کشورهایی که دارای حداقل و حداکثر میزان حقوق بازنشستگی هستند کدامند؟

پرداخت‌های بازنشستگی به ازای هر فرد می‌تواند نمایی از وضعیت مالی بازنشستگان را در سرتاسر اروپا به نمایش بگذارد. در بسیاری از کشورهای قاره سبز، درآمدهای بازنشستگی به‌طور قابل توجهی پایین‌تر از درآمدهای شاغلین قبل از بازنشستگی است. این وضعیت باعث می‌شود که بسیاری از سالمندان نتوانند سطح کیفی زندگی خود را پس از افت رسمی به حالت بازنشستگی، حفظ نمایند.

براساس گزارش ایمنا، از هر شش مستمری‌بگیر در اتحادیه اروپا، یک نفر با خطر فقر مواجه است که این درصد از ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۱۵.۵ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است.

کشورهای اروپایی با بالاترین و پایین‌ترین سهم حقوق بازنشستگی از درآمد

نسبت جایگزینی کل که توسط یورواستات محاسبه می‌شود، کارآمدی سیستم‌های بازنشستگی را در توانمندی افراد مسن برای ادامه زندگی با استانداردهای قبلی خود بعد از بازنشستگی، ارزیابی می‌کند. این نسبت با مقایسه میانگین درآمد بازنشستگی افراد ۶۵ تا ۷۴ ساله و درآمد کاری افراد ۵۰ تا ۵۹ ساله می‌تواند درک بهتری از کفایت این نوع از مستمری‌ها به ما بدهد.

در سال ۲۰۲۳، نسبت جایگزینی کل در اتحادیه اروپا ۵۸ درصد بوده است. بدین معنا که اگر فردی در سنین ۵۰ تا ۵۹ سال ۱۰۰ یورو درآمد داشته باشد، در سنین ۶۵ تا ۷۴ سال مبلغ ۵۸ یورو به‌عنوان مستمری بازنشستگی دریافت خواهد کرد. این نسبت در اتحادیه اروپا از ۳۵ درصد در کرواسی تا ۷۸ درصد در یونان متغیر بوده است.

کشور اسپانیا با نسبت ۷۷ درصد و ایتالیا با ۷۵ درصد بعد از یونان در این زمینه مقام‌های اول را دارند. پرتغال نیز با ۶۱ درصد از میانگین اتحادیه اروپا عبور کرده است. در انتهای این رده‌بندی، لیتوانی (۳۶ درصد) و ایرلند (۳۹ درصد) از لحاظ نسبت کمتر از ۴۰ درصد در اتحادیه اروپا قرار دارند.

در میان چهار اقتصاد کلان اتحادیه اروپا، آلمان با ۴۹ درصد کمترین سطح حقوق بازنشستگی را در مقایسه با درآمدهای شغلی اواخر کار نشان می‌دهد، در حالیکه فرانسه (۵۹ درصد) به‌طور کمی بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا قرار دارد. همچنین اسپانیا و ایتالیا با بیش از ۷۵ درصد جزو سه کشور پیشتاز در این زمینه هستند.

در ۱۱ کشور از اعضای اتحادیه اروپا، حقوق بازنشستگی به کمتر از نیمی از میانگین درآمد افراد در پایان دوران شغلی آن‌ها می‌رسد که در این میان آلمان (۴۹ درصد)، بلژیک (۴۸ درصد) و دانمارک (۴۷ درصد) قرار دارند. کشورهای نامزد برای عضویت در اتحادیه، شامل صربستان (۴۶ درصد)، مونته‌نگرو (۳۸ درصد) و آلبانی (۳۷ درصد) نیز دارای نرخ جایگزینی کل پائین‌تری هستند که بیشتر با استانداردهای کشورهای اروپای شرقی همخوانی دارد.

شکاف جنسیتی در حقوق بازنشستگی: نابرابری‌های پایدار

نسبت جایگزینی کل بر اساس جنسیت نیز در اتحادیه اروپا تفاوت دارد؛ مردان (۶۰ درصد) معمولاً از دریافتی بیشتری نسبت به زنان (۵۷ درصد) برخوردارند. گزارشی که درباره کفایت بازنشستگی تهیه شده، توسط کمیسیون اروپا و کمیته حمایت اجتماعی، اشاره می‌کند که اگرچه شکاف‌های موجود بین میانگین مستمری‌های مردان و زنان در حال کاهش است، اما نابرابری‌های پایدار در فقر سالمندی، سطح بازنشستگی و پوشش مستمری همچنان وجود دارند.

