بحران «آلودگی هوا» در دهلی و لاهور؛ دسترسی به هوای پاک به یک امتیاز انحصاری تبدیل شده است
با توجه به اینکه در این زمان از سال، آلودگی هوا در دو شهر دهلی و لاهور به سطوح خطرناک و سمی می‌رسد، یک ایده مطرح شده این است که ابتکار عمل «دیپلماسی مه دود» میان هند و پاکستان شکل بگیرد.
، هنگامی که لاهور درگیر آلودگی هوا شد، ساکنان این شهر علائم ناآشنا و آزاردهنده‌ای را تجربه کردند. ابتدا سوزش گلو و چشم‌ها بروز کرد و پس از آن سرگیجه، احساس فشار در قفسه سینه و سرفه‌های خشک در بسیاری از افراد مشاهده گردید.
«جاواریا» ۲۸ ساله، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد که ساکن لاهور است، بیان کرد: فقط راه رفتن در فضای بیرون به یک معضل سخت و طاقت‌فرسا تبدیل شده است.
در روزهای اخیر، کیفیت هوای لاهور، جایی که بیش از ۱۴ میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند، به بدترین وضعیت تاریخ خود رسیده و سطوح آلودگی تا ۱۵ برابر بیشتر از حد مجاز و سالم بالا رفته است و این شهر زیر پرده‌ای از دود قهوه‌ای غلیظ قرار گرفته است. در مقیاس سنجش کیفیت هوا، شاخص کیفیت هوای «سالم» عدد ۵۰ است، اما هفته گذشته این شاخص در لاهور به بالای ۷۰۰ افزایش یافت.
در هند، نیز شهر دهلی تحت تأثیر مه دود سمّی که به‌صورت سالانه اتفاق می‌افتد، قرار دارد؛ وضعیتی که نشان‌دهنده شروع ناخوشایند «فصل آلودگی» است که بر حدود ۲۵ میلیون نفر اثر می‌گذارد و کیفیت هوا همچنان در رده «بسیار ضعیف» قرار دارد.
دولت‌های محلی در دهلی و لاهور وعده‌هایی برای مقابله با سطوح فوق‌العاده خطرناک آلودگی که به یک پدیده سالیانه تبدیل شده، داده و اقداماتی را آغاز کرده‌اند. با این حال، ساکنان شکایت می‌کنند که مه دود قهوه‌ای زودتر از حد انتظار به شهرها رسیده و می‌گویند که تمامی سیاست‌ها برای کاهش آلودگی به شکست انجامیده است.
جاواریا که در پی شدت آلودگی دچار ناهنجاری شده، گفت: این سال، آسمان ماه اکتبر ابری و مه دود به‌طور خاص سمی‌تر از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد. شرایط هر سال به مراتب بدتر می‌شود. وضعیت هوا از سطحی نگران‌کننده به حاد و خطرناک رسیده و این بسیار تأسف‌آور است.
یکی از علل بروز مه دود، اقدام کشاورزان به سوزاندن «کلش» محصولات خود به‌منظور پاکسازی سریع و ارزان مزارع است. هرچند سوزاندن سنجاق یکی از تدابیر غیرقانونی در هند و پاکستان محسوب می‌شود، اما این عمل همچنان ادامه دارد.
دولت پنجاب در پاکستان اعلام کرده که گزینه‌های جایگزینی برای سوزاندن کلش به کشاورزان پیشنهاد داده، اما «خالد خوخار»، رئیس انجمن کشاورزان این ادعا را رد کرد.
او افزود: در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون کشاورز در پنجاب زندگی و کار می‌کنند. سوزاندن محصولات، کم‌هزینه‌ترین راه موجود است و به همین دلیل همچنان ادامه می‌یابد. ما به کمک برای یافتن جایگزینی ارزان و مؤثر نیاز داریم.
در همین حال، کیفیت هوا به‌دلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از کارخانه‌ها و ساخت‌وسازها و همچنین دود حاصل از کامیون‌ها و خودروهایی که با ورود هوای سرد زمستان در شهرها انباشت شده‌اند، بدتر می‌شود.
