چه عاملی در طول عمر بیشتر موثرتر است؛ وراثت یا شیوه زندگی؟
افرادی که به زندگی های طولانی دست می یابند الزاماً یک الگوی مشابه در زندگی ندارند و بسیاری از آنان سال های متمادی عادات ناسالمی را در روند روزمره خود جای داده اند.
زمانی که دکتر نیر بارزیلای با هلن رایچرت، زن ۱۰۰ ساله، دیدار کرد، او در حال سیگار کشیدن بود. دکتر بارزیلای، که ریاست موسسه تحقیقات پیری در کالج پزشکی آلبرت انیشتین را بر عهده دارد، یادآور شد که خانم رایشرت بارها از سوی پزشکان توصیه به ترک سیگار شده است. با این حال، خانم رایچرت به او گفت که همه آن پزشکان اکنون فوت کرده اند، ولی او همچنان به زندگی ادامه می دهد. جالب اینکه، خانم رایچرت نزدیک به یک دهه دیگر زندگی کرد و در سال ۲۰۱۱ درگذشت. داستان های فراوانی درباره افرادی وجود دارد که به سن ۱۰۰ سال می رسند و عادت های روزانه آن ها گاهی اوقات نصایح متعارف در مورد تغذیه، فعالیت بدنی و اجتناب از دخانیات را نادیده می گیرند. با این وجود، تحقیقات چندین دهه اخیر حاکی از آن است که نادیده گرفتن این توصیه ها می تواند تأثیر منفی بر سلامت افراد بگذارد و به کاهش عمر آن ها منجر شود؛ بنابراین این سوال مطرح می شود که چه میزان از طول عمر یک فرد به های سبک زندگی اش بستگی دارد و چه مقدار از آن به شانس یا ژنتیک مطلوب تعلق دارد؟
پاسخ این سوال به این بستگی دارد که چه انتظاری از طول عمر خود دارید. تحقیقات نشان می دهد که رسیدن به سن ۸۰ یا حتی ۹۰ سالگی تا حد زیادی تحت کنترل ما است. دکتر سوفیا میلمن، استاد پزشکی و ژنتیک در کالج پزشکی آلبرت انیشتین، اظهار داشت: «شواهد بسیار روشنی وجود دارد که نشان می دهد برای اکثریت افراد، پیروی از یک سبک زندگی سالم می تواند به افزایش طول عمر کمک کند.» به عنوان نمونه، یک مطالعه ای که سال گذشته انجام شد و شامل بیش از ۲۷۶۰۰۰ کهنه سرباز زن و مرد امریکایی بود، نشان داد که رعایت هشت عادت سالم می تواند تا ۲۴ سال به عمر افراد بیفزاید. این عادت ها شامل تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم، خواب کافی، مدیریت استرس، برقراری روابط اجتماعی قوی و عدم مصرف سیگار و مواد مخدر است.
در صورتی که کهنه سربازان به تمامی این هشت رفتار پایبند باشند، محققان برآورد کردند که آن ها می توانند انتظار داشته باشند که تا حدود ۸۷ سالگی زندگی کنند. این سن تقریباً ۱۰ سال بیشتر از متوسط امید به زندگی در ایالات متحده است. اما دکتر میلمن، که در این تحقیق و مطالعه حضور نداشت، اذعان داشت که «حتی اگر تمام قواعد را رعایت کنید»، نمی توانید به انتظار داشته باشید که به ۱۰۰ سالگی برسید. اگر هدف تان از عمر رسیدن به ۱۰۰ سال و بالاتر باشد، بدون شک به یک یا چند عامل ژنتیکی نیاز خواهید داشت. هر چه سن افراد افزایش می یابد، به نظر می رسد نقش ژنتیک در این زمینه پررنگ تر می شود. به طور کلی، دانشمندان بر این باورند که ۲۵ درصد از طول عمر ما به ژن ها و ۷۵ درصد آن به محیط و شیوه زندگی مربوط می شود. دکتر توماس پرلز، استاد پزشکی در دانشگاه بوستون، بیان کرد: «با نزدیک شدن به سن ۱۰۰ سالگی و بیشتر، این نسبت ها تغییر می کند.»
