آیا صداهای زانو نشانه ای از یک خطر بالقوه هستند؟

در این مطلب، به تحلیل دیدگاه های گروهی از پزشکان در زمینه صدا دادن زانو و عواملی که بر آن تأثیر می گذارند، خواهیم پرداخت. همچنین امکان دریافت اطلاعات بیشتر در مورد علل و روش های درمان درد زانو نیز برای شما فراهم شده است.

دکتر نوید ابوالاحرار، فلوشیپ فوق تخصصی درد، عنوان می کند:

با مرور زمان، ساختار بدنی انسان دچار ساییدگی می شود و بافت های اساسی به تدریج آسیب می بیند. گرچه در سنین پایین تر، این روند قابلیت ترمیم و بازسازی دارد، اما در افراد بالای ۴۰ سال این آسیب ها به مرور زمان غیرقابل جبران خواهند شد.

به این ترتیب، یکی از علل عمده زانودرد در بزرگسالان سن بالا است. در عین حال، زانودردهایی که در جوانی بروز می کنند، غالباً ناشی از سبک زندگی مدرن و فقدان فعالیت های بدنی به شمار می روند. عدم تحرک کافی باعث تضعیف بافت های حامی زانو می شود و لذا فشار بیشتری به مفاصل وارد می آید که این امر، روند تخریب مفصل ها را تسریع می کند.

آیا صدا دادن زانو خطرناک است؟

دکتر ابوالاحرار ادامه می دهد:

صدای تق تق زانو که به واسطه فرسایش غضروف مفصل به وجود می آید، عمدتاً در ناحیه استخوان زیر کشکک زانو شنیده می شود و معمولاً با درد همراه است. این صدا می تواند نشانه ای از ناهنجاری های مفصلی، از جمله آرتروز و ساییدگی زانو باشد. در این شرایط، تقویت عضلات اطراف زانو توصیه می شود.

دکتر سیروس افشار، متخصص ارتوپد، در این خصوص می گوید:

هرگاه صدای زانو با درد همراه باشد و حرکت دادن زانو برای فرد باعث مشکل شود، این وضعیت می تواند نشانه ای جدی تلقی گردد و لازم است حتماً به پزشک معالج مراجعه کنید تا مشخص شود آیا آسیب شدید به مفصل وارد شده یا خیر. پزشک با انجام معاینات لازم می تواند علت صدا دادن زانو را تشخیص داده و بهترین راه درمان را پیشنهاد بدهد.

چنانچه صدای زانو بدون همراهی درد یا تورم باشد، نیازی به نگرانی نیست. در بسیاری از موارد، این صدا ناشی از حباب های هوایی است که در مفصل زانو به دام افتاده اند و به نوعی نشان دهنده این است که مفصل زانو در حال حل مشکل موجود است، مانند وقتی که انگشتان دست یا سایر مفاصل را می شکنید.

اگر زانوی شما بدون درد صدا می دهد، به احتمال زیاد مشکلی وجود ندارد. اما اگر صدای زانو با علائمی نظیر درد یا تورم همراه است، ضروری است که فوراً به پزشک مراجعه نمایید.

دکتر خرمی، متخصص ارتوپد، به این موضوع اشاره می کند:

اگر صدای زانو با درد توأم باشد، این موضوع نشان دهنده یک مشکل جدی است، اما اگر بدون درد باشد، نیازی به درمان نخواهد بود.

گاهی اوقات، صدای زانو ناشی از لغزش تاندون ها و عضلات اطراف زانو بر روی استخوان است که در اثر خم و راست کردن زانو و جابجایی رابط (عضله) این صدا تولید می شود.

اگر زانوی شما بدون احساس درد صدا می دهد، احتمالاً سالم است. اما اگر صدای زانو همراه با علائم دیگری مانند درد یا تورم باشد، سریعاً باید به پزشک مراجعه فرمایید.

علت دیگری که می تواند به صدای زانو منجر شود، تضعیف غضروف حایل بین استخوان ها است. این غضروف ها به راحتی حرکت عضلات کمک می کنند و هر گاه به دلیلی این غضروف ها ضعیف شوند، استخوان ها به یکدیگر ساییده شده و باعث ایجاد صدای زانو خواهند شد.

دکتر علی دیانت، فوق تخصص ارتوپدی، می گوید:

مایع مفصلی که به نرم کردن و تغذیه مفصل زانو کمک می کند، در صورتی که به هر دلیلی کاهش یا افزایش یابد، می تواند موجب تولید صدا هنگام خم و راست کردن زانو شود.

عوامل زانودرد

دکتر نوید ابوالاحرار، فلوشیپ فوق تخصصی درد، به این نکته اشاره می کند:

سه دسته از زانودردها رایج وجود دارد:

اولین دسته زانودردهایی است که در بزرگسالان و میانسالان غالباً پدیدار می شوند و ناشی از آسیب به سطح مفصل یا آرتروز هستند.
دومین گروه، زانودردهایی هستند که به واسطه برخی بیماری ها و در سنین متنوع ایجاد می شوند.
آخرین گروه به دردهایی مربوط می شود که به مفصل کشککی و مشکلات استخوان کشکک مرتبط بوده و حتی می توانند در سنین جوانی نیز بروز کنند.

