مجموع درآمدهای نفت و گاز ایران از فروش عروسک و اسباب بازی در برخی کشورها کمتر بوده است

در صورت عدم توانایی در رقابت مبتنی بر تحقیق و توسعه، در عرصه جهانی به شدت تحت فشار قرار خواهیم گرفت

محمدرضا عارف در نشست صد شرکت برتر ایران اظهار داشت: همکارانم اشاره کردند که بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی کشور ناشی از تلاش های شما است. انتظاری که از سوی مدیریت عالی کشور از شما می رود این است که در این وضعیت نامتعادل، توان رقابت با بهترین های بین المللی را داشته باشید.

او ادامه داد: تجربیات چهار دهه اخیر نشان دهنده این واقعیت است که با وجود برتری شما، واقعاً دستاوردهای فوق العاده و موثری در روند توسعه و پیشرفت کشور و تحقق شعار «می توانیم» داشته اید و این امر نشان می دهد که هر آنچه را خواسته ایم، تحقق بخشیده ایم.

معاون اول رئیس جمهور افزود: انجام مقایسه ها اصولاً کار دشواری است، اما در اینجا این فرآیند صورت می گیرد که گاهی باعث آزار است. مثلاً در نمرات کنکور نمره ۱۴.۹ مردود و ۱۵ قبول است. من چه حقی دارم که بگویم کدام دانشجو باید پذیرفته شود و کدام رد شود؟ ارزیابی سختی که در این زمینه وجود دارد را مورد تأکید قرار می دهم و از افرادی که صلاحیت دارند اما نمی شوند عذرخواهی می کنم، زیرا در نهایت میان گزینه های خوب، بهترین ها می شوند.

عارف اضافه کرد: در سال جاری، بر اساس ۳۳ محور و شاخص، شرکت ها و بنگاه ها مورد ارزیابی و قرار گرفتند. فرهنگ ما به طور کلی فرهنگ الگوبرداری است. در دوران تحصیلی، به کودکان مان الگوهایی معرفی می شود که معمولاً در جبهه پیشتازی به سر می برند. مدل برای افرادی که می خواهند زمینه های قبلی را طی کنند، بسیار ارزشمند است.

او رقابت را به عنوان یک اصل در فرآیند رشد و ترقی پذیرفت و بیان کرد: اگر رقابت با دوستی همراه باشد، یک مجموعه عریض و طویل شکل می گیرد. افرادی که هدفی شفاف دارند و به طور متقابل روی هم تأثیر مثبت می گذارند، می توانند در این چارچوب به موفقیت چشمگیری دست یابند. امروز شرکت های بزرگ نمایندگان ترکیب رقابت و دوستی هستند. در یکی دو دهه اول انقلاب، ما به این موضوع توجه نکردیم که اگر می خواهیم در سطح منطقه بدرخشیم یا در سطح جهانی صدایی برای گفتن داشته باشیم، راهی جز حرکت به سوی تلاش های جمعی و تشکیل شرکت های بزرگ نداریم.

معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: در ابتدای انقلاب، در مسائل کشور به طور فردی عمل کردیم، اما خوشبختانه از زمانی که درک کردیم کشور به برنامه ریزی توسعه نیاز دارد، ذهنیت فردگرایانه به بن بست رسید؛ هرچند برنامه اول توسعه نوشته شده، اما هیچ گاه به مرحله اجرا نرسید.

عارف بیان داشت: بخش دولتی به عنوان یک کارآفرین مؤثر نیست و معتقد است دولت باید نقش تسهیل گر را ایفا کند و از برنامه سوم به این سمت حرکت کرده ایم که اوج این تفکر در برنامه هفتم توسعه نمود پیدا کرده است. در این برنامه، تمرکز کار بر روی بنگاه های بزرگ اقتصادی خصوصی است. این یک رویداد ارزشمند است چرا که موقعیت بنگاه های بزرگ در اقتصاد ملی، روابط با کشورهای منطقه و دیگر کشورهای دنیا و در پاسخ به مطالبات مردم، از اهمیت بالایی برخوردار است. ما قادر به برآورده کردن نیازهای مردم از طریق ظرفیت های دولتی نیستیم.