مطالعات نشان می دهد که بسیاری از افرادی که زندگی طولانی و منحصر به فردی دارند، الزاماً عادات سالم تری نسبت به افراد عادی دنبال نمی کنند، با این حال، آن ها عمر بیشتری داشته و کمتر با بیماری های مرتبط با پیری مثل بیماری قلبی، سرطان و زوال عقل دست و پنجه نرم می کنند. به عنوان مثال، در تحقیقات طولانی مدت در خانواده هایی مشاهده شده است که در آنها مصرف سیگار زیاد است. مایکل پروینس، استاد ژنتیک و آمار زیستی در دانشگاه واشنگتن که به همراه دکتر پرلز این تحقیق را رهبری کرده است، اظهار کرد: «ما خانواده هایی داریم که در آنها هیچ دلیلی برای انجام فعالیت های فیزیکی و ورزشی وجود ندارد. اما آن ها دارای برخی از انواع خاص ژن ها هستند که به آن ها کمک می کند از مشکلات مختلف بهداشتی در امان بمانند و به طول عمر بیشتری دست یابند.»
برخی از ژن ها ممکن است بر احتمال ابتلای افراد به بیماری های خاص تأثیر بگذارند. برای نمونه، ژن آپولیپوپروتئین ایی می تواند بر احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر تأثیرگذار باشد: افرادی که نوع آپولیپوپروتئین ایی ۴ را دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند، در حالی که افرادی که حامل ژن آپولیپوپروتئین ایی ۲ هستند، در خطر کمتری قرار دارند. خانواده هایی که عمر طولانی تری دارند به طور میانگین نسبت به دیگران دارای سطوح بالاتری از آپولیپوپروتئین ایی ۲ هستند. به علاوه، به نظر می رسد که سایر ژن ها نیز تأثیرات قابل توجهی بر روند پیری دارند. پروتئین اسکرفین که در چندین تحقیق روی افراد صدساله مشاهده شده است، در بسیاری از جنبه های کلیدی سلامت سلولی اهمیت دارد. دکتر میلمن خاطرنشان کرد: «از آنجایی که این ژن ها بر بیولوژی پیری تأثیر می گذارند، این احتمال وجود دارد که بتوانند بدن را در برابر برخی از بیماری های مرتبط با افزایش سن حفظ کنند.»
یکی از مزایای عمده این نوع از ژن های طول عمر، می تواند تعدیل اثرات رفتارهای غیرسالم باشد. پژوهشی که دکتر میلمن و دکتر بارزیلای در مقایسه فرزندان صدساله ها با گروه کنترلی انجام دادند، نشان داد که در بین دو جمعیت، آن هایی که سبک زندگی سالم تری دارند از شیوع کمتری از بیماری های قلبی و عروقی رنج می برند. در میان افرادی که زندگی غیربهداشتی داشتند، فرزندان صدساله هنوز هم کمترین میزان بیماری را تجربه کردند، در حالی که گروه کنترل این مورد را ندیدند. کارشناسان تأکید کردند که بسیاری از این ژن ها به شدت نادر هستند و احتمالاً کمتر از یک درصد از جمعیت را تشکیل می دهند. همچنین، هیچ ژنی وجود ندارد که بتواند در مقابل تمامی بیماری های مربوط به پیری و عوارض آن به طور کامل از فرد محافظت کند. بدین ترتیب، احتمالاً صدها شیء و ژن مختلف باید در ترکیب قرار بگیرند تا تغییرات مورد نظر ایجاد شوند.
دکتر پرلز گفت: «داشتن ترکیبی صحیح از ژن های موثر بر طول عمر مانند برنده شدن در قرعه کشی است؛ بنابراین حتی اگر مادرتان به سن ۱۰۰ سالگی رسید، باید رفتارهایی را پیش بگیرید که می دانید برای سلامت شما مفید هستند.» هرگز نباید از تجارب و توصیه های بهداشتی صرفاً به عنوان الگوهای زندگی از یک صدساله یا فردی بزرگتر پیروی کنید. دکتر بارزیلایی بر این باور است که افراد سالمند به اهمیت چندانی از سبک زندگی نمی دهند، ولی بسیاری از ما نیز نمی توانیم خوش شانس باشیم.