در یک‌سوم کشورهای عضو اتحادیه اروپا، نسبت مستمری‌ها برای زنان بالاتر از مردان است. به‌طور مثال در آلمان، حقوق بازنشستگی برای زنان معادل ۵۴ درصد از درآمدهای اواخر دوران شغلی آن‌ها و برای مردان ۴۶ درصد بوده است. همین الگو در دانمارک و ایرلند نیز دیده می‌شود، به‌طوری که با ۶ درصد اختلاف به نفع زنان ادامه دارد.

کشورهای اسپانیا و پرتغال دارای بالاترین شکاف جنسیتی در میان بازنشستگان زنان هستند به‌طوری که در اسپانیا نسبت جایگزینی کل برای زنان ۶۳ درصد و برای مردان ۸۳ درصد است. در پرتغال نیز این نسبت برای زنان ۵۰ درصد و برای مردان ۷۱ درصد بوده که نشان می‌دهد زنان بازنشسته ۳۰ درصد کمتر از مردان مستمری دریافت می‌کنند.

کشورهای اروپایی با بالاترین حقوق بازنشستگی

در سراسر قاره اروپا تفاوت قابل توجهی در سطح حقوق بازنشستگی وجود دارد. در سال ۲۰۲۱، میانگین هزینه ناخالص ماهانه بازنشستگی برای هر فرد از ۲۲۶ یورو در بلغارستان تا ۲۵۷۵ یورو در لوکزامبورگ متغیر بود، در حالی که میانگین اتحادیه اروپا ۱۲۹۴ یورو بود. کشورهای اروپای غربی و شمالی معمولاً با بالاترین سطح حقوق بازنشستگی همراه هستند و در اغلب رده‌بندی‌ها در صدر قرار دارند، در حالی که کشورهای اروپای شرقی و جنوب شرقی معمولاً هزینه‌های کمتری را نسبت به سایر نقاط برای بازنشستگی پرداخت می‌کنند.

این اختلاف زمانی که برای قدرت خرید استاندارد (PPS) تطبیق داده می‌شود، کاهش پیدا می‌کند و از ۴۳۷ یورو در بلغارستان تا ۱۶۸۱ یورو در لوکزامبورگ در میان کشورهای اتحادیه اروپا تقسیم‌بندی می‌شود. با این حال، روند کلی همچنان بدون تغییر باقی می‌ماند.

کشورهای اروپای غربی و شمالی همچنان بالاترین حقوق بازنشستگی را ارائه می‌دهند، در حالی که کشورهای شرقی و بالکان معمولاً ارقام پایین‌تری را گزارش می‌کنند. نکته جالب این است که رتبه سوئیس از منظر PPS به‌طور زیادی تحت تأثیر قرار می‌گیرد، در حالی که رومانی و ترکیه به نسبت رتبه‌بندی بازنشستگی اسمی خود تحولات مثبت قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند.

اهمیت هزینه‌های مراقبت طولانی‌مدت

سطوح حقوق بازنشستگی نشان می‌دهد که نسبت جایگزینی کل به‌تنهایی جهت مقایسه شرایط مطلوب بازنشستگی در کشورهای مختلف کافی نیست. به‌عنوان نمونه، اگرچه این نسبت در هلند و دانمارک زیر میانگین اتحادیه اروپاست، اما رتبه این کشورها بر اساس میانگین حقوق بازنشستگی با درنظرگرفتن PPS به طور مشخصی بالاتر است.

گزارش کفایت بازنشستگی مجدداً بر این نکته تأکید می‌کند که هزینه‌های کلی مراقبت طولانی‌مدت (LTC) بدون وجود حمایت اجتماعی عمومی می‌تواند در مقایسه با درآمد مستمری‌های سالمندان بسیار زیاد باشد، بنابراین ارتباط بین درآمدهای بازنشستگی و پوشش LTC برای تأمین درآمد مناسب و استانداردهای زندگی با شکوه برای آنها بسیار حیاتی است.

به‌عنوان مثال، کشورهای شمال اروپا که به خاطر ارائه خدمات گسترده‌ای برای رفاه شناخته شده‌اند، به‌علاوه بلژیک، آلمان، هلند، مالت، ایرلند و مجارستان، دارای پوشش عمومی معقولی برای هزینه‌های LTC از لحاظ مالی هستند، اما در عین حال نسبت جایگزینی متوسطی برای مستمری‌های بازنشستگی خود دارند.