بن سلمان در کوشش برای محدود کردن نفوذ ایران/ آیا الشرع می تواند تعادل سخت میان ترکیه و عربستان را به وجود آورد

شبکه اسکای نیوز امارات در اقدامی تحلیلی به سفر احمد الشرع رئیس جمهور موقت سوریه به عربستان و ترکیه پرداخته و با عنوان بین ریاض و آنکارا… آیا الشرع معادله توازن سخت را برقرار می کند؟ نوشت:
احمد الشرع به فعالیت های دیپلماتیک خود برای بازگرداندن سوریه به عرصه منطقه ای ادامه می دهد و پس از دیدار از ریاض، به آنکارا سفر کرد. این اقدام نشان دهنده تلاش او برای ایجاد تعادل میان قدرت های دخیل در بحران سوریه است.
این شبکه اماراتی مدعاست: در حال حاضر عربستان از بازگشت سوریه به جمع کشورهای عربی استقبال کرده، در حالی که ایران این تحولات را با نگرانی زیر نظر دارد و آن ها را تهدیدی برای منافع راهبردی اش در منطقه ارزیابی می کند.

عربستان و سوریه.. آیا به همکاری جدید راهبردی دست خواهیم یافت؟

سفر الشرع به عربستان تنها یک حرکت پروتکلی دیپلماتیک نبود، بلکه پیامی سیاسی روشن به همراه داشت. او بعد از دیدارش با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، بر این موضوع تاکید کرد که «ریاض واقعاً مایل است تا به سوریه در راستای ساخت آینده اش یاری رساند». الشرع به اولویت برقراری ثبات و تقویت اراده مردم سوریه تاکید کرد.

خالد سرحان، استاد علوم سیاسی، در گفت وگو با برنامه «التاسعه» شبکه اسکای نیوز عربی اظهار داشت که این سفر تحولی در سیاست عربستان نسبت به سوریه به شمار می آید زیرا ریاض اکنون نه تنها به موضوع سوریه از جنبه درگیری و کشمکش می نگرد، بلکه به دنبال یافتن راهکارهایی است که ثبات منطقه را حفظ کند و نفوذ ایران را کاهش دهد.

آنکارا.. اقتصادی یا نفوذ سیاسی؟

در گام بعدی، الشرع به آنکارا سفر کرد و با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، دیدار نمود. بر اساس بیانیه ریاست جمهوری ترکیه، در این نشست به بررسی گام های مشترک برای بهبود وضعیت اقتصادی و برقراری امنیت پایدار در سوریه پرداخته شد.

اما آیا این سفر را می توان تلاشی برای ایجاد تعادل بین نقش ترکیه و کشورهای عربی دانست یا نشانه ای از همگرایی فعال تر میان آنکارا و دمشق با توجه به کاهش نفوذ ایران است؟ سرحان در این خصوص اظهار داشته: «ترکیه به خوبی می داند که مرحله پس از اسد، به ویژه با توجه به چالش های امنیتی در شمال این کشور، نیازمند بازنگری روابطش با سوریه است چرا که با تهدیداتی از جانب نیروهای سوریه دموکراتیک و شبه نظامیان حامی ایران مواجه است.»

این کارشناس همچنین اشاره کرد: به نظر نمی رسد ایران با این تحولات با رضایت نظر کند. پس از اظهارات الشرع در مورد برقراری روابطی متوازن بر مبنای حاکمیت و احترام متقابل، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران هشدار داد که «وضعیت سوریه به این شکل باقی نخواهد ماند». این کارشناس در تحلیل اظهارات فرمانده سپاه گفت: به عقیده وی، این هشدار به وضوح بیانگر آن است که اگر ایران احساس کند نفوذش در سوریه کاهش یافته، ممکن است به سوی تنش زایی حرکت کند.
با این حال، سرحان بر این نکته تاکید کرد: «ایران در موقعیت دشواری قرار دارد. پس از سقوط نظام اسد، دیگر توانایی کنترل تصمیم های داخلی سوریه را به مانند گذشته نخواهد داشت، به ویژه اینکه نقش عربستان و ترکیه نیز در حکومت جدید سوریه بیشتر شده است.»

وضعیت امنیتی.. آیا این یک مانع برای تثبیت اوضاع خواهد بود؟

همزمان با تلاش های دیپلماتیک الشرع، سوریه همچنان با حملات تروریستی و تنش های امنیتی دست و پنجه نرم می کند. به دنبال انفجاری در شهر منبج، 20 نفر جان خود را از دست دادند و 15 نفر دیگر نیز زخمی شدند که اکثراً زنان بودند. در حالی که انگشت اتهام به سمت نیروهای سوریه دموکراتیک نشانه رفته است، مظلوم عبدی، فرمانده این نیروها، این ادعا را رد کرده و اعلام کرد که برای گفت وگو با دولت انتقالی آماده است.
سرحان در این باره عنوان کرد: «انفجارهای مکرر نشان می دهد که پیشرفت در مسیر انتقالی سوریه آسان نخواهد بود، زیرا گروه هایی وجود دارند که نمی خواهند ثبات در داخل یا خارج سوریه برقرار شود.»

اسرائیل.. آیا همیشه در جولان باقی خواهد ماند؟

اسرائیل در جبهه جنوبی و در جولان اشغالی به تقویت حضور خود ادامه می دهد. تصاویر ماهواره ای، وجود پایگاه های نظامی جدید را نشان می دهند. وزیر دفاع اسرائیل در سخنانی که قابل توجه است اعلام کرد «نیروهای اسرائیلی برای مدت نامشخصی در جنوب سوریه خواهند ماند.» این اظهار بیانگر اراده تل آویو برای حفظ نفوذ خود در این منطقه در شرایط هرج و مرج کنونی در سوریه است.
رامی عبدالرحمن، مدیر دیده بان حقوق بشر سوریه در این مورد گفت: «اسرائیل از جنوب سوریه عقب نشینی نخواهد کرد و تلاش خواهد کرد حضور خود را در آنجا برای مدت طولانی تثبیت کند.»

آیا عربستان می تواند تحولات سوریه را هدایت کند؟

با پیچیده تر شدن اوضاع در سوریه، این سوال در ذهن باقی می ماند که آیا عربستان می تواند در روند بازسازی سوریه نقشی اساسی ایفا کند؟ به نظر سرحان، ریاض از نفوذ و حمایت سیاسی لازم برای پیشبرد سوریه به سمتی باثبات برخوردار است، اما موفقیت در این راستا مستلزم انجام اقداماتی کاربردی مانند برگزاری همایش گفت وگوی ملی و ات زودهنگام است که مشارکت تمام احزاب سیاسی را تضمین کند.
در پرتو این تحولات، به نظر می آید خاورمیانه در آستانه یک مرحله جدید قرار دارد، چرا که عربستان و ترکیه در صددند آینده سوریه را بدون سلطه ایران ترسیم کنند. آیا احمد الشرع قادر خواهد بود موازنه مورد نظر را برقرار کند یا چالش های امنیتی و سیاسی واقعیت متفاوتی را رقم خواهند زد؟

*ترجمه: منصوره کاظمینی

315 315