اینستاگرام همه وقت مرا می‌بلعد، چه کنم؟
فرهاد طالبیان: کمی به دور و برتان نگاه کنید، در مهمانی، در اتوبوس، در خیابان و حتی وقت رانندگی، همه سرها در گوشی است. بسیاری از مواقع هم خیره شدن به گوشی به معنی جستجو برای یک سوال و پیدا کردن جواب نیست، خیلی ساده غرق شدن در شبکه‌های اجتماعی است و سرآمد آنها اینستاگرام.
برخی‌ها می‌پرسند اینستاگرام همه وقت مرا می‌بلعد، چه کنم؟، دکتر سامان سلامیان، روانشناس و کارشناس آموزشی به این سوال و البته سوالات دیگری در همین رابطه توضیح داده است. در ادامه گفت‌وگو ما به او را بخوانید:
بسیاری از افراد، به‌ویژه نوجوانان و جوانان، احساس می‌کنند اینستاگرام بخش زیادی از وقت آنها را می‌گیرد و نمی‌توانند آن را مدیریت کنند. چرا اینستاگرام این‌قدر جذاب است و چرا بسیاری نمی‌توانند از آن دل بکنند؟
اینستاگرام از الگوریتم‌هایی استفاده می‌کند که برای جذب و نگه‌داشتن کاربران طراحی شده‌اند. این پلتفرم با ترکیب محتوای جذاب، تأیید اجتماعی (لایک و کامنت)، و حس کنجکاوی، مغز ما را به ترشح دوپامین تشویق می‌کند. دوپامین همان ماده شیمیایی است که احساس لذت و پاداش را در ما تقویت می‌کند.
علاوه بر این، فید بی‌پایان اینستاگرام باعث می‌شود افراد بدون آنکه متوجه زمان شوند، ساعت‌ها مشغول باشند. مهم‌تر از همه، اینستاگرام فضایی برای نمایش و مقایسه است و این مقایسه‌ها، به‌ویژه برای کسانی که از زندگی خود رضایت ندارند، به شکل اعتیاد تبدیل می‌شود.
اگر فردی احساس کند اینستاگرام وقت او را می‌بلعد، چه باید کند؟ آیا قطع کامل استفاده از آن راهکار مناسبی است؟
قطع کامل معمولاً راهکار مؤثری نیست، چون ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که فضای مجازی بخش جدایی‌ناپذیری از آن است. بهتر است به جای حذف کامل، یاد بگیریم استفاده خود را مدیریت کنیم. در اینجا چند راهکار پیشنهادی دارم:
۱. آگاهی از زمان استفاده: از اپلیکیشن‌هایی که زمان استفاده از اینستاگرام را ردیابی می‌کنند، استفاده کنید. وقتی ببینید چه مدت در روز در اینستاگرام وقت می‌گذرانید، ممکن است خودتان انگیزه پیدا کنید که آن را کاهش دهید.
۲. زمان‌بندی مشخص: زمان‌های مشخصی از روز را برای استفاده از اینستاگرام تعیین کنید. مثلاً فقط ۳۰ دقیقه بعدازظهر یا عصر.
3. تعطیلات دیجیتال: یک روز در هفته را به‌طور کامل از شبکه‌های اجتماعی فاصله بگیرید. این کار نه تنها به مدیریت زمان کمک می‌کند، بلکه آرامش روانی را هم افزایش می‌دهد.
۴. پیدا کردن جایگزین: وقتی اینستاگرام به منبع اصلی سرگرمی تبدیل شود، ترک آن دشوار خواهد بود. سعی کنید فعالیت‌های دیگری مثل ورزش، هنر یا مطالعه را جایگزین کنید.
۵. پاک‌سازی محتوای غیرضروری: اکانت‌هایی را که محتوای بی‌فایده یا منفی تولید می‌کنند، آنفالو کنید. دنبال کردن افرادی که الهام‌بخش هستند و محتوای مفید ارائه می‌دهند، به شما کمک می‌کند کمتر وقت خود را تلف کنید.
اینستاگرام از الگوریتم‌هایی استفاده می‌کند که برای جذب و نگه‌داشتن کاربران طراحی شده‌اند. این پلتفرم با ترکیب محتوای جذاب، تأیید اجتماعی (لایک و کامنت)، و حس کنجکاوی، مغز ما را به ترشح دوپامین تشویق می‌کند.