او یادآور شد: متأسفانه به نوعی تبلیغ شده که ایران به دلیل داشتن منابع نفت و گاز، کشوری ثروتمند است، در حالی که درآمد کلی کشور از این منابع کمتر از فروش عروسک و اسباب بازی برخی کشورها بوده است. با این حال، این کشورها همیشه فقیر نشان داده شده اند و ایران به عنوان یک کشور ثروتمند معرفی گردیده تا ما را در وضعیتی عقب مانده نگه دارند و به سمت صنعت مونتاژ و واردات سوق دهند.

معاون اول رئیس جمهور گفت: به برکت انقلاب اسلامی و زحمات مدیران و نخبگان، این مسیر بهبود یافته و سند چشم انداز را برای خود تنظیم کرده ایم. هدف گذاری برتری در این سند انجام شده، اما به دلایل کاملاً محرز، پیش بینی های ما محقق نشده است. با تحریم ها و چالش ها روبرو شدیم، اما توانستیم در میان بحران، خلاقیت خود را به نمایش بگذاریم.

عارف اظهار داشت: اطلاعات و داده های ارزشمندی از بنگاه های اقتصادی کشور جمع آوری می شود، اما بر روی این اسناد مهر طبقه بندی زده می شود که این نوعی بیانگر عدم اهمیت محتوا است. در حالی که محتوای این اسناد باید در دسترس تحلیلگران و برنامه ریزان قرار گیرد. روند شکل گیری، توسعه و تعالی بنگاه های بزرگ باید شفاف باشد. چگونه ممکن است که برق بنگاه های بزرگ چند ساعت در روز قطع شود و وزیر مربوطه به دلیل این وضعیت در جلسه هیئت دولت نارضایتی نشان دهد و در عین حال، این بنگاه ها به فعالیت خود ادامه دهند؟

او افزود: این شور و شوق و نشاط بنگاه های بزرگ اقتصادی به هیچ وجه مادی نیست، بلکه جنبه معنوی آن در درون روح هر ایرانی تجمع یافته و به تداوم حیات بنگاه های اقتصادی منجر می شود.

معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: ابتدا با مشکل قطع برق مواجه بودید، اما نارسایی ها به صورت دوره ای شامل گاز نیز گردید، اما شرکت های بزرگ دچار توقف نشدند و همین طور به فعالیت های خود ادامه دادند، چرا که انگیزه و عشق کارکنان این شرکت ها باعث موفقیت آنها شده است. مهارت این شرکت ها در همین است. خواهش من این است که داده ها و اطلاعاتی که در این همایش تولید می شود، حتماً در اختیار نهاد ها و سازمان های مربوطه قرار گیرد تا بتوانیم هدفگذاری هایمان را با وضوح بیشتری پی گیری کنیم.

عارف تصریح کرد: ما با تأخیر به اهداف سند چشم انداز دست خواهیم یافت. هدف گذاری بعدی ما بر اساس بیانیه گام دوم خواهد بود. این بیانیه با انگیزه جوانان و نخبگان به سرانجام خواهد رسید. هدف ما دستیابی به اهداف مندرج در سند چشم انداز، برنامه هفتم و بیانیه گام دوم است. ما ادعا نمی کنیم که تمام اهداف برنامه هفتم را محقق خواهیم کرد، اما اگر اصلاحات لازم در برنامه وجود داشته باشد، ما را مطلع کنید.

او اشاره کرد: در تابستان گذشته ۱۸۰۰۰ مگاوات کسری برق داشته ایم و پیش بینی ها نشان می دهد که این رقم در سال ۱۴۰۴ به ۲۴۰۰۰ مگاوات خواهد رسید. تلاش هایی آغاز شده تا به سمت انرژی های تجدیدپذیر حرکت کنیم. هدف گذاری ما تولید ۵۰۰۰ مگاوات از انرژی بادی و ۳۰۰۰۰ مگاوات از طریق انرژی خورشیدی است. کارآفرینان و سرمایه گذاران داخلی به میدان آمده اند تا فضایی که دولت فراهم کرده است، برای سال آینده ۸ تا ۱۰ هزار مگاوات برق از انرژی خورشیدی تولید نمایند.

معاون اول رئیس جمهور خاطرنشان کرد: دولت باید از شرکت های بزرگ حمایت کند و همچنین کمبودهای گذشته را جبران نماید. موانع اداری را تسهیل کرده و بروکراسی های زائد را کاهش خواهیم داد.

