چرا سفر رئیس جمهور به تاجیکستان حائز اهمیت است؟

سفر رئیس جمهور به تاجیکستان به عنوان یک گام دیگر در راستای تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان شناخته می شود که در شرایط کنونی، حضور دو کشور در پیمان های مهم منطقه ای فرصتی مناسب برای همکاری های اقتصادی به وجود آورده است.

مسعود پزشکیان امروز _ چهارشنبه، 26 دی ماه_ عازم دوشنبه، پایتخت تاجیکستان خواهد شد و پس از این سفر سه روزه به مسکو نیز سفر می کند. رئیس جمهور کشورمان در تاجیکستان با رئیس جمهور، رئیس مجلس و نخست وزیر این کشور به صورت جداگانه دیدار و گفتگو خواهد کرد. از دیگر برنامه های مهم سفر رئیس جمهور به تاجیکستان می توان به ملاقات با فعالان اقتصادی و تجار تاجیک، همچنین امضای تفاهم نامه ها و موافقت نامه های دو جانبه و چندجانبه اشاره کرد.

سید عباس عراقچی، شب گذشته در گفت وگوی ویژه خبری، با اشاره به اینکه سفر رئیس جمهور به تاجیکستان و روسیه در راستای سیاست «حسن همسایگی» دولت سیزدهم انجام می شود، تصریح کرد که «رئیس جمهور چهارشنبه و پنجشنبه را در تاجیکستان و روز جمعه را در روسیه به سر خواهد برد. این سفر به تاجیکستان نخستین سفر به حوزه اوراسیا محسوب می شود و پیوندهای عمیق تمدنی میان دو کشور وجود دارد که از گذشته تا کنون بسیار قوی است.»

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین به رشد چشمگیر همکاری های اقتصادی بین ایران و تاجیکستان در سال های اخیر اشاره کرد و گفت: «ما در حوزه های مختلف و پروژه های متعدد در تاجیکستان حاضر و همکار بوده ایم و در طی سه سال گذشته، تجارت دو کشور پنج برابر افزایش یافته است. این امر نشان دهنده این است که همکاری های اقتصادی سرعت بیشتری گرفته و مسیر بسیار خوبی را در پیش داریم.»

عراقچی در بخشی دیگر از سخنانش درباره اهمیت این سفر خاطرنشان کرد که «در این سفر علاوه بر دیدارهای سیاسی، چند اقدام قابل توجه دیگر نیز صورت می گیرد از جمله نشستی که بین بازرگانان دو کشور برگزار خواهد شد و هیئتی بزرگ تجاری ریاست جمهوری را همراهی می کند.» وی ادامه داد: «این یک سنت بسیار خوب است که در سفرهای پیشین رئیس جمهور مورد توجه قرار گرفته و همچنان ادامه خواهد داشت؛ هیئت های اقتصادی و تجاری از بخش خصوصی نیز همراه رئیس جمهور خواهند بود. همچنین، ما یک شب شعر نیز خواهیم داشت که نمایانگر یک حرکت ادبی است. گروهی از شاعران دو طرف در این شب شعر شرکت خواهند کرد؛ تاجیکستان و ما علاوه بر همزبان بودن و برخورداری از فرهنگ مشترک، در شعر و ادبیات فارسی نیز روابط نزدیکی داریم و این ارتباط تاریخی به ما کمک خواهد کرد. این شب شعر بین ادیبان دو کشور می تواند بسیار دلپذیر باشد.»

شایان ذکر است که دولت سیزدهم از آغاز فعالیت خود، تقویت روابط با همسایگان و توسعه روابط بین المللی را به عنوان یک اصل استراتژیک در دستور کار قرار داده است و در چند ماه گذشته رئیس جمهور ملاقات های دو جانبه ای با سران کشورهای مختلف از جمله سران کشورهای همسایه داشته است. سفر رئیس جمهور به تاجیکستان اولین سفر او به حوزه اوراسیا به شمار می آید و اهمیت خاصی دارد.

