تاریخ را نباید با اغراق روایت کرد! / از مسئولان انتظار می رود به خیابان ها سر بزنند

وی در خصوص تجربه اش در ساخت سریال های تاریخی بیان کرد: در گذشته، کشور ما تجربه چندانی در زمینه تولید سریال های تاریخی نداشت و در دوران سلطنت شاه نیز تنها چند اثر محدود در این حوزه ساخته شد که به موفقیت زیادی دست نیافتند. اما با گذر از انقلاب، پروژه «سربدران» آغازگر دوستی مردم با سریال های تاریخی بود و بعدها شاهد گسترش کیفیت اینگونه آثار بودیم که مورد توجه مردم قرار گرفت. در عین حال، برخی از آثار مرتبط با جنگ نیز تولید شد که با استقبال عمومی روبرو گردید.

این کارشناس تاریخ اظهار کرد: ما هنوز در مقایسه با برخی کشورهای همسایه مان در تولید سریال های تاریخی عقب هستیم. به طور مکرر سریال های تاریخی عربی را تماشا می کنم که در برخی موارد واقعاً بی نظیر هستند. همچنین ترک ها نیز آثاری قابل توجه درباره تاریخ خود ساخته اند. متأسفانه، در ایران با مشکلی روبرو هستیم که کارگردانان در تلاش اند همزمان به عنوان محقق، نویسنده و حتی طراح لباس و موسیقی ایفای نقش کنند، درحالی که از صلاحیت های لازم برخوردار نیستند. من در چندین سریال به عنوان مشاور تاریخی فعالیت داشته ام که از جمله آنها می توان به «معمای شاه» اشاره کرد، که در ابتدا قرار بود ۴۴ قسمت باشد، اما با مشاوره هایی که من به آقای ورزی دادم، تعداد قسمت ها به ۸۰ افزایش یافت.

وی ادامه داد: در حالی که آقای ورزی از نظرات مشاوره ای بهره جست، متأسفانه برخی دیگر از کارگردان ها اصرار دارند به تنهایی در مورد تاریخ تحقیق کنند. اگر به سریال های تاریخی تولید شده در ترکیه مانند «حریم سلطان» نگاهی بیندازید، متوجه خواهید شد که چه تعداد مشاور و محقق در این پروژه ها مشارکت داشته اند.

معتضد با ذکر هزینه های بالای پروژه های تاریخی مانند «سلمان فارسی» و «موسی (ع)» بیان کرد: مشکل اصلی ما مدیریت در این عرصه است. زمانیکه می خواهند یک پروژه تاریخی را تصویب کنند، آیا از خودشان سؤال نمی کنند که آیا کارگردان در زمینه تاریخ تحصیل کرده است؟ آیا این افراد واقعاً کارشناسان در زمینه لباس و پوشاک تاریخی هستند؟ اینها تخصص های متفاوتی هستند. به عنوان مثال، من در پروژه «معمای شاه» دقیقاً نمونه های واقعی لباس ها را به طراح ارائه می دادم و نکات لازم را مطرح می کردم، اما متأسفانه در برخی پروژه های دیگر به این نکات توجهی نمی شود.

این کارشناس تاریخ معاصر درباره حساسیت ها و حواشی مربوط به سریال های تاریخی، به ویژه «تاسیان»، ابراز داشت: برای ساخت یک سریال تاریخی، باید بی طرفی را در نظر بگیریم و از اغراق کردن پرهیز کنیم. به عنوان مثال، اگرچه ما در ساواک اداره ای برای شکنجه داشته ایم و آدمکشانی نیز وجود داشته اند، اما نباید اینگونه بیان کنیم که همواره در حال شکنجه و اعدام بوده اند، چراکه این بیان با واقعیت تطابق ندارد. اسناد تاریخی نشان می دهد که اداره ای دیگر در ساواک وجود داشته که کارهای نادرستی را انجام می داد و کشتارهایی نیز صورت می گرفت، اما نباید در روایت تاریخ به اغراق ها دچار شویم.