این معضل به حدی گسترش یافته که این هفته «مریم نواز»، یکی از مقامات ارشد پنجاب در پاکستان، پیشنهاد کرد که سیاست‌های دشوار در روابط هند و پاکستان را کنار گذاشته و اقدامی در راستای دیپلماسی مه دود برای مدیریت سطوح بالای آلودگی هوا انجام شود.
نواز تصریح کرد: مه دود تنها یک موضوع سیاسی نیست، بلکه مسأله‌ای انسانی به شمار می‌آید و تأکید کرد: هوای پاک هیچ مرزی میان دو کشور ما نمی‌شناسد. مبارزه با این بحران تنها در صورتی ممکن است که هر دو کشور مشترکاً اقدام کنند.
با این وجود، هند هنوز به این پیشنهاد هیچ واکنشی نشان نداده است.
عواقب بهداشتی ناشی از آلودگی هوای سالیانه در سطح منطقه، به‌طور جدی و فاجعه‌بار است. گزارشی از سوی مؤسسه سیاست انرژی دانشگاه شیکاگو نشان می‌دهد که آلودگی به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای سلامتی در هند شناخته می‌شود و ساکنان دهلی به خاطر این موضوع به‌طور متوسط حدود ۸.۵ سال از عمر خود را از دست می‌دهند.
«عمار علی جان»، یک مورخ در لاهور اظهار کرد: هوای پاک به یک دستاورد لوکس تبدیل شده که تنها قشر ثروتمند در شهر می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
او اضافه کرد: تنها کسانی که توانایی خرید دستگاه‌های تصفیه هوا را دارند، قادرند به راحتی تنفس کنند – این وضعیت نوعی آپارتاید است.
علی جان ادامه داد که شهر اکنون به وضعیتی شده که نمی‌توان در آن زندگی کرد. ما لاهور و بخش عظیمی از پنجاب را به یک جنگل بتنی تبدیل کرده‌ایم و نتیجه آن یک فاجعه زیست‌محیطی است.
طبق گزارش روزنامه «گاردین»، دکتر «بیدیارانی چانو» در یک کلینیک بهداشتی در دهلی نیز اشاره کرد که افزایش قابل توجهی در تعداد مراجعه‌کنندگانی که با مشکلات تنفسی به او مراجعه می‌کنند، مشاهده شده است و از مجموع بیماران، حدود ۶۰ درصد آنها با بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا مواجه بودند که بیشتر آنان را کودکان و افراد سالخورده تشکیل می‌دهند.
«شکیل خان»، ۳۶ ساله که در گاری میوه خود نشسته بود، آلودگی را به عنوان «سمی آهسته» توصیف کرد، اما به این نکته اشاره کرد که با شروع آلودگی هوا چاره‌ای جز کار در فضای باز ندارد.
او افزود: در سال ۲۰۱۹، پدرم را به دلیل بیماری ریوی از دست دادم. او هرگز سیگار نکشید، اما پزشکان به من گفتند که ریه‌هایش آسیب دیده بود. اگر کسی سیگار نمی‌کشد، چرا باید این اتفاق برای او بیفتد؟ این به‌دلیل این است که او نیز مثل من در خیابان‌های دهلی کار می‌کرد.
آلودگی هوا در فصل سرما هر ساله به هند و پاکستان ضربه می‌زند و منجر به تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و کسب‌وکارها می‌شود.
آلودگی هوای محیطی (بیرون) هم در شهرها و هم در نواحی روستایی آلاینده‌های ریز را ایجاد می‌کند که به سکته مغزی، بیماری‌های قلبی، سرطان ریه و انواع دیگر بیماری‌های تنفسی حاد و مزمن منجر می‌شود.
کیفیت هوا به‌شدت به وضعیت آب و هوا و اکوسیستم‌های زمین در سطح جهانی وابسته است. بسیاری از عوامل ایجادکننده آلودگی هوا (مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی) همچنین منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. از این رو، سیاست‌های کنترلی در زمینه آلودگی هوا نه‌تنها به سلامت انسان‌ها کمک می‌کند، بلکه به کاهش پدیده تغییرات آب و هوایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت نیز یاری می‌رساند.
