت‌شان کاملاً آزاد و بدون فیلترینگ است. بعضاً این افراد در توییتر تصریح کرده‌اند که از فیلترشکن استفاده نمی‌کنند. من به‌صورت شخصی با مواردی آشنا هستم؛ به‌عنوان مثال فردی می‌گوید بیایید خط اینترنت شما را سفید کنیم و در قبالش مثلاً خدماتی را از ما دریافت کنید!

دولت، عامل آلودگی شبکه است، نه VPN!

این فعال حق دسترسی به اینترنت آزاد در ادامه اظهار داشت: البته خط سفید خیلی محدود است و در زمینه اینترنت طبقاتی، در دولت قبل به صراحت گفته می‌شد هر کس در پارک فناوری و مراکز مشابه مشغول به کار است از اینترنت با کیفیت‌تری بهره‌مند خواهد شد.

وزیر ارتباطات مدعی است که این فیلترشکن‌ها هستند که باعث آلودگی و اختلال در شبکه می‌شوند، نظر شما چیست؟

VPN ترافیک شما را ایمن می‌کند و به همین دلیل از فیلترینگ عبور می‌کند و در عبارات عمومی به آن فیلترشکن گفته می‌شود؛ در واقع vpn ابزار امنیت است و کاربرانی که به دنبال افزایش امنیت خود هستند در سرتاسر جهان عمدتاً از VPN استفاده می‌کنند و هیچ ارتباطی با اختلال شبکه ندارد. اختلال به وجود می‌آید زمانی که وزارت ارتباطات سعی دارد جلوی این VPN‌ها را بگیرد و ترافیک و شبکه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به طوری که اختلال ایجاد می‌شود. در واقع آسیب به شبکه ناشی از تلاش وزارت ارتباطات برای مقابله با VPN‌هاست. به نوعی، بستر آلودگی، فیشینگ و هک توسط خود دولت فراهم شده است، زیرا دولت به واسطه فیلترینگ کاربر غیرآموزش‌دیده را به فروشندگان فیلترشکن متصل می‌کند و کاربر ناچار است بدون آگاهی کافی به آنها اعتماد کند. افزون بر این، فیلترینگ سبب می‌شود که نرم‌افزارها و گوگل پلی به‌روز نشود و کاربر ناچاراً به بازار آزادی مراجعه کند که از نظر اطمینان، به اندازه گوگل پلی مطمئن نیست. در واقع این دولت است که کاربر را با آلودگی گوشی و برنامه‌های آلوده مواجه ساخته است.

پزشکیان نیز در دوران انتخابات در مورد فیلترینگ وعده‌های واضحی داد و به‌روشنی اعلام کرد که در برابر فیلترینگ ایستادگی خواهد کرد، اما او و وزیر ارتباطات پس از استقرار، کلامی متفاوت بیان می‌کنند. آیا دولت توانایی رفع فیلترینگ دارد؟

پزشکیان و وزارت ارتباطات اگر بخواهند می‌توانند فیلترینگ را رفع کنند، اما اینکه نمی‌خواهند خود را درگیر کنند یک بحث جداست. رئیس‌جمهور رهبری شورای عالی فضای مجازی را به عهده دارد؛ یعنی نهادی که منبع تعیین فیلترینگ است، رئیس‌جمهور رئیسی این نهاد به‌شمار می‌آید و ۶ نفر از اعضای این شورا نیز جزء دولت هستند. رئیس‌جمهور حداقل می‌تواند اعلام کند که من با فیلترینگ مخالف هستم، اما ۶ نفر از دیگر نهادها با این موضوع مخالفت کرده‌اند و این تصمیم تحقق نیافته است، اما دکتر پزشکیان در آنجا اعلام می‌کند که ما «باید با فیلترشکن» مقابله کنیم، نه اینکه بگوید باید با فیلترینگ بجنگیم؛ وزیر ارتباطات هم می‌گوید که ما باید اینترنت هوشمند (طبقاتی) ایجاد کنیم و فیلترشکن را به نادرستی به عنوان ابزار ناامن معرفی می‌کند زیرا به‌عنوان وزیر در این حوزه حتماً آگاهی و اطلاعات کافی دارد که بداند VPN یک ابزار ایمنی است و نه آلوده. متأسفانه، در مصاحبه‌ای اخیر به صراحت و به نادرستی اعلام می‌کند که VPN عامل ناپایداری شبکه است و برنامه‌اش تمرکز بر مقابله با فیلترشکن‌هاست. او و رئیس‌جمهور به جای مواجهه با مخالفانی که به آزادی اینترنت اعتقاد دارند، برخلاف وعده‌های قبلی در کنفرانس‌ها می‌گویند که ما می‌خواهیم با فیلترشکن‌ها برخورد کنیم.

 نظر شما درباره آمارهای برخی رسانه‌ها که ادعا کرده‌اند مردم به پلتفرم‌هایی مانند ایتا، اقبال زیادی نشان داده‌اند چیست؟

اگر این آمارها درست بود و کاربران به نرم‌افزارهای بومی اقبال می‌کردند، نیازی نبود که فیلترینگ هر روز افزایش یابد. شاید به عنوان مثال وقتی بانک ملی ادعا می‌کند هر کسی برای دریافت ارز آزاد باید بله نصب کند، کاربر به‌صورت مقطعی این اپلیکیشن‌ها را نصب کند، اما محتوایی در آن‌ها تولید نخواهد شد. علاوه بر این، خبرگزاری فارس، آیا واقعاً مخاطب زیادی در ایتا دارد در حالی که تمرکز اصلی‌شان بر کانال‌های تلگرام، توییتر و اینستاگرام است و در این شبکه‌ها گزارش‌های انتقادی تولید می‌کنند؟ اگر واقعاً واقعیت این گونه است و فیلترینگ محدودکننده بوده، خوب بیایند در روبیکا و ایتا فعالیت کنند، چرا باید در تلگرام و توییتر باشند؟

آیا ممکن است که استارلینک در ایران نیز گسترش یابد، با توجه به اینکه یکی از نخستین کشورهایی که تلگرام در آن محبوبیت یافت، ایران بود؟

من اعتقاد دارم که در نهایت فناوری بر فیلترینگ مسلط خواهد شد، زیرا سرعت پیشرفت فناوری بسیار بالا است و هم‌اکنون فیلترینگ به شدت بی‌اثر است و دو سال دیگر ممکن است تکنولوژی به بازار بیاید که از استارلینک هم جلو بزند و به طور کلی اقدام‌های دولت را بی‌اثر کند. تنها نتیجه تلاش‌های دولت برای فیلترینگ، آزار و اذیت مردم در ایران و آسیب به اپراتورها و کسب و کارهای داخلی خواهد بود.