عارف برای دستیابی به رشد اقتصادی سه راهکار مطرح کرد و گفت: در بخش های دولتی و غیر دولتی به پیشران هایی نیاز داریم. در ۵۰۰ مؤسسه و بنگاه، یکی از راهبردهای دولت توسعه صادرات است. به همین دلیل، اولویت اصلی ما کریدورهای شمال جنوب و شرق غرب تعیین شده است. ما اصرار داریم که از طریق نهادها و تشکل های منطقه ای و جهانی، توسعه صادرات را پیگیری کنیم.

او در ادامه افزود: ما قصد داریم بازار خوبی در منطقه و حوزه تمدنی ایران از طریق شانگهای، بریکس و اوراسیا ایجاد کنیم.

معاون اول رئیس جمهور بر لزوم حمایت از بنگاه های کوچک و متوسط تأکید کرد و گفت: راهبرد ما له کردن بنگاه های کوچک و متوسط نیست، بلکه حمایت از آنهاست. این بنگاه ها در توسعه اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستاها و شهرهای کوچک به کلان شهرها نقش بسزایی دارند. نباید فراموش کرد که بنگاه های بزرگ، روزی با چند کارگر کوچک آغاز به کار کردند. باید در فضایی صمیمانه مشکلات و چالش ها را شناسایی و رفع کنیم. برنامه توسعه نیز به همین سمت حرکت می کند.

عارف رشد ۸ درصدی اقتصادی، تورم و بیکاری تک نرخی و همچنین رشد ۸.۵ درصدی صنعتی و رشد ۱۳.۵ درصدی معدنی را از انتظارات خود از شرکت های بزرگ عنوان کرد.

او به یکی از اولویت های وزارت صمت اشاره کرد و گفت: اتخاذ راهکار پیشرفت صنعتی و بهبود زنجیره های تولید باید مورد توجه جدی قرار گیرد و این کار باید به شکل جدی ادامه یابد، هرچند برخی اقدامات آغاز شده است.

معاون اول رئیس جمهور تأکید کرد: تکنولوژی های نوین باید اولویت صنعتی کشور باشد. صنعت کلاسیک دیگر پاسخگوی نیازهای جهان نیست و ما نمی توانیم این فاصله را پر کنیم، اما مزیت کشور ما در این زمینه «منابع انسانی» است و باید به سوی فناوری های نوین حرکت کنیم. فناوری نانو در این راستا اهمیت زیادی دارد. غیر از استفاده از این فناوری ها راهی نداریم. نمی خواهیم صرفاً تشریفاتی عمل کنیم، بلکه قصد داریم از هوش مصنوعی و سایر فناوری ها در دنیای واقعی بهره برداری کنیم. ما مجبور به استفاده از این فناوری ها هستیم. هدف گذاری ما رشد جهشی به جای رشد خطی است.

عارف گفت: لازم است سند راهبرد پیشرفت صنعتی کشور به نگارش درآید. هدف ما این نیست که در این سند همگان توافق نظر داشته باشند. باید به کارشناسان این اجازه را بدهیم تا با اتکا به تجربیات داخلی، منطقه ای و جهانی این سند را تهیه کنند. نقدها نیز باید لحاظ شوند و نهایتاً سند ملی که مورد تأیید قرار گرفته، تدوین شود. اگر نتوانیم در عرصه رقابت مبتنی بر تحقیق و توسعه جدی عمل کنیم، در عرصه جهانی با چالش های جدی مواجه خواهیم شد. تحقیق و توسعه سرمایه گذاری بلندمدت است و بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از سرمایه شرکت ها باید به بخش تحقیق و توسعه اختصاص یابد.

معاون اول رئیس جمهور تأکید کرد: ما در دولت از پیشران های دولتی و غیردولتی حمایت خواهیم کرد. تعیین اولویت ها در نهاد ریاست جمهوری و برطرف کردن مشکلات تا حد ممکن در برنامه های ما گنجانده شده است و تسهیلات لازم نیز در نظر گرفته خواهد شد. در صورتی که رقابت بین دولت و بخش خصوصی ادامه پیدا کند، احتمالاً به اهداف خود نخواهیم رسید. امیدوارم شرایط کار برای شرکت های بزرگ بخش خصوصی بهبود یابد.