آینده جهانی انرژی در انحصار نفت و گاز

با وجود فشارهای فزاینده برای جلب توجه به انرژی های تجدیدپذیر، تقاضا برای نفت در سطح بالایی باقی مانده و این موضوع بر اهمیت تداوم نفت در ساختار انرژی جهان تأکید می کند.

وزیر انرژی عربستان سعودی در واکنش به تحولات اخیر اعلام کرد که دیگر نفت یک تهدید امنیت انرژی به شمار نمی رود، بلکه گاز، برق و عمدتاً مواد معدنی می توانند مشکلات جدی تری را به وجود آورند. از یک سو، این اظهارات می تواند به عنوان نشانه ای از اتمام دوره نفتخام تفسیر شود، اما از سوی دیگر، نشان دهنده این است که وابستگی جهان به هیدروکربن ها به مراتب افزون تر شده است.

این واقعیت که جهان به نفت برای ادامه فعالیت های خود نیاز دارد، به خصوص زمانی که قیمت نفت به دنبال اخبار تحریم های گسترده ایالات متحده علیه صنعت انرژی روسیه، به ویژه صادرات نفت و گاز این کشور، افزایش پیدا کرد، به طرز روشنی نمایان شد. اگرچه انتظار می رفت وضعیت تقاضا به دلیل افزایش خودروهای برقی در جاده های چین و نمایشگاه های اروپایی تحت تأثیر قرار بگیرد، اما تأثیر تحریم ها بر قیمت نفت کاهش پیدا نکرد.

علاوه بر این، هم اکنون مباحثی درباره محدودیت عرضه در بازار نفت مطرح است، در حالی که تنها یک ماه پیش از آن، صحبت از مازاد عرضه بود.

جان کمپ، تحلیلگر نفت، هفته گذشته هشدار داد که ذخایر نفت آمریکا از میانه سال ۲۰۲۴ با سرعت بیشتری از روند معمول کاهش خواهد یافت و این ذخایر به پایین ترین حد خود از سال ۲۰۱۵ خواهد رسید.

در همین حال، ذخایر نفت کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) نیز در حال کاهش است. به طور کلی، ذخایر جهانی روند نزولی داشته و این کاهش سریع تر از آنچه که آژانس بین المللی انرژی در گزارش های ماهانه خود انتظار داشت، به وقوع پیوسته است. واقعیت این است که این آژانس به جای درس گرفتن از اشتباهات گذشته، به پیش بینی مازاد عرضه برای سال جاری ادامه می دهد.

دنیای امروز همچنان به نفت خام وابسته است. اما در دهه گذشته، قسمت های بیشتری از جهان به استفاده از گاز روی آوردند. گواه این ادعا، چالش ها در تأمین گاز برای زمستان در اروپا است؛ چالشی که در حین تلاش های دولتی برای کاهش وابستگی به گاز روسیه، شدت یافته است.

رهبری اتحادیه اروپا در سال گذشته بر لزوم قطع واردات گاز از روسیه تاکید کرد، با این حال کشورهای اروپایی به خرید گاز طبیعی مایع (ال ان جی) از روسیه ادامه دادند. این روند، به رغم نگرانی ها و تأکیدات کایا کالاس، مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا درخصوص تحریم ها علیه گاز روسیه، همچنان ادامه دارد.

پایگاه خبری پولیتیکو، در اوایل ماه جاری با استناد به اطلاعات شرکت کپلر، گزارش داد که اتحادیه اروپا در دو هفته ابتدایی ژانویه، بیش از ۸۰۰ هزار تن ال ان جی روسیه را خریداری کرده است.

در همین زمان، سطح ذخایر گاز اروپا کاهش یافته و به خاطر تقاضای قوی به سطحی نگران کننده رسیده است. این تقاضا، حالتی عادی در فصل زمستان دارد و همچنین نشان دهنده آن است که مواد معدنی حیاتی امروزه بیش از ۲۰ سال گذشته اهمیت دارند، اما هنوز به لحاظ اهمیت به حد نفت و گاز نرسیده اند.

مواد معدنی حیاتی به دلیل نقش کلیدی آن ها در تحول انرژی چنین نامیده می شوند. تأسیسات انرژی بادی، سولار و خودروهای برقی، به میزان خاصی از این مواد معدنی نیازمندند. به طور تصادفی، عربستان سعودی دارای مقادیری از ذخایر این مواد معدنی حیاتی است و احتمالاً به توسعه آن ها خواهد پرداخت. با این حال، وزیر انرژی عربستان سعودی، شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، با احتیاط در این مورد صحبت کرد. بنا به گزارش هفته گذشته شبکه سی ان بی سی، او بیان کرد که امروزه برخی کشورها مالک ۵۰ درصد از این ذخایر مواد معدنی و فلزات کمیاب هستند و کشورهای مختلف تلاش می کنند که به این مواد معدنی حیاتی دسترسی پیدا کنند و زنجیره تأمین خود را شکل دهند. شتاب برای دسترسی به این منابع در نهایت منجر به افزایش آلودگی، هزینه بالاتر فلزات و قیمت بالای انرژی خواهد شد.

این موضوع به این خاطر است که برای استخراج تمامی این مواد معدنی حیاتی که انتقال انرژی به آن ها وابسته است، به انرژی هیدروکربنی نیاز است. فرآیندهای معدنی اغلب با استفاده از نفت و گاز انجام می شوند. هرچه نیاز به استخراج و پالایش بیشتر شود، مصرف انرژی هیدروکربنی نیز افزایش خواهد یافت و به تبع آن، آلودگی بیشتری ایجاد خواهد شد. این یک دور باطل است که بدون هیچ راه حلی وجود ندارد. این افزایش استخراج معدنی هرچند ممکن است چند توربین بادی را به کار بیندازد، اما وقتی باد متوقف شود، دوباره باید به نفت و گاز بازگشت. در عین حال، هوش مصنوعی و مراکز داده نیز برای عملکرد خود به انرژی بیشتری نیاز دارند.

طبق گزارش اویل پرایس، برخی افراد هنوز معتقدند که نفت دیگر برای امنیت انرژی نقشی ندارد و گاز این جایگاه را به خود اختصاص داده است. اما با افزایش تقاضا برای نفت در سال جاری، به نظر می رسد گاز به عنوان یک کالای ضروری، به نفت ملحق شده است.