وی در مورد توقیف سریال «تاسیان» انتقاد کرد و گفت: اینکه تنها به دلیل عدم پسندیدن برخی صحنه ها، جلوی پخش یک سریال را بگیریم، حقیقتاً دیگر زمانش گذشته است. به نظرم این حساسیت نباید اینقدر زیاد باشد. با توجه به سریال «خاتون» و دیداری که با خانم پاکروان داشتم، او را کارگردانی با دغدغه های مناسب در حوزه سریال های تاریخی می دانم و همچنین ایده ای تاریخی را برای پروژه ای به او پیشنهاد داده ام.

وی افزود: تجربه ای چون «تاسیان» با زحمت بسیار به پایان رسیده و اگر هم مورد انتقاد قرار گیرد، باید اصلاحات لازم را انجام داد و نه اینکه آن را توقیف کنیم.

معتضد توضیح داد: در سال ۱۳۱۴ اگر کلاهی با علامت پهلوی بر سرت می گذاشتی، پلیس آن را از سرت برمی داشت. اما در این فیلم ها، یک نفر کلاه قاجار، یکی شاپو و دیگری کلاه دیگری بر سر دارد. این مسئله به دلیل عدم پاسخگویی در خصوص این نوع هاست. در حالی که برخی کارگردان ها، مانند کیانوش عیاری، برای سریال «روزگار قریب» به طور مداوم با من در تماس بودند و درباره نحوه پوشش و مقررات آن زمان مشاوره می خواستند.

در خصوص انتقادات در مورد پوشش بازیگران سریال «تاسیان»، او گفت: این نظرات نادرست است و نباید چنین ایراداتی به این شکل بیان شود. کافی است به خیابان ها مراجعه کنید. حتی فراتر از موضوع سریال، این که مردم در خانه و رختخواب نیز حجاب اسلامی داشته باشند، حقیقتاً قابل قبول نیست و جامعه آن را نمی پذیرد. تمامی آثار اینچنینی با شکست مواجه شده اند و باید روش برخورد با این موضوع در سریال ها و دیگر محصولات تصویری تغییر یابد.

این کارشناس تاریخ، توقیف «تاسیان» را یک تصمیم نادرست تلقی کرد و افزود: تصویری که از زن ایرانی در این سریال به نمایش گذاشته شده، همان چیزی است که در گذشته وجود داشت و امروزه نیز دگرگونی هایی در آن شکل گرفته است؛ بنابراین زمان آن گذشته که بخواهیم به دلیل نمایان بودن مو یا نمایش آن، یک سریال را متوقف کنیم. علاوه بر این، زن ایرانی زن نادانی نیست که به او دیکته کنیم چه باید بپوشد یا چگونه باید باشد؛ امروزه زنان ایرانی در بسیاری از عرصه ها مدیریت می کنند و جایگاه های ویژه ای دارند. در دولت نیز بانوانی حضور دارند که پوشش های متفاوتی دارند، مثلاً یکی چادر سر دارد و دیگری روسری، و این هیچ اشکالی ندارد.

در پایان، معتضد به سابقه کارگردانی تینا پاکروان اشاره کرد و گفت: این خانم پیش از «تاسیان» سریال «خاتون» را به تولید رسانده و در این عرصه بینش و آگاهی بالایی دارد. او پیش از این به عنوان دستیار آقای ورزی مشغول بوده و یکی از کارگردانان با تجربه و دقیق به شمار می آید. اکنون که به سبب موضوع خاصی سریالش توقیف شده، به اعتقاد من با توجه به توجه مطلوب به آن مقطع زمانی، می توانستیم شاهد داستان جذابی باشیم.

وی نهایتاً تأکید کرد: خواسته دولت این است که مردم شاداب باشند و آثار با کیفیتی را تماشا کنند، بنابراین وقتی اثری مانند «تاسیان» با این سطح از دقت تولید شده است، نباید به سادگی آن را در محاق قرار دهیم. در انتها، می توانیم برخی صحنه ها را اصلاح کرده و آن را پخش نماییم. در این راستا، مسئولان نیز باید انعطاف پذیری بیشتری از خود نشان دهند و با نگرش واقع بینانه به تصمیم گیری بپردازند.

معتضد همچنین به منابعی اشاره کرد که می توان از آن ها برای تولید آثار تاریخی بهره برد، همچون شاهنامه، داستان امیرارسلان نامدار، خسرو و شیرین و… که به خوبی فضایی برای روایت داستان ها فراهم می آورند.