نگاهی به تاریخ روابط ایران و تاجیکستان نشان می دهد که این روابط همسایگی قدمت دیرینه ای دارد و ایران نخستین کشوری است که سفارت خود را در تاجیکستان دایر کرده است. از طرفی، ایران پس از چین، به عنوان دومین سرمایه گذار بزرگ در تاجیکستان شناخته می شود و در بسیاری از پروژه های عمرانی این کشور پس از دوران جنگ داخلی نقش قابل توجهی ایفا کرده است.

آخرین سفر رئیس جمهور اسلامی ایران به تاجیکستان در سال 1402 توسط شهید آیت الله سید ابراهیم رئیسی انجام شد که در این سفر چندین توافق نامه اقتصادی به امضای دو طرف رسید. روسای جمهور ایران در طول تاریخ انقلاب، سفرهای متعددی به تاجیکستان داشتند که از جمله مهم ترین دستاوردهای این سفرها می توان به حمایت ایران از تاجیکستان به عنوان دژ فارسی زبان و هویت تمدنی ایرانی در آسیای مرکزی، همکاری ایران در بخش صنایع دفاعی و نظامی، رتبه دوم ایران در سرمایه گذاری در تاجیکستان و فعالیت ایران در بهبود زیرساخت های این کشور اشاره کرد.

حضور دو کشور در پیمان های منطقه ای مانند شانگهای، اوراسیا و اکو فضای مناسبی را برای همکاری های چندجانبه به ویژه در حوزه اقتصادی فراهم می کند. همچنین، توان فنی و مهندسی بالای جمهوری اسلامی ایران می تواند نقش قابل توجهی در اجرای پروژه های عمرانی و زیرساختی در تاجیکستان ایفا کند. همکاری دو کشور در حوزه های ترانزیت، صنعت و معدن، حمل و نقل، تولید تراکتور، خودروسازی، ساخت واگن، کشاورزی فراسرزمینی و دام پروری با توجه به ظرفیت ها و قابلیت های موجود در هر دو کشور می تواند موجب تقویت روابط همسایگی و توسعه مشترک گردد.

علاوه بر این، تاجیکستان به عنوان مهد شعر و زبان فارسی شناخته می شود و می توان آن را به عنوان دژ زبان فارسی و هویت تمدنی ایرانی در آسیای مرکزی مد نظر قرار داد. به عبارت دیگر، تاجیکستان را می توان عضوی از پیکره فرهنگی ایران به حساب آورد. ایران و تاجیکستان دارای اشتراکات تاریخی، فرهنگی، دینی، قومی و تمدنی بسیاری هستند و این امر بستر مناسبی را برای توسعه روابط فرهنگی بین دو کشور به وجود می آورد. بنابراین، می توان از «ایران تاریخی و فرهنگی» به عنوان عاملی کلیدی برای تقویت پیوندها و دوستی میان دو کشور یاد کرد.

در زمینه دفاعی و امنیتی نیز ایران و تاجیکستان دارای تجربیات همکاری هستند. در سال های اخیر، تاجیکستان در کنار ایران به مبارزه با تروریسم داعش خراسان پرداخته است. این دو کشور به عنوان همسایه های افغانستان، منافع مشترکی در ایجاد دولتی فراگیر در این کشور و جلوگیری از نفوذ داعش دارند. همچنین، تاجیکستان عضو طرح مشارکت برای صلح ناتو است و تقویت روابط با این کشور می تواند به کاهش تهدیدات این چنینی کمک کند.

سفر رئیس جمهور به تاجیکستان و جلسه با مقامات ارشد این کشور از جنبه های مختلف، از جمله مبارزه با تروریسم، چالش های امنیتی، رقابت قدرت های بزرگ و ابعاد هویتی و فرهنگی، ضرورت و اهمیت بالایی دارد و تأثیر مثبت و قابل توجهی بر حضور استراتژیک ایران در آسیای مرکزی دارد.