مرده‌ها در دژ خاموشان به چنگ کرکس‌ها؛ چه فضیلتی و چه مزیتی در این امر نهفته است؟
شاید شما نیز به‌طور تصادفی ویدئوهایی را در شبکه‌های اجتماعی مشاهده کرده‌اید که در آن اجساد به تکه‌های کوچک تقسیم شده و به طعمه لاشخورها داده می‌شوند، تصاویری که می‌تواند انسان را به حیرت وادارد. این رسم وداع با مردگان با وجود گذشت هزاران سال هنوز هم در برخی نواحی دنیا وجود دارد.
بشر قرن‌هاست که مردگان خود را به خاک می‌سپارد، اما این تنها روش موجود برای برگشتن به طبیعت و پردازش اجساد نمی‌باشد. در دنیایی که اکنون جمعیت آن از مرز هشت میلیارد نفر تجاوز کرده، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که به روش‌های تدفین سازگار با محیط‌زیست توجه بیشتری شود، به ویژه با نگاهی به اینکه برخی از این روش‌ها در راستای تغذیه پرندگان گوشت‌خوار شکل گرفته است.
این مراسم به‌عنوان روشی برای پاکسازی جسد محسوب می‌شود، زیرا در غیاب این شیوه، جسد در معرض فساد و آلودگی ناشی از شیاطین و ارواح ناپسند قرار می‌گیرد. به‌منظور جلوگیری از این آلودگی، اجساد به برج‌هایی به نام «دخمه» منتقل می‌شدند تا به طبیعت و لاشخورها سپرده شوند.
شاید فکر کنید این فرآیند زمان‌بر و دشوار است، اما تحقیقی که در مرکز تحقیقات انسان‌شناسی قانونی در تگزاس انجام شده، نشان می‌دهد که کرکس‌ها می‌توانند یک جسد را در عرض پنج ساعت تقریباً به‌طور کامل مبدل به استخوان کنند. در حالی که این فعل در تابوت ممکن است تا پنج سال به طول بینجامد، لذا حوزه توانمندی این پرندگان در کار خود به‌واقع بسیار شگفت‌انگیز است.
شبیه مراسم دفن آسمانی، برج‌های خاموشان می‌توانند از چالش‌های زیست‌محیطی مدرنی که موجب اشغال حدود ۴۰۵ هزار هکتار زمین در آمریکا می‌شود، جلوگیری نمایند. تولید تابوت‌ها به‌تنهایی سالانه تقریباً ۱.۶ میلیون هکتار از جنگل‌ها را نابود می‌کند. بسیاری از اجساد نیز با مواد نگه‌دارنده دفن می‌شوند و بیش از سه میلیون لیتر از این مواد به‌طور سالانه به خاک وارد می‌شود.
در گذشته، برج‌های خاموشان فعال در نقاط مختلف کره زمین موجود بودند. به گزارش گاردین، قدمت این رسم به نزدیک به سه هزار سال قبل برمی‌گردد. برای زرتشتیان، دفن اجساد به‌قدری غیرقابل‌تحمل بود که آن را به‌عنوان نوعی مجازات برای بدکاران تلقی می‌کردند. چراکه دفن، مانعی بر سر راه عروج روح به بهشت ایجاد می‌کرد و آن را در دنیای زیرین محبوس می‌ساخت.
اگرچه جوامع زرتشتی امروز هم وجود دارند، اما تعداد دخمه‌ها به دلیل ممنوعیت این نوع خاکسپاری در برخی نواحی به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است. حتی در مناطقی که هنوز این شیوه مجاز است، برج‌های خاموشان با مشکلاتی نظیر کاهش جمعیت کرکس‌ها مواجه می‌شوند.
در دانشنامه ایرانیکا آمده است: «به‌دلیل توسعه سریع شهر کراچی، دخمه که قبلاً در حاشیه شهر قرار داشت، اکنون در میان محله‌های پرتراکم واقع شده و به‌مدت ۲۵ سال است که در این منطقه هیچ کرکسی مشاهده نشده است. اجساد در آفتاب سوزان سند به سرعت خشک می‌شوند، اما پوست آن‌ها پابرجا می‌ماند و دخمه، که ظرفیت محدودی دارد، دیگر جایی برای اجساد جدید ندارد.»
این سنت اگرچه ممکن است برای غربی‌ها حیرت‌انگیز به نظر برسد، اما می‌توان گفت که دخمه‌ها از نظر محیط‌زیست به‌مراتب مناسب‌تر هستند و به نوعی به‌عنوان پایان آرام و مهربان تلقی می‌شوند. با توجه به اینکه جمعیت جهان از مرز هشت میلیارد نفر فراتر رفته، احتمالاً زمان آن فرارسیده که روش‌های تدفین سازگار با محیط‌زیست را بیشتر مورد توجه قرار دهیم.
منبع: یورونیوز