اینستاگرام به نوعی به فضای مقایسه‌ای تبدیل شده است. بسیاری از کاربران، به‌ویژه نوجوانان، خود را با زندگی‌هایی که در این پلتفرم می‌بینند مقایسه می‌کنند. این مقایسه‌ها چه تأثیری بر روان آنها می‌گذارد؟
مقایسه در اینستاگرام یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که افراد از آن آسیب می‌بینند. در اینستاگرام، همه در حال نمایش نسخه‌ای ایده‌آل از زندگی خود هستند؛ اما نوجوانان و حتی بزرگسالان اغلب فراموش می‌کنند که این تصاویر واقعی نیستند.
این مقایسه‌ها باعث کاهش اعتمادبه‌نفس، احساس ناکامی و حتی افسردگی می‌شود. وقتی کسی احساس کند زندگی‌اش به زیبایی یا موفقیت دیگران نیست، ممکن است انگیزه‌اش را برای تلاش و پیشرفت از دست بدهد.
اگر فردی به این احساسات دچار شد، چگونه باید با آن مقابله کند؟
اولین قدم، آگاهی از غیرواقعی بودن محتوای اینستاگرام است. کاربران باید بدانند که اکثر افراد تنها بخش‌های خوب زندگی خود را به اشتراک می‌گذارند و مشکلات و سختی‌هایشان را پنهان می‌کنند. دومین قدم، تمرکز بر روی نقاط قوت و اهداف شخصی است. به‌جای اینکه انرژی خود را صرف مقایسه با دیگران کنید، روی پیشرفت خودتان تمرکز کنید.
همچنین می‌توانید فالو کردن افرادی را که باعث این احساسات منفی می‌شوند، متوقف کنید. دنبال کردن حساب‌هایی که محتوای مثبت، آموزشی یا الهام‌بخش ارائه می‌دهند، می‌تواند تأثیرات روانی مثبت داشته باشد.
برخی افراد معتقدند که استفاده از اینستاگرام باعث کاهش بهره‌وری آنها در کار یا تحصیل شده است. آیا این پلتفرم واقعاً می‌تواند تا این حد مخرب باشد؟
بله، اگر استفاده از اینستاگرام مدیریت نشود، می‌تواند به‌طور جدی بهره‌وری را کاهش دهد. این پلتفرم نه تنها وقت شما را می‌گیرد، بلکه تمرکزتان را هم مختل می‌کند. وقتی ذهن مدام درگیر محتوای اینستاگرام باشد، بازگشت به کار یا تحصیل دشوارتر می‌شود.
برای مقابله با این مشکل، توصیه می‌کنم:
– حذف نوتیفیکیشن‌ها: نوتیفیکیشن‌ها عامل مهمی در پرت کردن حواس هستند.
– استفاده از تکنیک پومودورو: این تکنیک به شما کمک می‌کند زمان‌های مشخصی را بدون حواس‌پرتی کار کنید و سپس زمان کوتاهی را به استراحت اختصاص دهید.
– ایجاد محیط کاری بدون گوشی: هنگام کار یا مطالعه، گوشی خود را دور از دسترس قرار دهید.
اینستاگرام چگونه می‌تواند بخشی از زندگی افراد باشد، بدون آنکه آسیب‌رسان شود؟
اینستاگرام می‌تواند یک ابزار مفید و سرگرم‌کننده باشد، به شرطی که نقش آن را در زندگی خود تعریف کنید. اگر بدانید چه می‌خواهید و چه چیزهایی برای شما ارزشمند است، اینستاگرام می‌تواند به شما کمک کند الهام بگیرید، یاد بگیرید یا ارتباط برقرار کنید. اما اگر استفاده از اینستاگرام به عادت بی‌هدف و افراطی تبدیل شود، این ابزار به مانعی برای پیشرفت و سلامت روان شما تبدیل خواهد شد. مدیریت زمان، پاک‌سازی محتوای غیرمفید و تمرکز بر اهداف واقعی زندگی می‌تواند به شما کمک کند از اینستاگرام به‌عنوان یک ابزار سازنده استفاده کنید.
