کدام نهادها مسئولیت اصلی اجرای قانون هوای پاک را بر عهده دارند؟

، با فرارسیدن فصل پاییز، تعداد روزهای آلودگی در حال افزایش است و در ماه مهر، هشت روز هوای نامطلوب برای گروه‌های حساس تجربه شد. با توجه به روند رو به افزایش تعداد روزهای آلوده در آینده، ضرورت اجرای قانون هوای پاک بیشتر احساس می‌شود؛ اما این قانون هنوز به طور کامل به دلیل عدم همکاری برخی دستگاه‌ها به مرحله اجرایی نرسیده است.

قانون هوای پاک از سال ۱۳۹۶ به‌عنوان جانشین قانون «نحوه جلوگیری از آلودگی هوا» تصویب شد و شامل ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره است. در این قانون نزدیک به ۱۷۶ «تکلیف – دستگاه» تعریف گردیده که به معنای مسئولیت‌های متعدد دستگاه‌های مختلف در موضوعات همچون نوسازی حمل و نقل عمومی است.

بیشتر بخوانید:

مسئولان اجرای قانون هوای پاک در یک نگاه + اینفوگرافیک

این قانون مشخصاً ۲۱ دستگاه اجرایی شامل وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری و صدا و سیما را موظف کرده که به تناسب وظایف خود اقداماتی برای کاهش آلودگی هوا انجام دهند.

به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، ۲۱ دستگاه در زمینه قانون هوای پاک مسئولیت را بر عهده دارند. در میان آن‌ها، شهرداری با سه مسئولیت از بیشترین بار اجرایی برخوردار است.

در ادامه به مهم‌ترین وظایف دستگاه‌های اجرایی که بیشترین تأثیر را بر کاهش آلودگی هوا دارند، توجه کنید:

* انجام طرح «کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) در پمپ بنزین‌ها» بر اساس ماده ۲ قانون هوای پاک و ماده ۱۶ آیین نامه فنی بر عهده وزارت نفت است.

* پیاده‌سازی ماده ۶ قانون هوای پاک در خصوص «معاینه فنی خودرو و موتوسیکلت» و «معاینه فنی کامیون و اتوبوس» نیازمند همکاری وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی است.

* اعمال قانون مربوط به «وسایل نقلیه دودزا و فاقد معاینه فنی» طبق ماده ۶ قانون هوای پاک به پلیس راهور فراجا محول شده است.

* «مدیریت ترافیک شهری» طبق ماده ۷ قانون هوای پاک وظیفه شهرداری‌هاست.

* بر اساس ماده ۸ قانون هوای پاک و ماده ۱۰ مربوط به سازماندهی صنعت خودرو، «اسقاط وسایل نقلیه فرسوده» بر عهده وزارت صمت است.

* «توسعه حمل و نقل عمومی شهری» طبق ماده ۱۰ قانون هوای پاک مسئولیتی مشترک بین وزارت کشور و شهرداری‌هاست.

* «کنترل آلایندگی نیروگاه‌ها» طبق ماده ۱۳ و «توسعه انرژی‌های تجدید پذیر» تحت نظر ماده ۱۹ قانون هوای پاک وزارت نیرو قرار دارد.

* «نظارت بر انجام معاینه فنی موتورخانه‌ها» طبق ماده ۱۷ قانون هوای پاک به سازمان ملی استانداردها سپرده شده است.

* طبق ماده ۱۸ قانون هوای پاک، مسئولیت «استاندارد سازی مازوت مصرفی در نیروگاه‌ها و صنایع و استانداردسازی نفت‌گاز و بنزین» بر عهده وزارت نفت است.

* طبق ماده ۲۰ قانون هوای پاک، وظیفه «جلوگیری از سوزاندن پسماند (پسماند شهری و کشاورزی)» به دو نهاد وزارت جهاد کشاورزی و شهرداری‌ها اختصاص یافته است.

سید محمد میرزایی قمی – مدیرعامل پیشین شرکت کنترل کیفیت هوای تهران – در خصوص دلایل عدم پیاده‌سازی برخی از مواد قانون هوای پاک اظهار می‌کند: یکی از عوامل اصلی در این زمینه، دشواری تامین منابع مالی است، چرا که در قانون هوای پاک به‌صراحت منابع مالی متناسب مشخص نشده و درآمدهای کافی برای اجرای آن در نظر گرفته نشده است.

او همچنین خاطرنشان می‌کند: بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از ۵۶ ماده قانونی و آیین‌نامه‌های مرتبط با قانون هوای پاک، ۲۲ ماده دارای اجراهای ضعیف بوده و تنها ۱۷ ماده با وضعیت خوبی فرصت‌های اجرایی را پیدا کرده‌اند. به نظر می‌آید بخش عمده‌ای از عملکرد ضعیف دستگاه‌ها به عدم تخصیص بودجه‌های عملیاتی درخور، مرتبط با مسئولیت‌های تعریف‌شده در قانون هوای پاک بازمی‌گردد.

بیشتر بخوانید:

علت‌های عدم اجرای قانون هوای پاک چیست؟

لزوم مداخله قوه قضائیه در پیگیری ترک فعل دستگاه‌ها در اجرای قانون هوای پاک

سوده نجفی – عضو شورای شهر تهران – درباره عدم همکاری برخی دستگاه‌ها در اجرای قانون هوای پاک بیان می‌کند: یکی از چالش‌های بزرگ زیست‌محیطی در تهران، مسئله آلودگی هوا است که بخشی از آن به منابع آلاینده متحرک، مانند خودروها و موتورسیکلت‌ها باز می‌گردد. در سال‌های گذشته، دولت و مجلس شورای اسلامی به منظور رسیدگی به این مشکل قانونی تحت عنوان قانون هوای پاک را تصویب کردند که در آن مسئولیت ۲۷ دستگاه در رابطه با آلودگی هوا مشخص شده است. با این حال، متاسفانه بسیاری از این دستگاه‌ها از اجرای وظایف خود شانه خالی کرده‌اند و انتظار می‌رود قوه قضائیه این مسئله را پیگیری کند.

به عقیده وی، اکنون نیازمندی به قانون جدید برای حل مشکل آلودگی هوا وجود ندارد، بلکه باید قانون موجود به شکل صحیح اجرا شود. چنانچه قانون هوای پاک از سوی تمامی دستگاه‌ها به درستی عملیاتی می‌شد، شاهد این میزان روزهای آلوده در تهران نمی‌بودیم.