مدیریت ناکارآمد بیشترین آسیب را به جنگل‌های شمال وارد کرده است

، رسول اشرفی‌پور در سلسله نشست‌های «باید و بایدهای جنگل و معرفی طرح مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی» که در روز شنبه ۲۰ اردیبهشت در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج برگزار شد، گفت: در حوزه عمل به یک دانش مهندسی در زمینه شیوه‌های جنگل‌شناسی دست یافته‌ایم و نمونه‌ای از آن، معرفی یک جنگل مدل بر اساس شرایط اقلیمی است که از منظر علمی و اجرایی به عنوان سرمایه‌ای محسوب می‌شود.

او ادامه داد: بسیاری از روش‌های جنگل‌شناسی که در نظر داشتیم در جنگل‌های هیرکانی به مرحله اجرا درآمد و کارشناسان با پیاده‌سازی عینی در عرصه، به نوعی به درک مهندسی مناسبی از این شیوه‌ها دست پیدا کردند.

اشرفی پور تصریح کرد: از سال ۷۳ به این سو، مدل جنگل‌شناسی همگام با طبیعت را آغاز کردیم و با توجه به مسائل طبیعی، نظرات و راهکارهایی ارائه می‌شد، به همین علت طرح‌های جنگلداری به عنوان یک سرمایه تلقی می‌شدند.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری افزود: اما از سال ۹۲ به این طرف، این رشته قطع شد و به این سرمایه‌ها توجهی نشد و در حال حاضر هم از بهترین طرح‌های جنگلداری صحبت نمی‌کنیم.

او تاکید کرد: در حوزه تعاونی‌های جنگل‌نشین، اقداماتی بسیار مؤثر صورت گرفته است، به طوری که نزدیک به ۱۷ تعاونی جنگل‌نشین فعالیت‌های مفیدی در حوزه‌های آسیب‌دیده و رها شده انجام داده‌اند. واقعیت این است که هر کجا که به صورت تعاونی فعالیت نداشتیم، به نوعی توده‌های جنگلی را از دست داده‌ایم.

اشرفی پور بیان کرد: با کمک برخی تعاونی‌های کلیدی در قالب بسیج محلی، ما توانستیم به بازسازی جنگل بپردازیم و آن را به سمت وضعیت طبیعی و مثبت سوق دهیم. این اقدامات شامل جنگل‌های مدل که به مرحله اجرا درآمده‌اند، می‌شود.

او افزود: متأسفانه به دلیل توقف بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های شمال و نابود شدن ساختار مدیریت فنی و اجرایی این مناطق، نسبت به این سرمایه، نزدیک به یک دهه است که بی‌توجه مانده‌ایم.

او ادامه داد: طرح تنفس جنگل یک تصمیم و دستور بود و سازمان منابع به عنوان یک نهاد اجرایی تحت بدنه دولت ملزم به اجرای آن شد. هنگامی که طرح‌های جنگلداری متوقف شد، توجه‌ها به وضعیت شغلی ۲۰۰۰ نیروی حفاظتی و طرح‌های جایگزین معطوف گردید و به همین دلیل بحث توقف طرح‌های دیگر باید به طور فوری صورت می‌گرفت.

اشرفی پور خاطرنشان کرد: عده‌ای از مجریان فاقد صلاحیت برای اجرای طرح‌های جنگلداری بودند و این مسئله به شدت به مدیریت اجرایی جنگل‌های شمال لطمه زده است. به واقع، مدیریت اجرایی در دهه ۷۰ تا ۸۰ به دست افرادی بود که هیچ گونه صلاحیت فنی، اجرایی، مالی و اجتماعی در زمینه مدیریت جنگل‌های شمال نداشتند.

او ادامه داد: از سال ۹۴ تا ۹۶ پیشنهاداتی در مورد آینده مدیریت جنگل‌های شمال ارائه شد که بر سه محور اصلی شامل صیانت از جنگل و تقویت ساختار نظارت، تهیه طرح‌های جامع و چندمنظوره و همچنین حفاظت کامل از جنگل‌های هیرکانی استوار بود و در نهایت، تهیه و پیاده‌سازی طرح‌های چندمنظوره برای حوزه‌های آبخیز یا ایجاد مدیریت پایدار جنگل شد.

او با بیان اینکه نیاز به بازنگری و اصلاح طرح‌های جنگلداری در هر دوره وجود دارد، اظهار داشت: نمی‌توانیم برای همه ۱۱۴ حوزه آبریز یک طرح یکسان تهیه کنیم و این مسئله بسیار حائز اهمیت است. به علاوه، در بخش مدیریت جنگل، اعتبار طرح‌ها دو ساله است و پس از آن باید مورد بازنگری قرار گیرد.

معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری یادآور شد: تاکنون هیچ طرحی برای مدیریت جنگل‌های هیرکانی ایجاد نکرده‌ایم و این موضوع قابل تأیید است.

او گفت: یکی از انتقادهای طرح شده در رابطه با مدیریت آبخیز، این است که مدیران حوزه آبخیز هنوز به شکل مناسب خود دست نیافته‌اند زیرا برایشان وظایفی تعریف نشده است. در حالی که طبق سند مدیریت پایدار، وظایف زیادی مشخص شده است.

او مطرح کرد: متأسفانه در بسیاری از حوزه‌ها و روستاها، نه مردم و نه مدیریت آبخیز یکدیگر را نمی‌شناسند و به نظر می‌رسد این مدیریت فقط به صورت نامی وجود دارد. در حالی که حداقل باید نخستین گام در مدیریت آبخیز، ایجاد اعتماد در جوامع محلی باشد.