عدم تغذیه مناسب، اضافه وزن و کم تحرکی از دیگر عواملی به شمار می روند که می توانند زانودرد را تشدید نمایند.

نشستن بر روی توالت های ایرانی نیز می تواند فشار زیادی بر زانوها وارد کند. به علاوه، نحوه نشستن افراد، به ویژه نشستن به حالت دو زانو، می تواند شدیداً بر زانودرد تأثیر منفی بگذارد.

پیشگیری و درمان زانودرد

دکتر نوید ابوالاحرار، فلوشیپ فوق تخصصی درد، افزوده است:

به افرادی که دچار زانودرد هستند، توصیه می شود که هر روز حداقل ۳۰ تا ۴۰ دقیقه در فضای باز پیاده روی کنند، به ویژه بر روی سطوح صاف. همچنین باید از پیاده روی در مناطق شیب دار پرهیز کنند، زیرا این عمل می تواند مضرتر از سودمند باشد. مصرف میوه ها، سبزیجات و لبنیات تازه نیز فراموش نکنید؛ زیرا تغذیه مناسب یکی از بهترین راه ها پیشگیری از این مشکلات است.

راهکارهای درمانی مختلفی برای این مشکل وجود دارد: آغاز مصرف مسکن ها که به خودی خود درمان محسوب نمی شوند و تنها درد را تسکین می دهند. گزینه دیگری جراحی تعویض مفصل است. همچنین روش های تزریقی شامل پلاکت و سلول های بنیادی می توانند در ترمیم بافت های مفصلی مؤثر واقع شوند.

ورزشی که برای بسیاری از افرادی که زانودرد دارند، توصیه می شود، باید با مشاوره پزشک متخصص گردد. شنا به عنوان گزینه اول و پیاده روی در سطوح صاف به عنوان گزینه دوم در درمان زانودرد مفید خواهند بود. دوچرخه سواری نیز فشار زیادی به زانوها وارد نمی کند. فیزیوتراپی و استفاده از زانوبند طبی نه تنها می تواند به کاهش صدا دادن زانو کمک کند بلکه احتمال بروز آسیب مجدد را نیز کاهش خواهد داد. به طور کلی فعالیت هایی که فشار جزئی به زانوها می آورند یا نیاز به تغییر جهت ناگهانی ندارند، برای زانوها مشکل ساز نخواهند بود.

دکتر سیروس افشار، متخصص ارتوپد، در این زمینه می گوید:

اگر صدای زانو ناشی از صدمه باشد، نخستین اقدام باید به استراحت دادن به زانو اختصاص یابد. همچنین می توان از داروهای ضد التهاب و مسکن برای کنترل علائم تا رسیدن به بهبودی استفاده کرد.

اگر پزشک تشخیص دهد که رباط یا منیسک زانو آسیب دیده، درمان نیاز به عمل جراحی خواهد داشت. حتی ممکن است پس از عمل، صدای زانو همچنان ادامه داشته باشد، اما این صدا معمولاً بدون درد خواهد بود و احتمالاً ناشی از اتروفی عضلات در دوره بهبودی بعد از جراحی است. انجام فیزیوتراپی و استفاده از زانوبند طبی نه تنها به کاهش صدا کمک می کند بلکه احتمال آسیب دوباره را نیز کاهش می دهد.

اگر صدای زانو به بیماری های مزمنی مانند کندرومالاسی یا آرتروز زانو مربوط باشد، پزشک به شما توصیه خواهد کرد که در طول درمان، زانو را بی حرکت نگاه دارید. پس از آن نیز، برای تقویت عضلات، مراجعه به فیزیوتراپی ضروری خواهد بود. استفاده از زانوبند مخصوص کشکک زانو نیز ممکن است در این موارد به کاهش صدا و درد کمک کند. به یاد داشته باشید که چنانچه صدای زانو با درد همراه باشد، به درمان نیاز دارد و حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا برنامه درمانی مناسبی برای شما تنظیم گردد.

دکتر خرمی، ارتوپد، در نهایت می گوید:

برای جلوگیری از بروز صدا در زانو، نیاز است که فشار وارده به آن کاهش یابد. با کم کردن وزن اضافی، می توان تا ۵۰ درصد از صدای زانو کاست. همچنین توصیه می شود از نشستن به حالت دو زانو و چهار زانو خودداری گردد.

در مراحل پیشرفته، تجویز داروهای مسکن، داروهای ضدالتهابی و داروهای حمایت کننده از غضروف مفصل نیز مورد توجه قرار می گیرد. افراد باید از انجام حرکات تشدیدکننده مشکل خود پرهیز کرده و پیاده روی در سطوح صاف و نرم و دویدن با احتیاط بسیار مفید واقع می شود.